Trang chủ > Lớp 7 > Soạn Văn 7 (hay nhất) > Ca dao, dân ca những câu hát về tình cảm gia đình - Sách giáo khoa Ngữ Văn 7

Ca dao, dân ca những câu hát về tình cảm gia đình - Sách giáo khoa Ngữ Văn 7

Câu 1 (Trang 36 Sách giáo khoa ngữ văn 7 tập 1)
Bài 1: Có thể nói đây là lời của người mẹ hát ru con
Bài 2: Lời của cô gái lấy chồng xa quê nói với mẹ và quê mẹ
Bài 3: Nỗi nhớ của con cháu đối với ông bà
Bài 4: Bài ca dao không chỉ ra lời cụ thể của ai. Căn cứ vào nội dung:
- Đây là lời của ông bà nói với con cháu
- Lời cha mẹ căn dặn con cái phải biết yêu thương nhau
- Lời anh em trong nhà tâm sự bảo ban lẫn nhau
Câu 2 (Trang 22 Sách giáo khoa ngữ văn 7 tập 1)
Trong bài ca dao 1, thông qua lời hát ru, người mẹ muốn nói với con rằng cần phải ghi nhớ công ơn của cha mẹ đối với con cái.
- Bài ca dao dùng với hình thức một lời hát ru, khiến người nghe dễ thấm nhuần tư tưởng hơn, chính điều này giúp cho ca dao dễ đi vào lòng người hơn.
- Hình ảnh so sánh trong bài: Công cha - núi ngất trời, nghĩa mẹ - nước biển Đông để thấy được sự bao la, vĩnh hằng của trời đất, thiên nhiên giống như công cha, nghĩa mẹ lớn lao không gì sánh được.
- Những câu ca dao tương tự nói về công cha, nghĩa mẹ, như ở bài 1:
Gió mùa thu mẹ ru con ngủ
Năm canh chày thức cả năm canh
Đi khắp thế gian không ai tốt bằng mẹ
Gánh nặng cuộc đời không ai khổ bằng cha
Ơn cha nặng lắm ai ơi
Nghĩa mẹ bằng trời, chín tháng cưu mang.
Luyện tập
Câu 1 (Trang 36 Sách giáo khoa Ngữ Văn 7 Tập 1):
- Tình cảm được thể hiện trong bốn bài ca dao là tình cảm gia đình: cha mẹ - con cái, mẹ con, ông bà - con cháu, anh em một nhà.
- Nhận xét: Đó đều là những tình cảm vô cùng thiêng liêng, đáng trân quý, chúng ta cần phải tôn trọng, gìn giữ nó.
Câu 2* (Trang 36 Sách giáo khoa Ngữ Văn 7 Tập 1):
Một số bài ca dao nội dung tương tự:
- "Biển Đông còn lúc đầy vơi
Chớ lòng cha mẹ suốt đời tràn dâng"
- “Chiều chiều xách giỏ hái rau
Nhìn lên mả mẹ ruột đau như dần”
- “Đói lòng ăn hột chà là
Để cơm nuôi mẹ, mẹ già yếu răng”
- “Khôn ngoan đối đáp người ngoài
Gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau”
- Gió mùa thu mẹ ru con ngủ
Năm canh chày thức cả năm canh
- Đi khắp thế gian không ai tốt bằng mẹ
Gánh nặng cuộc đời không ai khổ bằng cha
- Ơn cha nặng lắm ai ơi
Nghĩa mẹ bằng trời, chín tháng cưu mang.
Câu 3 (Trang 36 Sách giáo khoa Ngữ Văn 7 tập 1)
Bài ca dao nói về tâm trạng của một người con gái lấy chồng xa quê:
- Không gian: “ngõ sau” là nơi vắng vẻ, hẻo lánh gợi lên hoàn cảnh đơn chiếc của người phụ nữ dưới chế độ phong kiến, gia trưởng.
- Thời gian: “chiều chiều” sự lặp lại của thời gian chiều. Trong ca dao chiều thường là khoảng thời gian gợi lên sự u buồn, hoang vắng.
+ Chiều cũng là thời khắc trở về, sum họp nên người con gái lấy chồng vẫn lẻ loi nơi đất khách
- Tâm trạng: đau xót nhiều bề- ruột đau chín chiều
Sự đớn đau, nỗi đau được diễn tả từ cái cụ thể để diễn tả cái không cụ thể: nỗi nhớ nhà, thương cha mẹ, cảm cảnh thân phận…
→ Không gian và thời gian gợi nên nỗi buồn, tình cảnh bơ vơ, buồn tủi của cô gái lấy chồng xa, đây cũng chính là số mệnh của người phụ nữ trong xã hội phong kiến, trọng nam khinh nữ.
Câu 4 (Trang 36 Sách giáo khoa Ngữ Văn 7 Tập 1)
Những tình cảm được thể hiện trong bài: nỗi nhớ và sự kính yêu đối với ông bà
- Diễn tả thông qua lối so sánh làm nổi bật tình cảm trong bài - đây là kiểu so sánh thường thấy trong ca dao.
- Những sự vật thông thường, quen thuộc đều có thể gợi hồn thơ, thi liệu cho người sáng tác ca dao.
- Cách diễn tả tình cảm:
+ “Ngó lên” trong văn cảnh bài ca diễn tả sự trân trọng, tôn kính
+ Hình ảnh so sánh: “nuộc lạt mái nhà” nhiều, thể hiện sự gắn kết bền chặt, không tách rời của sự vật cũng như tình cảm máu mủ ruột thịt và công ơn to lớn của ông bà trong việc xây dựng gia đình
+ Mức độ so sánh: bao nhiêu… bấy nhiêu
+ Âm điệu thể thơ lục bát phù hợp, hỗ trợ cho việc diễn tả tình cảm trong bài ca.
Câu 5 (Trang 36 Sách giáo khoa Ngữ Văn 7 Tập 1)
Tiếng hát về tình cảm anh em gắn bó thân thiết, ruột thịt được diễn tả qua lời nhắn nhủ tâm tình, hình thức phong phú.
- Sử dụng cặp từ cùng chung- cùng thân: nhấn mạnh mối quan hệ ruột thịt, gắn bó khăng khít
- Biện pháp so sánh anh em – chân tay: cách so sánh giàu hình tượng gợi sự liên tưởng về mối quan hệ gắn bó mật thiết, biết nương tựa lẫn nhau trong cuộc sống
→ Bài ca dao nhắc nhở anh em trong cùng gia đình phải biết thương yêu, đùm bọc lẫn nhau, nương tựa và cùng giúp đỡ lẫn nhau.
Câu 6 (Trang 36 Sách giáo khoa Ngữ Văn 7 Tập 1)
Những biện pháp nghệ thuật được dùng trong ca dao:
+ Thể thơ lục bát giàu nhạc điệu
+ Những hình ảnh so sánh quen thuộc, dễ liên tưởng
+ Lối độc thoại đặc sắc giống như lời tâm tình, nhắn nhủ
+ Tình cảm gia đình được thể hiện sâu sắc trong cả bốn bài ca dao