Đề văn nghị luận và việc lập ý cho bài văn nghị luận (trang 21 SGK Ngữ văn 7 tập 2)
Tìm hiểu chung về văn nghị luận
1. Nội dung và tính chất của đề văn nghị luận
a. Tất cả các đề văn trên đều có thể xem là đề bài (đầu đề) của một văn bản, bài viết.
b. Đặc điểm căn cứ để xác định là đề văn nghị luận:
- Có vấn đề để trao đổi, bàn bạc.
- Yêu cầu người viêt có ý kiến riêng về vấn đề.
c. Ý nghĩa của tính chất đề văn với việc làm văn:
- Biết viết đúng chủ đề.
- Đòi hỏi kĩ năng viết mạch lạc, đúng đắn đối với người viết.
2. Tìm hiểu đề văn nghị luận
a. Với đề văn Chớ nên tự phụ
- Đề nêu vấn đề: không nên tự phụ.
- Đối tượng và phạm vi nghị luận: tính tự phụ của con người trong cuộc sống.
- Khuynh hướng tư tưởng là phủ định, khuyên can và nhắc nhở.
- Đòi hỏi ở người viết: phải có thái độ đúng mực về tính tự phụ, về tính tự cao, phải biết khiêm tốn học hỏi.
b. Để làm tốt một đề văn, cần tìm hiểu về:
- Xác định đúng vấn đề, đúng trọng tâm cần nghị luận.
- Xác định đúng tính chất nghị luận.
Lập ý cho bài văn nghị luận
1. Xác lập luận điểm
Đề bài Chớ nên tự phụ là luận điểm chính nêu lên tư tưởng, thái độ với thói tự phụ:
- Tự phụ là một tính xấu của con người.
- Tác hại của tính tự phụ.
- Đưa ra lời khuyên.
2. Tìm luận cứ
Những điều có hại do tự phụ:
- Với chính người đó: Nhận thức sai về bản thân, trở nên kiêu căng, hợm hĩnh.
- Với mọi người: Bị mọi người khinh ghét, các mối quan hệ dễ bị phá vỡ.
3. Xây dựng lập luận
Nên bắt đầu bằng cách nêu định nghĩa tự phụ là gì, biểu hiện, tác hại, liên hệ đời sống và cuối cùng khẳng định luận điểm với lời khuyên.
Luyện tập
* Tìm hiểu đề và lập ý cho đề bài: Sách là người bạn thân của con người.
- Tìm hiểu đề:
+ Vấn đề nghị luận: khẳng định vai trò, ý nghĩa to lớn của sách với đời sống.
+ Yêu cầu: Phân tích tác dụng của sách với nhận thức, với đời sống tinh thần của con người. Từ đó khẳng định sách là người bạn không thể thiếu và đưa ra lời khuyên nên đọc sách.
- Lập ý:
+ Giới thiệu về sách.
+ Sách đem đến một thế giới mới, đưa ta đi vào miền đất hiểu biết của tri thức và khám phá.
+ Sách giúp ta tích lũy kinh nghiệm.
+ Sách thân thiết như người bạn: giúp ta thư giãn khi căng thẳng, giúp ta cảm nhận được cái đẹp.
+ Lời khuyên: Hãy biết trân trọng, yêu quý và đọc sách nhiều hơn.
Bài trước: Đặc điểm của văn bản nghị luận (trang 18 SGK Ngữ văn 7 tập 2) Bài tiếp: Tinh thần yêu nước của nhân dân ta (trang 26 sgk Ngữ Văn 7 Tập 2)