Soạn bài: Cha con nghĩa nặng (Hồ Biểu Chánh) (trang 167 SGK Ngữ văn 11 tập 1)
Giới thiệu
Ông Sửu, cha của anh em Tí, là một người cha yêu vợ, thương con. Nhưng do vô tình xô vợ ngã chết nên cuộc đời ông phải sống lẩn trốn. Sau một thời gian, ông lẻn về quê thăm con, được biết con sống rất tốt nên ông đã đành phải ra đi. Đoạn trích kể về cuộc gặp gỡ của hai cha con ông Sửu và thằng Tí trển cầu Mê Tức, khi ông Sửu lẻn về thăm con rồi lại bỏ đi.
Bố cục của đoạn trích được chia ra làm 2 phần:
Phần 1 (từ đầu đến “Phải cha đó không cha? ”): Dòng tâm sự của ông Sửu khi ngồi nghỉ trên cầu.
Phần 2 (đoạn còn lại): Cuộc đối thoại, gặp gỡ mừng tủi giữa hai cha con.
Câu 1 (trang 167 SGK Ngữ văn 11 tập 1):
* Diễn biến của câu truyện:
+ Sự kiện được nêu trong đoạn trích nằm ở phần giữa của tác phẩm.
+ Sau khi ông Sửu tha hương, trốn tội một thời gian dài, ông đã lẻn về quê thăm con. Được biết cuộc sống của các con đang rất tốt, sự xuất hiện của ông e là bất lợi nên ông đã vội vã bỏ đi. Thằng Tí con ông vô tình nghe được cuộc nói chuyện giữa ông và ông ngoại nên đã chạy đuổi theo cha và hai cha con gặp nhau mừng mừng, tủi tủi.
Câu 2 (trang 167):
Tình cha con sâu nặng trong đoạn trích:
+ Tình cha đối với con: dù tha hương nhưng vẫn yêu thương, lo lắng cho con, mong muốn con có cuộc sống tốt đẹp.
+ Tình con đối với cha: không chối bỏ cha mình, ngược lại mong muốn được chăm sóc, báo đáp công ơn của cha.
Câu 3 (trang 167):
Để thể hiện chủ đề cha con nghĩa nặng, nhà văn Hồ Biểu Chánh đã tạo ra những tình huống nghệ thuật có kịch tính cao. Cụ thể:
+ Ông Sửu bỏ đi, ngỡ rằng không bao giờ còn được gặp con nữa thì thằng Tí con ông lại đuổi theo ông và ôm chầm lấy ông.
Câu 4 (trang 167):
Qua nhân vật Trần Văn Sửu và thằng Tí. em cảm nhận được tính cách của con người Nam Bộ sống rất tình nghĩa, đạo lý và chân thành.
Câu 5 (trang 167):
Nhận xét về nghệ thuật kể chuyện, miêu tả nhân vật, sử dụng ngôn ngữ trong đoạn trích:
- Nghệ thuật kể chuyện: giàu kịch tính, sử dụng cốt truyện có nút thắt, cao trào.
- Cách miêu tả nhân vật: khắc họa qua cả tâm lý lẫn hành động và ngôn ngữ.
- Ngôn ngữ trong đoạn trích: gần với lời ăn tiếng nói hàng ngày, đậm màu sắc Nam Bộ.
Ý nghĩa
Qua đoạn trích, người đọc nhận ra vẻ đẹp của tình cảm cha con, tình cảm gia đình, lối sống trọng nghĩa, trọng tình, đạo lý của người dân Nam Bộ, đồng thời thấy được những nét đặc sắc về nghệ thuật của ngòi bút Hồ Biểu Chánh.
Bài trước: Soạn bài: Bản tin (trang 160 SGK Ngữ văn 11 tập 1) Bài tiếp: Soạn bài: Vi hành (Nguyễn Ái Quốc) (trang 171 SGK Ngữ văn 11 tập 1)