Rút gọn câu (trang 14 sgk Ngữ Văn 7 Tập 2)
Câu 1 (trang 14 sgk Ngữ Văn 7 Tập 2):
* Sự khác nhau ở cấu tạo hai câu cụ thể như sau:
- Cấu tạo câu (a) không có chủ ngữ
- Cấu tạo câu (b) đầy đủ chủ ngữ và vị ngữ.
Câu 2 (trang 15 sgk Ngữ Văn 7 Tập 2):
Những từ có thể làm chủ ngữ trong câu (a) là: Mọi người, chúng tôi, tôi, ta, em, chúng em, …
Câu 3 (trang 15):
Chủ ngữ trong câu (a) bị lược bỏ bởi vì toàn bộ cụm động từ làm vị ngữ đã trở thành một kinh nghiệm, lời khuyên chung cho nhiều người không phải của riêng ai.
Câu 4 (trang 15):
* Những thành phần của câu bị lược bỏ là:
a. Thành phần vị ngữ bị lược bỏ bởi vì có thể căn cứ vào câu trước để xác định được vị ngữ đuổi theo nó cho câu đó.
b. Cả chủ ngữ và vị ngữ bị lược bỏ. Vì ở câu hỏi Bao giờ cậu đi Hà Nội?
Có thể hiểu được ý của câu trả lời là Ngày mai tôi đi Hà Nội.
Cách dùng câu rút gọn
Câu 1 (trang 15):
- Các câu in đậm đã cho đều thiếu thành phần chủ ngữ.
- Không nên rút gọn câu như vậy, vì trong trường hợp này, việc rút gọn tạo ra sự cộc lốc, khó hiểu.
Câu 2 (trang 15):
- Sửa lại câu in đậm như sau: Thưa mẹ, bài kiểm tra toán ạ.
Câu 3 (trang 16):
Như vậy, khi rút gọn câu cần chú ý:
+ Tránh gây khó hiểu, hiểu sai nội dung.
+ Đồng thời cũng nên tránh thái độ thiếu lễ độ, khiếm nhã, dùng từ cộc lốc.
Luyện tập
Câu 1 (trang 16):
- Câu rút gọn là câu (b) và (c). Chúng được rút gọn chủ ngữ.
- Mục đích: tạo sự ngắn gọn, cô đọng – một đặc điểm của tục ngữ, hơn nữa các câu này mang ý nghĩa đúc rút kinh nghiệm chung.
Câu 2 (trang 16):
Đoạn | Câu khôi phục | |
Bổ sung chủ ngữ | Câu rút gọn | |
a. | Ta | Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà, |
Ta | Dừng chân đứng lại, trời, non, nước, | |
b. | Người ta | Đồn rằng quan tướng có danh |
quan tướng | Cưỡi ngựa một mình chẳng phải vịn ai. | |
Vua | Ban khen rằng: “Ấy mới tài” | |
Quan tướng | Đánh giặc thì chạy trước tiên | |
quan tướng | Trở về gọi mẹ mổ gà khao quân! |
- Thơ, ca dao thường có nhiều câu rút gọn bởi vì thơ, ca dao chuộng lối diễn đạt súc tích, số chữ trong mỗi dòng thơ cũng hạn chế theo luật thơ.
Câu 3 (trang 17):
- Cậu bé và người khách trong câu chuyện dưới đây hiểu lầm nhau: Việc sử dụng những câu rút gọn làm cho đối tượng đề cập của hai người trong cuộc đối thoại không trùng khớp. Trong khi vị khách hỏi về người bố cậu bé, thì cậu bé lại trả lời về tờ giấy mà bố đưa.
- Rút ra bài học: Nên tránh rút gọn câu trong những trường hợp ngữ cảnh không rõ ràng, dễ gây hiểu lầm.
Câu 4 (trang 17):
* Chi tiết gây cười và phê phán:
Rút gọn câu quá ngắn gọn, cộc lốc không phù hợp: Đây (ý nói là người ở đây); Mỗi (nhà có một con); Tiệt (bố mẹ đã mất rồi) gây ra sự thô lỗ, khiếm nhã với người khác. Phê phán: thói tham ăn đến mất lịch sự, mất tình nghĩa.
Bài trước: Tục ngữ về con người và xã hội (trang 12 sgk Ngữ Văn 7 Tập 2) Bài tiếp: Đặc điểm của văn bản nghị luận (trang 18 SGK Ngữ văn 7 tập 2)