Trang chủ > Lớp 7 > Soạn Văn 7 (ngắn nhất) > Bố cục trong văn bản (trang 28 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Bố cục trong văn bản (trang 28 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

Phần I. Bố cục và những yêu cầu bố cục trong văn bản (trang 28 SGK Ngữ văn 7 tập 1)

1. Bố cục của văn bản

a. Em muốn viết một lá đơn xin gia nhập Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh. Hãy cho biết những nội dung trong đơn ấy có cần sắp xếp theo trật tự không?

b. Sự sắp đặt nội dung các phần trong văn bản theo một trình tự hợp lí được gọi là bố cục. Em hãy cho biết Vì sao khi xây dựng văn bản, cần phải quan tâm tới bố cục.

Trả lời:

a. Khi viết một lá đơn xin gia nhập Đội Thiếu niên Tiền phong Hồ Chí Minh thì những nội dung trong đơn (như họ tên, ngày tháng năm sinh, nơi học, nơi sống, lí do xin vào Đội) cần được sắp xếp theo trật tự nhất định. Không thể tự ý muốn ghi thế nào là ghi thế đó mà phải ghi theo đúng thứ tự.

b. Khi xây dựng văn bản cần đặc biệt quan tâm đến bố cục bởi vì việc xây dựng bố cục thể hiện sự rõ ràng, rành mạch trong suy nghĩ, trong cách sắp xếp của người viết, giúp tạo hiệu quả trong giao tiếp.

2. Những yêu cầu về bố cục trong văn bản

Em hãy đọc hai câu truyện sau và cho biết:

(1) Có một con ếch quen thói coi trời bằng vung, nên cứ nghênh ngang đi lại khắp nơi, nhâng nháo nhìn trời và kêu ồm ộp. Trước kia, ếch sống ở trong giếng. Tại vì năm ấy trời mưa, nước trong giếng dâng lên tràn bờ, đưa ếch ta ra ngoài.

Trước đó, ếch ta đã từ đáy giếng nhìn lên và nó thấy trời bé tị chỉ bằng cái vung thôi. Còn nó thì lại oai ghê lắm, Vì nó mà đã cất tiếng kêu thì tất cả bọn cua, ốc, nhái ở giếng đều phải hoảng sợ. Cuối cùng, nó bị một con trâu giẫm bẹp. Từ đấy, trâu trở thành bạn của nhà nông.

(2)Ngày xưa, có một anh tính rất hay khoe. Một hôm, anh ta may được cái áo mới, liền đem ra mặc, rồi đứng hóng ở cửa, đợi có ai qua người ta khen. Đứng mãi từ sáng đến chiều chả thấy ai hỏi cả, anh ta tức lắm.

Nhưng rồi anh ta cũng khoe được áo với một người rằng: “Từ lúc tôi mặc chiếc áo mới này, tôi chả thấy con lợn nào chạy qua cả Đấy là cho người kia tính cũng hay khoe, bỗng không biết từ đâu tất tưởi chạy đến hỏi anh ta: “Bác có thấy con lợn cưới của tôi chạy qua đây không? ”

a. Hai câu chuyện trên đã rõ bố cục chưa?

b. Cách kể chuyện trên bất hợp lí ở chỗ nào?

c. Theo em, nên sắp xếp bố cục hai câu chuyện trên thế nào?

Trả lời

a. Theo em hai câu chuyện trên chưa có bố cục. Bởi vì Trong truyện "Ếch ngồi đáy giếng" và "Lợn cưới áo mới" đều chưa được sắp xếp một cách hợp lý theo trật tự logic khiến người đọc khó quan sát và không hiểu nội dung muốn diễn đạt.

b. Cách kể chuyện trên bất hợp lí ở chỗ: Nội dung của câu chuyện không theo một trình tự nào cả, thiếu mạch lạc. Ở VB (1), khi đang kể việc ếch đã lên bờ, lại kể sang chuyện ếch sống trong giếng, rồi lại kể chuyện ếch ra ngoài giếng,... Ở VB (2), lí do khoe được áo lại được kể sau, cách kể không được hấp dẫn.

c. Nên sắp xếp bố cục hai câu chuyện trên như sau:

- VB (1): ếch sống trong giếng → thấy trời bé tí → oai với bọn cua ốc → trời mưa, ra ngoài → quen thói nhâng nháo → bị trâu giẫm bẹp.

- VB (2): Ở đoạn 2, nói về lí do trước khi về sự việc khoe được áo mới.

3. Các phần của bố cục

a. Hãy nêu nhiệm vụ của ba phần, Mở bài, Thân bài, Kết bài trong văn bản tự sự và miêu tả.

b. Có cần phân biệt rõ ràng nhiệm vụ từng phần không? Vì sao?

c. Nói như vậy có đúng không? Vì sao?

a. Nhiệm vụ của ba phần Mở bài, Thân bài, Kết bài trong văn bản tự sự và miêu tả như sau:

Các phần trong bài	Văn bản miêu tả	Văn bản tự sự
Mở Bài	Giới thiệu cảnh được miêu tả	Giới thiệu chung về sự việc
Thân Bài	Tả chi tiết cảnh vật, đối tượng	Kể diễn biến sự việc
Kết Bài	Nêu cảm nghĩ	Kể lại kết cục sự việc

b. Nên phân biệt nhiệm vụ của mỗi phần. Bởi như thế sẽ giúp tạo sự rành mạch, rõ ràng, tránh sự lộn xộn.

c. Có bạn nói rằng phần mở bài chỉ là sự tóm tắt, rút gọn của phần thân bài, còn phần kết bài chẳng qua là sự lặp lại một lần nữa của mở bài. Nói như vậy là không đúng. Vì mỗi phần có nhiệm vụ riêng, các phần có liên quan chặt chẽ, nhưng cũng độc lập, không giống nhau.

d. Không thể đồng ý với ý kiến của bạn đó. Vì mỗi phần có chức năng và nhiệm vụ riêng, đều quan trọng như nhau

Phần II. Luyện tập

Câu 1 (trang 30 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1):

Tìm những ví dụ thực tế để chứng tỏ rằng: Nếu chúng ta biết chú ý đến việc sắp xếp các ý cho rành mạch thì bài viết (lời nói) của chúng ta sẽ có hiệu quả thuyết phục cao. Ngược lại, nếu không biết sắp xếp các ý cho hợp lí thì bài viết (lời nói) của chúng ta sẽ khó hiểu, không tiếp nhận được.

Trả lời:

Ví dụ

- Câu chuyện Lợn cưới áo mới và Ếch ngồi đáy giếng như trên.

- Trong thực tế: Kể chuyện em đi học muộn:

+ Đoạn văn chưa có bố cục rõ ràng: "Em đi học bằng xe đạp. Mọi người đi sát nhau, em vô tình bị ngã. Ngày hôm qua em đã đến trường muộn. Đường thì rất đông, xe cộ nhiều. Vì thế em bị muộn học. "

→ Đoạn văn đã sửa lại: "Ngày hôm qua em đã đến trường muộn. Đường thì rất đông, xe cộ nhiều. Em đi học bằng xe đạp. Mọi người đi sát nhau, em vô tình bị ngã. Vì thế em bị muộn học. "

Câu 2 (trang 30): Em hãy ghi lại bố cục của truyện "Cuộc chia tay của những con búp bê". Bố cục ấy, theo em, đã rành mạch và hợp lí chưa? Có thể kể lại câu chuyện ấy theo một bố cục khác được không?

Trả lời:

Bố cục của truyện "Cuộc chia tay của những con búp bê":

- Mở bài: Cảnh hai anh em chia đồ chơi (hiện tại)

- Thân bài: trở lại quá khứ - chia tay lớp học.

- Kết bài: hai anh em chia tay nhau (hiện tại)

* Bố cục này khá rành mạch và hợp lí. Một cách khác, có thể kể theo trình tự thời gian quá khứ đến hiện tại,...

Câu 3 (trang 30): Có một bạn được phân công báo cáo kinh nghiệm học tập tại Hội nghị học tốt của trường. Bạn ấy dự định viết bản báo cáo theo một bố cục ba phần (SGK, tr. 30,31). Bố cục trên đó đã rành mạch và hợp lí chưa? Vì sao? Theo em có thế bổ sung thêm điều gì?

Một bạn học sinh dự định viết văn bản báo cáo kinh nghiệm học tại Hội nghị học tốt của trường như sau:

(I) Mở bài: Chào mừng các đại biểu, các thầy cô và các bạn tham đi Hội nghị.

(II) Thân bài:

(1) Nêu rõ bản thân đã học thế nào trên lớp.

(2) Nêu rõ bản thân đã học thế nào ở nhà.

(3) Nêu rõ bản thân đã học thế nào trong cuộc sông.

(4) Nêu thành tích trong hoạt động Đội và thành tích văn nghệ của bản thân.

(III) Kết bài: Chúc Hội nghị thành công.

Trả lời:

Bố cục khá rành mạch, nhưng chưa hoàn toàn hợp lí. Ở Mở bài, nên thêm phần giới thiệu họ tên, đề tài báo cáo sau lời chào. Thân bài nên bỏ phần (4). Kết bài nên trình bày khái quát những nội dung vừa nói và gợi mở định hướng.

Bài trước: Cuộc chia tay của những con búp bê (trang 26 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1) Bài tiếp: Mạch lạc trong văn bản (trang 31 sgk Ngữ Văn 7 Tập 1)