Trang chủ > Lớp 9 > Soạn Văn 9 (hay nhất) > Sự phát triển của từ vựng - Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 tập 1

Sự phát triển của từ vựng - Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 tập 1

I. Sự biến đổi và phát triển nghĩa của từ ngữ
Từ “kinh tế” trong câu “Bủa tay ôm chặt kinh tế” là cách nói rút ngắn của từ kinh bang tế thế, trị nước cứu đời
- Nghĩa của từ “kinh tế” hiện nay là để chỉ một lĩnh vực của đời sống xã hội: hoạt động lao động sản xuất, trao đổi, phân phối, sử dụng sản phẩm, của cải vật chất
→ Nghĩa của một từ không cố định, có thể biến đổi và phát triển theo thời gian; có thể mất đi nét nghĩa nào đó, được thêm vào những ý nghĩa mới
2. Từ “xuân”
+ Nghĩa gốc: mùa chuyển tiếp từ đông sang hạ, thời tiết ấm dần, thường được xem là thời điểm mở đầu của năm mới
+ Nghĩa chuyển: dùng để nói về tuổi trẻ, thời trẻ
Từ “tay”
+ Nghĩa gốc: là một bộ phận trên cơ thể, từ vai đến các ngón, dùng để cầm nắm
+ Nghĩa chuyển: chỉ người giỏi về một chuyên ngành, một lĩnh vực nào đó
→ Sự chuyển nghĩa của từ theo hai phương thức: ẩn dụ, hoán dụ.
II. Luyện tập
Câu 1 (trang 56 Sách giáo khoa ngữ văn 9 tập 1)
a, Từ chân với nghĩa gốc, chỉ bộ phận của cơ thể con người
b, Nghĩa chuyển theo phương thức hoán dụ
c, Nghĩa chuyển theo phương thức ẩn dụ
d, Nghĩa chuyển, theo phương thức ẩn dụ
Câu 2 (trang 56 Sách giáo khoa ngữ văn 9 tập 1)
Các từ trong trường hợp trà a-ti-sô, hà thủ ô, trà sâm, trà linh chi, trà tâm sen, trà khổ qua… được dùng với nghĩa chuyển theo phương thức ẩn dụ
Bài 3 (trang 57 Sách giáo khoa ngữ văn 9 tập 1)
Trong các từ đồng hồ điện, đồng hồ nước, đồng hồ xăng… từ đồng hồ được dùng với nghĩa chuyển theo phương thức ẩn dụ, chỉ dụng cụ đo có hình thức giống đồng hồ
Bài 4 (trang 57 Sách giáo khoa ngữ văn 9 tập 1)
a, Hội chứng
- Nghĩa gốc: là tập hợp các triệu chứng cùng xuất hiện của bệnh tật
- Nghĩa chuyển: chỉ sự tập hợp nhiều hiện tượng, sự kiện biểu hiện một tình trạng, một vấn đề xã hội nào đó xuất hiện ở nhiều nơi.
b, Ngân hàng
- Nghĩa gốc: là một tổ chức kinh tế hoạt động trong lĩnh vực kinh doanh, quản lý các nghiệp vụ
- Nghĩa chuyển: Kho lưu trữ những thành phần, bộ phận cơ thể để sử dụng khi cần thiết, hay tập hợp dữ liệu liên quan tới một lĩnh vực, tổ chức
Sốt: nghĩa gốc là sự tăng nhiệt độ cơ thể lên quá mức bình thường do bị bệnh
- Nghĩa chuyển: trạng thái đột ngột về nhu cầu, khiến hàng hóa trở nên khan hiếm, giá tăng nhanh
Từ Vua
- Nghĩa gốc: Người đứng đầu nhà nước, đứng đầu toàn dân để cai trị trong thời phong kiến
- Nghĩa chuyển: người được coi là giỏi nhất trong một lĩnh vực nhất định thường là sản xuất kinh doanh, nghệ thuật, thể thao
Câu 5 (trang 57 Sách giáo khoa ngữ văn 9 tập 1)
Từ “mặt trời” trong câu thơ thứ hai được sử dụng theo phép ẩn dụ.
- Trường hợp này là phép tu từ thể hiện sự sáng tạo riêng của tác giả, không phải từ nghĩa gốc được chuyển thành nghĩa chuyển theo phương thức ẩn dụ.
- Trường hợp này là nghĩa chuyển tạm thời, chỉ có giá trị trong ngữ cảnh này