Mạch lạc trong văn bản - Sách giáo khoa Ngữ Văn 7 Tập 1
I. Mạch lạc và những yêu cầu về mạch lạc trong văn bản
1. Mạch lạc trong văn bản
a, Mạch lạc có nghĩa:
- Trôi chảy thành dòng, thành mạch
- Lần lượt đi qua khắp các phần, các đoạn trong văn bản
- Thông suốt, liên tục, không đứt đoạn
b, Trong văn bản, mạch lạc là sự nối tiếp của các câu, các ý theo một trình tự phù hợp vì:
- Trình tự hợp lý của các câu văn, các ý là đặc điểm căn bản thể hiện tính mạch lạc
2. Các điều kiện để một văn bản có tính mạch lạc
a, Toàn bộ sự việc kể trên đều xoay quanh sự việc chia tay của hai anh em, trong đó trọng tâm là việc chia đồ chơi, cụ thể là chia hai con búp bê Em Nhỏ và Vệ Sĩ
- Sự chia tay của những con búp bê xuyên suốt qua các phần của tác phẩm, Thành và Thủy buộc phải chia tay và chia đồ chơi
b, Chủ đề liên kết các sự việc thành một thể thống nhất.
- Hai anh em Thành Thủy buộc phải chia tay, nhưng những con búp bê không chia tay, giống như tình cảm giữa hai anh em Thành Và Thủy mãi gắn bó, không gì có thể chia cắt được → Đó là tính mạch lạc của văn bản
c, Các đoạn được nối với nhau bằng mối liên hệ về thời gian, liên hệ về tâm lí, liên hệ ý nghĩa (tương đồng, tương phản); liên hệ không gian (ở nhà, ở trường)
→ Những mối liên hệ giữa các đoạn tự nhiên và hợp lý
II. Luyện tập
Bài 1 (Trang 32 Sách giáo khoa ngữ văn 7 tập 1)
Chủ đề văn bản Mẹ tôi (Et-môn-đô A-mi-xi) là tình cảm và sự kính trọng của con cái dành cho cha mẹ
Mở đầu: Lí do người cha viết thư trách giận con là vì thái độ hỗn láo với mẹ
Tiếp đến: Sự giảng giải, phân tích của người cha để cho con hiểu được tình cảm và sự hy sinh của mẹ dành cho con, cũng như phê phán con vì hành động vô lễ với mẹ.
Kết thúc: người cha nghiêm khắc yêu cầu đứa con cần phải có thái độ đúng đắn, người cha cho con thời gian để suy nghĩ về hành động của mình
Chủ đề chung xuyên suốt: Lao động là vàng.
Người cha căn dặn người con có kho vàng dưới đất, khi người cha mất đi, các con ở lại đào xới mảnh vườn. Nhờ được làm kĩ đất nên vụ lúa bội thu. Vàng là hình ảnh ẩn dụ chỉ thành tựu lao động làm được nhờ việc siêng năng lao động
Bài 2 (Trang 30 Sách giáo khoa Ngữ Văn 7 Tập 1)
Truyện Cuộc chia tay của những con búp bê tuy không thuật lại tỉ mỉ nguyên nhân dẫn đến sự chia tay của hai người lớn nhưng như vậy cũng không làm cho tác phẩm thiếu đi tính mạch lạc.
- Nó làm nổi bật tư tưởng chủ đề: Người lớn đừng để hạnh phúc gia đình tan vỡ, khiến cho các em nhỏ phải chia tay.