Soạn bài: Vịnh khoa thi Hương (Trần Tế Xương) (trang 34 SGK Ngữ văn 11 tập 1)
Bố cục của bài thơ gồm 3 phần:
Phần 1 (hai câu thơ đầu): Lời giới thiệu kì thi hương.
Phần 2 (bốn câu thơ tiếp theo): Cảnh tượng trường thi.
Phần 3 (hai câu thơ còn lại): Thái độ của nhà thơ trước kì thi hương.
Câu 1 (trang 34 SGK Ngữ văn 11 tập 1):
Ngay từ hai câu thơ đầu tiên tác giả đã cho thấy sự tạp nham, hình thức lộn xộn của kì thi hương. Kì thi không còn nhằm tuyển chọn những nhân tài thực sự cho đất nước: Các sĩ tử ở trường Hà Nội xuống thi “lẫn” với sĩ tử ở trường Nam Định.
Câu 2 (trang 34):
- Nhận xét về hình ảnh sĩ tử:
+ Lôi thôi: khác xa với hình ảnh sĩ tử ngày xưa.
+ Phép đảo ngữ “vai đeo lọ” càng nhấn mạnh hơn về sự lôi thôi.
- Hình ảnh chốn quan trường:
+ Ậm ọe: Lời nói không ra lời nói, không có phong thái nghiêm túc.
+ Phép đảo ngữ “miệng thét loa”: gợi cảnh tượng om sòm, nhốn nháo.
⇒ Cảnh thi cử nhốn nháo, om sòm như một cái chợ, không còn vẻ nghiêm túc, trang trọng của trường thi.
Câu 3 (trang 34):
- Hình ảnh quan sứ: đến trong sự phô trương, “lọng cắm rợp trời”.
- Hình ảnh mụ đầm: đến trường thi nhưng lại mặc trang phục lố lăng, rườm rà “váy lê quét đất”.
- Biện pháp đối: “Lọng cắm rợp trời” đối với “váy lê quét đất”, “quan sứ” đối với “mụ đầm”, “đến” đối với “ra” → tác giả đả kích những kẻ biến trường thi thành chốn phô trương danh thế, ô hợp và vô cùng nhốn nháo.
Câu 4 (trang 34):
- Tâm trạng, thái độ của tác giả trước cảnh tượng trường thi: Tế Xương tỏ ra khinh ghét, căm tức, châm biếm và đả kích.
- Lời nhắn của Tế Xương nhắn gửi ở hai câu cuối: thể hiện nỗi trăn trở, sự lo lắng của nhà thơ trước vận mệnh đất nước thời buổi ô hợp, nhốn nháo, việc học, việc chọn người tài đang bị xem nhẹ.
Ý nghĩa của bài thơ
Thông qua bài thơ, nhà thơ Tế Xương đã vẽ nên một phần hiện thực nhốn nháo, ô hợp của xã hội thực dân nửa phong kiến buổi đầu, đồng thời nói lên tâm sự của mình trước tình cảnh đất nước.
Bài trước: Soạn bài: Khóc Dương Khuê (Nguyễn Khuyến) (trang 32 SGK Ngữ văn 11 tập 1) Bài tiếp: Soạn bài: Từ ngôn ngữ chung đến lời nói cá nhân (tiếp theo) (trang 35 SGK Ngữ văn 11 tập 1)