Đức tính giản dị của Bác Hồ - Sách giáo khoa Ngữ Văn 7
Bố cục văn bản:
- Phần 1 (từ đầu cho đến “trong sáng, thanh bạch, tuyệt đẹp”): Khẳng định phẩm chất cao quý, không mất đi theo thời gian của Hồ chủ tịch.
- Phần 2 (tiếp theo cho đến đến “Trường, Kì, Kháng, Chiến, Nhất, Định, Thắng, Lợi! ”): nói về đức tính giản dị của Bác được thể hiện trong đời sống và cả trong mối quan hệ với mọi người.
- Phần 3 (tiếp theo cho đến “trong thế giới ngày nay”): Đời sống giản dị của Bác hòa hợp với đời sống tinh thần phong phú, thanh cao.
- Phần 4 (đoạn còn lại): Sự giản dị trong lời ăn tiếng nói và các bài viết của Bác, sức ảnh hưởng của phẩm chất Hồ Chí Minh tới nhân dân, dân tộc.
Hướng dẫn soạn bài
Câu 1 (Trang 54 Sách giáo khoa ngữ văn 7 tập 2)
Luận điểm chính: “ Điều quan trọng nhất… đời sống bình thường, vô cùng giản dị và khiêm tốn của Hồ Chủ tịch”
- Tác giả chứng minh cho đức tính giản dị của Bác Hồ trên các phương diện:
+ Bữa ăn hằng ngày
+ Nhà ở
+ Việc làm
+ Lời nói, bài viết
Câu 2 (Trang 55 Sách giáo khoa ngữ văn 7 tập 2)
Trình tự lập luận của bài viết:
- Phần đầu: Sự giản dị của Bác thể hiện trong từng bữa ăn, căn nhà, lối sống
- Phần tiếp: Tác giả đưa ra các luận cứ để chứng minh nhận định trên
+ Những bữa ăn đạm bạc
+ Căn nhà đơn sơ, gần gũi với thiên nhiên
+ Công việc luôn bận rộn nhưng Bác không muốn làm phiền ai
+ Giản dị từ trong lời nói, bài viết
Câu 3 (Trang 55 Sách giáo khoa Ngữ văn 7 Tập 2)
Những luận cứ từ “Con người của Bác” tới “Nhất, Định, Thắng, Lợi” giàu sức thuyết phục:
+ Dẫn chứng phong phú, cụ thể và sinh động
+ Hệ thống luận cứ toàn diện (giản dị trong ăn, ở, lối sinh hoạt, làm việc, nói, viết)
+ Những điều mà tác giả đưa ra được bảo đảm bằng mối quan hệ gắn bó lâu dài giữa tác giả với chủ tịch Hồ Chí Minh.
Câu 4 (Trang 55 Sách giáo khoa ngữ văn 7 tập 2)
Trong đoạn trích tác giả đã sử dụng hệ thống luận điểm, luận cứ để chứng minh, kết hợp với lời những bình luận, giải thích sâu sắc:
- Sự khắc khổ của Bác không nằm ở lối sống khắc khổ như những người tu hành, hay các bậc hiền triết
- Sự giản dị trong đời sống vật chất làm bật lên sự phong phú trong đời sống tinh thần, tâm hồn và tình cảm của Bác
- Tác giả sử dụng kết hợp nhiều phương pháp, biện pháp:
+ Lật lại vấn đề “Nhưng chớ hiểu nhầm rằng”
+ Giải thích “bởi vì Người sống sôi nổi, phong phú”
+ Bình luận “Đời sống vật chất càng… tinh thần cao đẹp nhất”
⇒ Cách phối hợp nhiều phương pháp, biện pháp khác nhau giúp cho tác giả làm rõ vấn đề từ nhiều khía cạnh, giúp cho bài viết có sức thuyết phục hơn.
Câu 5 (Trang 55 Sách giáo khoa Ngữ Văn 7 Tập 2)
Đặc sắc trong nghệ thuật nghị luận của bài:
- Luận điểm ngắn gọn, tập trung
- Hệ thống các luận cứ xác đáng, toàn diện
- Dẫn chứng phong phú, cụ thể, xác thực
→ Tư tưởng giá trị của bài văn vẫn còn được thể hiện sâu sắc hơn qua sự kết hợp phương thức nghị luận chứng minh với các phương pháp, biện pháp khác như giải thích, nêu vấn đề.
Luyện tập
Bài 1 (Trang 55 Sách giáo khoa Ngữ Văn 7 Tập 2)
Một số ví dụ về đức tính giản dị trong lối sống và thơ văn của Bác:
“ Lối ăn ở của Chủ tịch Hồ Chí Minh giản dị như thế nào, chúng ta đã từng biết. Khi còn ở chiến khu, Người chung sống với anh em trong cùng một cơ quan, làm việc, học tập, ăn ở, sinh hoạt như anh em. Có những lúc, vì thiếu gạo hay khí hậu nặng, cần ăn ít đi, ột chút, Người cũng vui vẻ chịu đựng cùng anh em. ”
Bài 2 (Trang 55 Sách giáo khoa Ngữ Văn 7 Tập 2)
Giản dị là một trong những đức tính đáng quý của con người. Đó là lối sống không xa hoa, cầu kỳ, đòi hỏi quá mức. Người có đức tính giản dị sẽ luôn cảm thấy thoải mái trong mọi hoàn cảnh sống, họ biết trân trọng những thứ mình đang có và biết sống chan hòa với mọi người. Điều đó giúp họ có được niềm vui, niềm hạnh phúc trong cuộc sống. Đức tính giản dị giúp cho cuộc sống của con người thoải mái, dễ chịu hơn.
Ý nghĩa - Nhận xét
- Qua bài học, học sinh hiểu được giản dị là đức tính nổi bật ở Bác Hồ: giản dị trong lối sống, trong quan hệ với mọi người xung quanh, trong cả lời nói và bài viết. Đức tính giản dị ở Bác hòa hợp với đời sống tinh thần phong phú và tư tưởng và tình cảm cao đẹp.
- Học sinh thấy được cách lập luận bằng những dẫn chứng cụ thể và những nhận xét sâu sắc thấm đượm tình cảm chân thành của tác giả.