Soạn bài: Bài ca phong cảnh Hương Sơn (Chu Mạnh Trinh) (trang 51 SGK Ngữ văn 11 tập 1)
Bố cục của bài thơ gồm 3 phần:
Phần 1 (bốn câu đầu): Tâm tình của nhà thơ khi vừa đặt chân đến Hương Sơn.
Phần 2 (mười câu tiếp): Khung cảnh Hương Sơn qua con mắt của nhà thơ.
Phần 3 (năm câu còn lại): Suy nghĩ, quan niệm của nhà thơ về cuộc đời, về con người, đất nước.
Câu 1 (trang 51 SGK Ngữ văn 11 tập 1):
Mở đầu "Bài ca phong cảnh Hương Sơn" là câu thơ:
"Bầu trời cảnh Bụt"
+ Bầu trời – chỉ bao quát khung cảnh Hương Sơn; cảnh Bụt – Khung cảnh đẹp, thoát tục, gần với cõi của Bụt, của tiên.
+ Câu thơ gợi cảm hứng ngợi ca, trữ tình, thiên về tâm linh cho bài hát nói.
+ Không khí tâm linh được thể hiện:
→ chim cúng trái, cá nghe kinh
→ tiếng chày kình
→ những di tích: suối Giải Oan, hang Phật Tích
Câu 2 (trang 51): Nhà thơ tả cảm giác của khách vãn cảnh Hương Sơn khi nghe tiếng chuông chùa:
"Vẳng bên tai một tiếng chày kình,
Khách tang hải giật mình trong giấc mộng. "
=> Cách cảm nhận phong cảnh thiên nhiên của người xưa:
+ Xem thiên nhiên là cõi mộng đẹp, là nơi tĩnh lặng, an lành và thanh thoát.
+ Thiên nhiên như là chốn để nương náu tâm hồn, xa lánh bụi trần, thế tục, rũ bỏ mọi sân si, phiền muộn.
Câu 3 (trang 51):
Nghệ thuật tả cảnh của tác giả vô cùng độc đáo, được thể hiện qua không gian, màu sắc và âm thanh. Cụ thể:
+ Không gian: đậm màu sắc tâm linh, không gian như cõi tiên. Để tả cảnh không gian, tác giả sử dụng biện pháp nghệ thuật so sánh và nhân hóa.
+ Màu sắc: bao phủ không gian là sắc trắng của trời, của nước, của mây, nổi lên giữa nền trắng ấy là những màu sắc của đá ngũ sắc long lanh rực sáng.
+ Âm thanh: lấy động tả tĩnh, tiếng chày kình vang lên càng làm bật nổi sự yên tĩnh, bình yên của không gian Hương Sơn.
Ý nghĩa của bài thơ
"Bài ca phong cảnh Hương Sơn" bộc lộ tình cảm của nhà thơ trước phong cảnh Hương Sơn (chùa Hương) đồng thời thể hiện ngòi bút nghệ thuật đặc sắc của tác giả, đặc biệt là trong việc miêu tả không gian, màu sắc và âm thanh.
Bài trước: Soạn bài: Chạy giặc (Nguyễn Đình Chiểu) (trang 49 SGK Ngữ văn 11 tập 1) Bài tiếp: Soạn bài: Viết bài làm văn số 2 - Nghị luận văn học