Trang chủ > Lớp 7 > Soạn Văn 7 (hay nhất) > Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất - Sách giáo khoa Ngữ Văn 7

Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất - Sách giáo khoa Ngữ Văn 7

Bố cục:
Chia các câu tục ngữ trong bài thành hai nhóm:
+ 4 câu đầu: Tục ngữ về thiên nhiên
+ 4 câu sau: Tục ngữ về lao động sản xuất
Hướng dẫn soạn bài
Câu 1 (Trang 4 Sách giáo khoa ngữ văn 7 tập 2)
Đọc kĩ tục ngữ và chú thích.
Câu 2 (Trang 4 Sách giáo khoa ngữ văn 7 tập 2)
Có thể chia 8 câu tục ngữ trong bài thành 2 nhóm:
+ 4 câu tục ngữ đầu về thiên nhiên
+ 4 câu tục ngữ sau về lao động sản xuất
Câu 3 (Trang 4 Sách giáo khoa ngữ văn 7 tập 2)
"Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng/ Ngày tháng mười chưa cười đã tối"
- Tháng năm: đêm ngắn ngày dài, tháng Mười: đêm dài, ngày ngắn.
- Cơ sở thực tiễn của câu tục ngữ: do sự vận động của Trái Đất, vào tháng 5 vị trí nước ta nhận được lượng ánh sáng lâu hơn nên ta có cảm giác ngày dài hơn và ngược lại.
- Ứng dụng: lưu ý sắp xếp lại thời gian biểu sinh hoạt, làm việc hợp lý, biết trân trọng thời gian.
"Mau sao thì nắng, vắng sao thì mưa"
- Đêm trời nhiều sao thì ngày sẽ nắng, trời vắng (vắng) sao sẽ mưa
- Kinh nghiệm này dựa trên sự quan sát thực tiễn, nhằm phục vụ cho công việc sản xuất nông nghiệp.
- Nhìn sao có thể dự đoán được thời tiết từ đó sắp xếp công việc.
"Ráng mỡ gà có nhà thì giữ"
- Trời xuất hiện ráng có màu vàng như mỡ gà báo hiệu sắp có bão
- Đây là kinh nghiệm dự đoán bão trong dân gian
- Nhắc nhở con người ý thức được việc chủ động phòng chống bão lũ
"Tháng bảy kiến bò chỉ lo lại lụt"
- Vào tháng bảy, nếu thấy kiến di chuyển nhiều thì sắp xảy ra mưa lớn, lụt lội.
- Cơ sở: Kiến là loài côn trùng nhạy cảm, khi trời sắp có mưa bão chúng sẽ bò lên nơi cao ráo
- Từ thực tế quan sát, để ứng dụng phòng chống bão lũ, thiên tai
"Tấc đất tấc vàng"
- Đất đai là tài sản quý giá, quan trọng được ví như vàng
- Đất quý giá vì đất nuôi sống con người, là nơi con người được trú ngụ, bảo vệ
- Nhắc nhở con người sử dụng tài nguyên đất một cách hợp lý và đề cao giá trị của loại tài nguyên này.
"Nhất canh trì, nhị canh viên, tam canh điền"
- Thứ tự quan trọng của các ngành nghề đem lại giá trị kinh tế cho con người: nghề nuôi cá, làm vườn, làm đồng
- Cơ sở khẳng định này bắt ngườn từ những lợi ích được mang lại từ những nghề đó
- Giúp con người biết cách khai thác tốt các điều kiện, hoàn cảnh tự nhiên từ đó lụa chọn ngành nghề phù hợp để tạo ra của cải vật chất.
"Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống"
- Khẳng định thứ tự quan trọng của các yếu tố trong việc trồng lúa: nước, phân, lao động, giống lúa
- Kinh nghiệm từ câu tục ngữ này giúp người nông dân hiểu được tầm quan trọng của từng yếu tố, mối quan hệ của chúng.
"Nhất thì, nhì thục"
- Nhấn mạnh tầm quan trọng của các yếu tố thời vụ, đất đai đã được khai phá, chăm bón đối với nghề trồng trọt.
- Nhắc nhở về thời vụ, chuẩn bị kĩ lưỡng đất đai trong việc canh tác
Câu 4 (Trang 5 Sách giáo khoa Ngữ Văn 7 Tập 2)
Câu tục ngữ: Ráng mỡ gà có nhà thì giữ
- Ngắn gọn: Số lượng từ: 7 từ
- Thường có vần, nhất là vần lưng: từ “gà” vần với từ “nhà”
- Hai vế cân xứng cả về hình thức lẫn nội dung: “ráng mỡ gà” đối với vế “có nhà thì giữ”
- Lập luận chặt chẽ, giàu hình ảnh: hình ảnh “ráng mỡ” ở chân trời báo hiệu trời sắp có mưa bão lớn.
Luyện tập
Một số câu tục ngữ nói về hiện tượng thời tiết mưa nắng, bão lụt:
- Chớp đằng tây mưa dây bão giật
- Cầu vồng mống cụt, không lụt cũng mưa
- Qụa tắm thì ráo, sáo tắm thì mưa
Ý nghĩa - Nhận xét
- Qua bài học này, giúp học sinh nhận ra được giá trị, những kinh nghiệm thực tế về thiên nhiên và lao động sản xuất chứa đựng trong những câu tục ngữ của dân gian, đồng thời xem những câu tục ngữ như một kênh học tập, tích lũy vốn sống cho bản thân.
- Bên cạnh đó, học sinh còn phân tích được lối nói ngắn gọn, có vần, có nhịp điệu, giàu hình ảnh của tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất.