Liệt kê - Sách giáo khoa Ngữ Văn 7
I. Thế nào là biện pháp liệt kê
1. Sự giống nhau về cấu tạo và ý nghĩa của các từ in đậm:
- Cấu tạo: Các bộ phận in đậm đều có kết cấu giống nhau.
- Ý nghĩa: đều chỉ các vật dụng quý
2. Việc tác giả nêu ra hàng loạt sự việc tương tự bằng những kết cấu tương tự như trên:
- Diễn tả cuộc sống xa hoa của đám quan lại, đối lập với cảnh ngộ lầm than, thiếu thốn của dân đen đang gồng mình chống lũ.
II. Các kiểu liệt kê
1. Xét về cấu tạo, các phép liệt kê:
- Liệt kê không theo cặp: tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải
- Liệt kê theo cặp: tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải
2.
- Đảo thứ tự: tre, nứa, trúc, mai, vầu cũng không làm thay đổi ý nghĩa của câu bởi vì đây là kiểu liệt kê không tăng tiến.
- Không thể đảo thứ tự: hình thành và trưởng thành, gia đình, họ hàng, làng xóm được bởi vì đây là kiểu liệt kê tăng tiến.
3. Phân loại phép liệt kê:
Phép liệt kê bao gồm 2 loại:
+ Phân loại theo cấu tạo: Liệt kê theo cặp, liệt kê không theo cặp
+ Phân loại theo ý nghĩa: Liệt kê tăng tiến, liệt kê không tăng tiến
III. Luyện tập
Bài 1 (Trang 106 Sách giáo khoa ngữ văn 7 tập 2)
Phép liệt kê trong bài tinh thần yêu nước của nhân dân ta:
- Sức mạnh của tinh thần yêu nước “ nó kết thành làn sóng mạnh mẽ, to lớn… lũ cướp nước”
- Lòng tự hào về những trang sử vẻ vang qua những tấm gương các anh hùng dân tộc: thời đại Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Quang Trung…”
- Sự đoàn kết, hợp lực của mọi tầng lớp Việt Nam khi đánh Pháp: “ từ các cụ già tóc bạc… ruộng cho Chính phủ.
Bài 2 (Trang 106 Sách giáo khoa Ngữ Văn 7 Tập 2)
a, Phép liệt kê:
- Dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm
- Những cu li kéo xe tay phóng đi cật lực… hình chữ nhật.
b, Phép liệt kê: Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung.
Bài 3 (Trang 106 Sách giáo khoa Ngữ Văn 7 Tập 2)
- Sân trường của chúng em vào giờ ra chơi thật thú vị: nào là nhảy dây, đá cầu, kéo co, nào bóng đá, bóng rổ, bóng chuyền vui biết mấy.
- Truyện ngắn Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu đã phản ánh trung thực bản tính xảo trá, gian ác, lố bịch của bọn thực dân Pháp mà đại diện là Va-ren. Ngợi ca vị anh hùng dân tộc Phan Bội Châu kiên cường, bất khuất đại diện cho khí phách của dân tộc Việt Nam.
- Phan Bội Châu là vị anh hùng đại điện cho khí phách của người dân Việt Nam kiên cường, bất khuất, luôn tỉnh táo trước giọng điệu gian giảo của kẻ thù.