Tổng kết phần văn học nước ngoài - Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 2

*Giá trị nội dung

“Em bé thông minh” là loại truyện cổ tích về nhân vật thông minh – hình tượng nhân vật phổ biến trong truyện cổ tích Việt Nam và thế giới. Truyện đề cao sự thông minh và trí khôn dân gian (qua hình thức giải những câu đố, vượt những thách đố oái oăm, …), từ đó tạo ra tiếng cười vui vẻ, hồn nhiên trong đời sống hằng ngày.

*Giá trị nghệ thuật

- Dùng câu đố thử tài, từ đó tạo ra tình huống thử thách để nhân vật thể hiện phẩm chất, tài năng.

- Cách dẫn dắt truyện cùng với mức độ tăng dần của những câu đố và cách giải đố tạo nên tiếng cười.

*Giá trị nội dung

“Ông lão đánh cá và con cá vàng” là truyện cổ tích dân gian do A. Pu-skin kể lại. Truyện ngợi ca lòng biết ơn đối với những con người nhân hậu và đưa ra bài học đích đáng cho những kẻ tham lam, bạc tình.

*Giá trị nghệ thuật

- Sự lặp lại theo chiều tăng tiến của các tình huống cốt truyện.

- Sự đối chọi giữa các nhân vật.

- Sử dụng các yếu tố tưởng tượng, hoang đường, kì ảo.

*Giá trị nội dung

- Bà mẹ thầy Mạnh Tử là tấm gương sáng về tình yêu thương con và đặc biệt là về cách dạy con:

 + Tạo cho con một môi trường sống tốt đẹp.

 + Dạy con vừa về đạo đức vừa có chí học hành.

 + Thương con nhưng không cưng chiều mà trái lại rất cương quyết.

- Truyện nêu vai trò, sự ảnh hưởng của môi trường sống đối với sự hình thành và phát triển nhân cách của mỗi con người.

*Giá trị nghệ thuật

- Xây dựng cốt truyện theo mạch thời gian.

- Có nhiều chi tiết độc đáo, giàu ý nghĩa gợi xúc động trong lòng người đọc.

*Giá trị nội dung

Bài văn diễn tả tinh thần yêu nước thiết tha, sâu sắc của tác giả và những người con Xô viết trong hoàn cảnh thử thách gay gắt của trận chiến tranh vệ quốc. Đồng thời, bài văn đã nói lên một chân lí: “Lòng yêu nước bắt nguồn từ lòng yêu những vật tầm thường nhất (…). Lòng yêu nước, yêu làng xóm, yêu miền quê trở nên lòng yêu Tổ quốc.

*Giá trị nghệ thuật

- Lập luận chặt chẽ.

- Chứng dẫn điển hình, thuyết phục.

*Giá trị nội dung

Qua câu chuyện buổi học cuối cùng bằng tiếng Pháp ở vùng An-dát bị quân Phổ chiếm đóng và hình ảnh cảm động của thầy Ha-men, truyện đã diễn tả lòng yêu nước trong một biểu hiện cụ thể là tình yêu với tiếng nói của dân tộc và nêu chân lí: “Khi một dân tộc rơi vào vòng nô lệ, chừng nào họ vẫn giữ vững tiếng nói của mình thì chẳng khác gì nắm được chìa khóa chốn ngục tù…”.

*Giá trị nghệ thuật

- Miêu tả nhân vật qua ngoại hình, cử chỉ, lời nói và tâm trạng.

- Ngôi kể thứ nhất, làm cho câu chuyện trở nên sinh động, trung thực, hấp dẫn.

- Ngôn ngữ tự nhiên với giọng kể chân thành, xúc động.

*Giá trị nội dung

Qua bức thư trả lời yêu cầu mua đất của Tổng thống Mĩ Phreng-klin, thủ lĩnh người da đỏ Xi-át-tơn, tác giả đã đưa ra một vấn đề có ý nghĩa toàn nhân loại: Con người phải chung sống hòa hợp với thiên nhiên, phải chăm sóc bảo vệ môi trường và thiên nhiên như bảo vệ mạng sống của chính mình.

*Giá trị nghệ thuật

- Giọng văn giàu sức truyền cảm.

- Phép so sánh, nhân hóa, điệp ngữ.

*Giá trị nội dung

- Người mẹ luôn đóng vai trò to lớn và quan trọng trong gia đình và đặc biệt là đối với những người con.

- Tình cảm yêu thương, kính trọng bố mẹ là tình cảm thiêng liêng và đáng trân trọng nhất đối với mỗi người. “Con hãy nhớ rằng, tình cảm yêu thương, kính trọng mẹ cha là tình cảm thiêng liêng hơn cả. Thật đáng hổ thẹn và nhục nhã cho kẻ nào giày xéo lên tình yêu thương đó. ”.

*Giá trị nghệ thuật

- Sáng tạo nê hoàn cảnh xảy ra câu chuyện: En-ri-cô mắc lỗi với mẹ.

- Lồng vào câu chuyện một bức thư có nhiều chi tiết khắc họa tận tụy, giàu đức hi sinh, hết lòng vì con.

- Chọn lựa hình thức biểu cảm trực tiếp, có ý nghĩa giáo dục, diễn tả thái độ nghiêm khắc của người cha đối với con.

*Giá trị nội dung

Bài thơ đã miêu tả một cách sinh động vẻ đẹp nhìn từ xa của tác nước chảy từ đỉnh Hương Lô thuộc dãy núi Lư, qua đó, diễn tả tình yêu thiên nhiên đằm thắm và phần nào bộc lộ tính cách mạnh mẽ, phóng khoáng của tác giả.

*Giá trị nghệ thuật

- Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt.

- Hình ảnh thơ tráng lệ, huyền ảo.

- Dùng nhiều động từ mạnh, táo bạo, gợi hình, gợi cảm.

- Nghệ thuật so sáng và nhân hóa.

- Tả cảnh ngụ tình.

*Giá trị nội dung

Bài thơ diễn tả một cách nhẹ nhàng mà thấm thía tình quê hương của một người sống xa nhà, xa quê hương trong cảnh đêm trăng thanh vắng.

*Giá trị nghệ thuật

- Thể thơ ngũ ngôn cổ thể.

- Ngôn ngữ giản dị mà tinh tế.

- Sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa miêu tả và biểu cảm.

- Nghệ thuật đối.

*Giá trị nội dung

Bài thơ diễn tả một cách trung thực mà sâu sắc, hóm hỉnh mà bùi ngùi tình yêu quê hương sâu sắc của một người sống xa quê lâu ngày, trong khoảnh khắc vừa mới đặt chân trở về quê cũ.

*Giá trị nghệ thuật

- Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt.

- Giọng thơ hóm hỉnh, bùi ngùi.

- Phép đối.

- Sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa tự sự và biểu cảm.

*Giá trị nội dung

Bài thơ đã diễn tả một cách sinh động nỗi khổ của chính bản thân Đỗ Phủ vì căn nhà bị gió thu phá nát. Điều đáng quý hơn là, vượt lên trên nỗi bất hạnh cá nhân, thi sĩ đã thể hiện khát vọng cao cả: mong ước có được ngôi nhà chắc chắn ngàn vạn gian để chở che cho tất cả mọi người nghèo trong thiên hạ.

*Giá trị nghệ thuật

- Thể thơ cổ thể.

- Sự sắp xếp các chi tiết theo trình tự phù hợp.

- Kết hợp nhuần nhuyễn giữa tự sự, miêu tả và biểu cảm.

*Giá trị nội dung

- Qua câu truyện nhà văn đã mang đến cho chúng ta một thông điệp ý nghĩa: Lòng thương cảm trước số mệnhj của trẻ thơ bất hạnh, hãy phấn đấu vì một tương lai cho tuổi thơ tốt đẹp chứa chan hạnh phúc.

*Giá trị nghệ thuật

- Với cách kể chuyện hấp dẫn trung thực, diễn biến tâm lí nhân vật sâu sắc, tác giả còn sử dụng thành công biện pháp tương phản nhằm tạo điểm nhấn về một số phận đầy bất hạnh nhưng em luôn cháy lên khát vọng sống tốt đẹp và những mong ước tươi sáng.

*Giá trị nội dung

- Qua văn bản tác giả chế nhạo tàn dư của lí tưởng hiệp sĩ phong kiến lỗi thời, qua tính cách của hai nhân vật bộc lộ khi đối mặt với cối xay gió. Sự tương phản giữa Đôn Ki-hô-tê và Xan-chô Pan-xa đã tạo nên một cặp nhân vật bất hủ.

- Qua đó tác giả còn muốn dự báo trước về sự xuất hiện của thời đại phục hưng với những con người mới, những tính cách mới nghị lực mới và sáng ngời chủ nghĩa nhân văn.

*Giá trị nghệ thuật

- Thành công khi xây dựng được cặp nhân vật tương phản.

- Có giọng điệu khôi hài, phê phán.

*Giá trị nội dung

- Truyện ngắn mang trong mình giá trị nhân văn sâu sắc, câu chuyện nói về tình bạn, tình yêu thương giữa những con người với nhau. Qua đó nhà văn đem tới một bức thông điệp: Hãy luôn thắp sáng ngọn lửa của khát khao hi vọng hãy luôn yêu thương, mang nghệ thuật phục vụ con người, nghệ thuật chân chính lâu bền nhất là nghệ thuật hướng tới con người và vì con người.

*Giá trị nghệ thuật

- Truyện với nhiều tình huống hấp dẫn, cách sắp xếp bố cục chặt chẽ, đặc biệt là đảo ngược tình huống lần lần tạo hứng thú cho người đọc.

*Giá trị nội dung

- Đoạn trích miêu tả hai cây phong với ngòi bút sắc bén đậm chất hội hoạ và đong đầy xúc cảm. Qua đó truyền cho chúng ta tình yêu đối với quê hương da diết và niềm xúc động đặc biệt vì hai cây phong gắn với câu chuyện về người thầy - người đã vun trồng những mong ước cho những học sinh của mình.

*Giá trị nghệ thuật

- Chọn lựa ngôi kể, người kể tạo nên hai mạch kể lồng ghép độc đáo.

- Sự kết hợp giữa miêu tả, biểu cảm với ngòi bút mang đậm chất hội họa, truyền sự rung cảm đến người đọc.

- Nghệ thuật nhân hóa với những liên tưởng táo bạo đầy chất thơ tạo ra sức hút cho văn bản.

*Giá trị nội dung

- Văn bản là minh chứng cho những lợi ích mà đi bộ mang lại cho con người, muốn ngao du cần phải đi bộ. Qua đó, diễn tả Ru-xô là một con người giản dị, quý trọng tự do và yêu thiện nhiên.

*Giá trị nghệ thuật

- Văn bản có cách lập luận chặt chẽ, có sức thuyết phục, lí lẽ và chứng dẫn sinh động.

*Giá trị nội dung

- Văn bản khắc họa tính cách nhố nhăng của một tên trưởng giả đã dốt nát còn đòi học làm sang, tạo nên tiếng cười cho đọc giả.

*Giá trị nghệ thuật

- Sử dụng lời thoại sinh động, trung thực và phù hợp, nghệ thuật tăng cấp khiến cho lớp kịch càng ngày càng lôi cuốn, tính cách nhân vật được khắc họa thành công, rõ nét.

*Giá trị nội dung

- Tác phẩm đề cập đến nguy cơ chiến tranh hạt nhân đang đe dọa toàn bộ sự sống trên địa cầu và nhiệm vụ cấp thiết của con người đó chính là phải ngăn chặn nguy cơ đó, là đáu tranh cho một thế giới hòa bình.

*Giá trị nghệ thuật

- Đây là một văn bản nghị luận rất giàu tính thuyết phục; hệ thống các luận điểm và luận cứ vô cùng rõ ràng, hợp lý, các bằng chứng đưa ra rất xác đáng, cụ thể; lập luận chặt chẽ giàu thuyết phục.

*Giá trị nội dung

Văn bản phần nào cho ta biết được thực trạng về cuộc sống của trẻ em trên thế giới hiện nay và tầm quan trọng của việc bảo vệ và chăm sóc trẻ em.

*Giá trị nghệ thuật

Văn bản được trình bày chặt chẽ khoa học và toàn diện về các vấn đề được nêu ra.

*Giá trị nội dung

- Truyện ngắn thể hiện hoàn cảnh sa sút về mọi mặt của XH TQ đầu TK XX đồng thời phê phán và mong muốn của tác giả trên cơ sở tình yêu quê hương và nhân dân là cơ sở tư tưởng của tác phẩm. Đồng thời đưa ra vấn đề hướng đi của người nông dân, của toàn xã hội để mọi người suy ngẫm.

*Giá trị nghệ thuật

- Bố cục chặt chẽ, sử dụng sinh động những thủ pháp nghệ thuật: hồi tưởng, hiện tại, đối chiếu, đầu cuối tương ứng.

- Nghệ thuật miêu tả diễn biến tâm lý nhân vật độc đáo giúp khắc hoạ tính cách nhân vật và chủ đề tác phẩm.

- Kết hợp tự sự, miêu tả, biểu cảm, nghị luận.

- Sáng tạo hình ảnh biểu tượng mang đậm tính triết lý.

*Giá trị nội dung

- Đoạn trích kể về tình bạn thân thiết giữa Aliosa và ba đứa trẻ láng giềng con ông đại tá sống thiếu tình thương, bất chấp sự xa cách và cản trở của địa vị xã hội.

*Giá trị nghệ thuật

- Đoạn trích thành công bởi cốt truyện nhẹ nhàng giàu hình ảnh, có sự đan xen giữa chuyện đời thường và truyện cổ tích. Việc không gắn danh xưng cho bọn trẻ khiến câu chuyện mang ý nghĩa khái quát và đậm màu sắc cổ tích.

*Giá trị nội dung

- Chu Quang Tiềm trong bài viết đã khẳng định đọc sách là con đường quan trọng để tích lũy, nâng cao tri thức. Từ việc đưa ra những sai lầm trong việc đọc sách, tác giả hướng tới cách đọc sách khoa học, có lí cho con người.

*Giá trị nghệ thuật

- Bài văn nghị luận đã đặt ra và bàn về một vấn đề có ý nghĩa lớn trong đời sống. Luận điểm rõ ràng, thuyết phục. Bố cục bài viết phù hợp, chặt chẽ, các ý được dấn dắt tự nhiên. Lối viết giàu hình ảnh, nhiều so sánh thú vị.

*Giá trị nội dung

- Bằng cách so sánh giữa hình tượng con cừu và con chó sói trong thơ ngụ ngôn của La Phông- ten với những mô tả về hai con vật ấy của nhà khoa học Buy- phông, tác giả làm nổi bật đặc trưng của sáng tác nghệ thuật.

*Giá trị nghệ thuật

- Cách trình bày và sắp xếp luận điểm chặt chẽ giàu tính thuyết phục, chứng dẫn khoa học, lối viết lôi cuốn.

*Giá trị nội dung

- Thông qua cuộc trò chuyện của em bé với mẹ, bài thơ Mây và sóng của Ta-go ca ngợi tình mẫu tử thiêng liêng sâu sắc.

- Bài thơ mang những triết lí giản dị nhưng đúng đắn về hạnh phúc trong cuộc đời.

*Giá trị nghệ thuật

- Sử dụng hình ảnh giàu chất trữ tình mang tính biểu tượng.

- Kết cấu bài thơ như một câu chuyện kể tạo ấn tượng thú vị với hình thức hội thoại lồng trong lời kể của em bé.

- Nghệ thuật đối lập, ẩn dụ, nhân hóa….

*Giá trị nội dung

- Đoạn trích khắc họa thành công hình tượng Rô-bin-xơn. Tuy cuộc sống gian truân nhưng Rô- bin- xơn không thốt ra lời than phiền khổ đau nào khi khắc họa chân dung mình. Ngược lại, qua lời kể của chàng, hiện lên như bức chân dung một vị chúa đảo trị vì đảo quốc của mình.

*Giá trị nghệ thuật

- Nghệ thuật miêu tả, khắc họa chân dung nhân vật được sử dụng thành công, nghệ thuật kể chuyện lôi cuốn…là nét đặc sắc trong đoạn trích.

*Giá trị nội dung

- Qua diễn biến tâm trạng của ba nhân vật: Xi- mông, Blăng- sốt và Phi- líp, nhà văn gợi cho ta về lòng yêu thương bạn bè, mở rộng ra là lòng yêu thương con người, sự cảm thông với những nỗi đau hoặc sai lầm của người khác.

*Giá trị nghệ thuật

- Ngòi bút miêu tả tâm lí nhân vật của tác giả thật sâu sắc, tinh tế; hình thức giản dị trong sáng, diễn tả một nội dung cô đọng, sâu sắc.

*Giá trị nội dung

- Đoạn trích thể hiện những nhận xét tinh tế của tác giả về con cho Bấc đồng thời diễn tả tình cảm của tác giả đối với loài vật.

*Giá trị nghệ thuật

- Kết hợp tự sự miêu tả bằng sự quan sát, nhận xét và trí tượng tượng tuyệt vời của tác giả.

- Không sử dụng nhân hóa một cách triệt để.

- Chỉ qua lời kể chuyện đã thể hiện "tâm hồn" của con chó Bấc.

- Nhà văn đứng ngoài quan sát và miêu tả chứ không vào vai nhân vật.