Bến quê - Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 2

Bố cục văn bản:

- Phần 1 (từ đầu... cửa sổ nhà mình): Cảm nhận của nhân vật Nhĩ về thiên nhiên.

- Phần 2 (còn lại): Cảm nhận của nhân vật Nhĩ về con người và cuộc sống.

Đọc hiểu văn bản

Câu 1 (Trang 107 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 2):

- Cảnh ngộ nhân vật Nhĩ: thời trẻ có cơ hội đi nhiều, không sót một nơi nào trên Trái Đất, đến khi bệnh tật không đi được nữa anh mới chợt phát hiện ra vẻ đẹp của bãi bồi bên kia sông, vẻ đẹp của người vợ vất vả.

→ Tác giả muốn nhắn nhủ mọi người: cuộc sống và số mệnh của con người đầy những bất thường, nghịch lí, vậy nên cần biết trân trọng những giá trị tốt đẹp xuang quanh mình.

Câu 2 (Trang 107 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 2):

- Trong những ngày cuối đời, Nhĩ đã thấy ngoài cửa sổ có bầu trời như cao hơn, bông hoa bằng lăng cuối mùa, sông Hồng màu đỏ nhạt, bãi bồi màu mỡ...

- Niềm khát khao của Nhĩ chính là được đặt chân lên bãi bồi bên kia sông. Nhĩ khao khát như vậy vì anh bất chợt nhận ra mình đã bỏ quên những vẻ đẹp giản dị, gần gũi ngay quê mình, anh tiếc nuối về quãng đời của mình → Sự thức tỉnh về những giá trị bền vững, bình thường mà người ta hay bỏ quên.

Câu 3 (Trang 108 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 2):

Ngòi bút miêu tả tâm lí của tác giả Nguyễn Minh Châu rất tinh tế và thấm đượm tinh thần nhân đạo:

- Sự tinh tế: Những nghĩ suy của nhân vật Nhĩ về lẽ sống, về cuộc đời rất cụ thể và sâu sắc. Hình ảnh thiên nhiên qua con mắt của Nhĩ hiện ra thật tươi đẹp (chùm bằng lăng, con sông Hồng màu đỏ nhạt,... ).

- Tinh thần nhân đạo: tác giả đặt nhân vật vào hoàn cảnh hiểm nghèo để làm bật lên khát vọng sống; vào những ngày cuối đời, Nhĩ vẫn luôn có gia đình là nơi nương tựa.

Câu 4 (Trang 108 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 1):

Những chi tiết miêu tả chân dung và hành động của Nhĩ với vẻ kì lạ ở đoạn cuối truyện Anh đang cố thu nhặt hết mọi sức lực... chứng tỏ Nhĩ đang lo lắng, thúc giục cậu con trai đừng làm lỡ chuyến đò độc nhất trong ngày. Miêu tả đoạn này, nhà văn muốn thức tỉnh mọi người về cái quẩn quanh mà chúng ta đang sa vào trên đường đời khó dứt bỏ để hướng đến những giá trị đích thực vốn bình dị, gần gũi.

Câu 5 (Trang 108 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 2):

Một số hình ảnh, chi tiết mang tính biểu tượng:

- Hình ảnh bãi bồi, bến sông, thiên nhiên bên ngoài khung cửa sổ ngoài ý nghĩa thực còn biểu trưng cho vẻ đẹp bình dị, thân thuộc của quê hương.

- Những bông hoa bằng lăng cuối mùa màu sắc như đậm hơn, tiếng những tảng đất lở ở bờ sông bên này đổ ụp vào giấc ngủ của Nhĩ lúc gần sáng... gợi ra ý nghĩa về sự sống của nhân vật Nhĩ đã ở vào những ngày cuối cùng.

- Đứa con trai ham chơi gợi nghĩ suy về sự chùng chình, quẩn quanh của đường đời.

Câu 6 (Trang 108 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 2):

- Đoạn văn tập trung diễn đạt chủ đề truyện là đoạn văn Nhĩ nhận ra đứa con trai ham chơi, quên cả việc bố nhờ “Thì ra thằng con trai của anh chỉ mới đi được đến... không bao giờ giải thích hết”.

- Ý nghĩa đoạn: thể hiện một triết lí mà tác giả muốn gửi gắm – con người khó tránh khỏi những điều vòng vèo, chùng chình, đồng thời mong muốn thức tỉnh mọi người về những giá trị và vẻ đẹp đích thực của đời sống.

Luyện tập

Câu 1 (Trang 108 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 2):

Nghệ thuật miêu tả thiên nhiên trong đoạn đầu: thiên nhiên được miêu tả thể hiện tâm lí nhân vật. Những bông hoa bằng lăng tuy mới nở nhưng màu sắc đã nhợt nhạt, “đã sắp lập thu” → mọi thứ đều nhuốm vẻ buồn bã sắp tàn.

Câu 2 (Trang 108 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 2):

Đó là đoạn văn thể hiện những nghĩ suy của nhân vật Nhĩ và đứa con trai. Thật ra Nhĩ chỉ bảo con đi một đoạn đường rất ngắn, nhưng đứa con lại đi lòng vòng. Từ đó Nhĩ cảm nhận sâu sắc hơn về con người và lẽ sống.