Ca Huế trên sông Hương - Sách giáo khoa Ngữ Văn 7
Bố cục văn bản:
- Phần 1 (từ đầu đến “lí hoài nam”): Giới thiệu chung về Huế, mảnh đất nơi sản sinh ra những làn điệu dân ca.
- Phần 2 (phần còn lại): Những đặc sắc của ca Huế và sơ lược về cách trình diễn và thưởng thức ca Huế trên sông Hương.
Hướng dẫn soạn bài
Câu 1 (Trang 103 Sách giáo khoa ngữ văn 7 tập 2)
- Huế từng là kinh đo nhà Nguyễn, ngày nay là cố đô đẹp và cổ kính nằm bên bờ sông Hương
- Huế mộng mơ và trữ tình với làn điệu Nam ai Nam bình và di sản Nhã nhạc cung đình Huế
- Nhiều danh lam thắng cảnh đẹp nổi tiếng như lăng Tự Đức, Khải Định, Minh Mạng, chùa Thiên Mụ, biển Lăng Cô, núi Ngự Bình…
Câu 2 (Trang 103 Sách giáo khoa Ngữ Văn 7 Tập 2)
- Các làn điệu dân ca: Chèo cạn, bài thai, đưa linh, giã gạo, ru em, giã vôi, giã điệp, bài chòi, bài tiệm, bài vung, hò xay, hò nện..
- Các điệu hát: lí con sáo, lí hoài xuân, lí hoài nam, nam ai, nam bình, tương tư khúc, hành vân, tứ đại cảnh.
- Nhạc cụ âm nhạc: đàn tranh, đàn nguyệt, tì bà, đàn tam, đàn bầu, sáo, cặp sanh
Câu 3 (Trang 103 Sách giáo khoa Ngữ Văn 7 Tập 2)
- Hiểu biết thêm về danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử
- Huế nổi tiếng bởi các làn điệu dân ca và âm nhạc cung đình và các loại nhạc cụ.
- Nghe ca Huế trên thuyền rồng sông Hương là một nét văn hóa lãng mạn, thơ mộng của Xứ Huế
Câu 4 (Trang 104 Sách giáo khoa Ngữ Văn 7 Tập 2)
a, Ca Huế được hình thành từ dòng nhạc dân gian và nhạc cung đình
b, Ca Huế âm điệu tươi vui, sôi nổi là do có nguồn gốc xuất phát từ nhạc dân gian, còn sang trọng, uy nghi là có nguồn gốc từ nhạc cung đình
c, Ca Huế là thú vui tao nhã:
+ Cách thức nghe nhạc trên thuyền rồng giữa dòng Hương thơ mộng
+ Nội dung lời ca Huế sang trọng, trong sáng, gợi lên tình yêu quê hương đất nước
+ Người ca sĩ duyên dáng biểu diễn với dàn nhạc do vũ công điêu luyện thể hiện
Luyên tập
Câu hỏi (Trang 104 Sách giáo khoa Ngữ Văn 7 Tập 2): Địa phương nơi em đang sinh sống có những làn điệu dân ca nào? Hãy kể tên các làn điệu ấy. Tập một vài làn điệu chuẩn bị cho Chương trình địa phương (phần Văn và Tập làm văn) cuối năm.
Dân ca Bắc Bộ: Cây trúc xinh, Cò lả, Qua cầu gió bay.
Dân ca Phú Thọ: Đố hoa
Dân ca miền Trung: Lý ngựa ô Huế.
Dân ca Phú Thọ: Bà Rí (hát ghẹo).
Dân ca Thanh Hoá: Đi cấy.
Dân ca Nghệ An: Ví dặm.
Dân ca Quảng Nam: Lý thương nhau, Hò ba lý.
Dân ca Quan Họ Bắc Ninh: Bèo dạt mây trôi, Hoa thơm bướm lượn.
Dân ca Nam Bộ: Lý cây bông, Lý con sáo, Bắc kim thang, Lý chim quyên, Lý ngựa ô, Lý quạ kêu,...
Dân ca Quan Họ: Ba mươi sáu thứ chim.
Ý nghĩa - Nhận xét
- Qua bài viết này, học sinh hiểu thêm về vẻ đẹp của Huế và ca Huế. Cố đô Huế nổi tiếng không chỉ bởi các danh lam thắng cảnh, di tích lịch sử mà con nổi tiếng bởi các làn điệu dân ca và âm nhạc cung đình. Ca Huế là một hình thức sinh hoạt văn hóa – âm nhạc thanh lịch và tao nhã, một sản phẩm tinh thần đáng trân trọng, cần được bảo tồn, gìn giữ và phát triển.
- Học sinh đồng thời hình thành nên thái độ yêu mến, trân trọng và có ý thức giữ gìn, bảo tồn những di sản văn hóa tinh thần của quê hương, đất nước.