Các phương châm hội thoại - Trang 9 Ngữ Văn 9 tạp 1

II. Phương châm về chất

- Phê phán tính nói khoác, nói không đúng sự thực

- Câu chuyện trên nhắc nhở chúng ta: khi nói, nội dung lời nói phải nói đúng sự thực, không nói những điều mình không tin là đúng, không có căn cứ chuẩn xác.

III. Tập luyện

Câu 1 (trang 10 sgk ngữ văn 9 tập 1)

a, Thừa cụm từ “nuôi ở nhà” bởi vì từ “gia súc” đã bao hàm nghĩa vật nuôi trong nhà

b, Thừa cụm từ “có hai cánh” bởi vì tất cả các loài chim đều có hai cánh

Câu 2 (trang 10)

a, Nói có căn cứ chắc chắn: nói có sách, mách có chứng.

b, Nói sai sự thực một cách cố ý nhằm che giấu điều gì đó: nói dối

c, Nói một cách hú họa, không có căn cứ: nói mò

d, Nói nhảm nhí, vu vơ: nói nhăng nói cuội

e, Nói khoác lác, làm ra vẻ tài giỏi: nói trạng

Câu 3 (Trang 11 sgk ngữ văn 9 tập 2)

Câu hỏi “rồi có nuôi được không? ” người nói không tuân thủ phương châm đối thoại về lượng

- Trong câu giải đáp “bà tôi sinh ra bố tôi cũng đẻ non trước hai tháng đấy! ” đương nhiên là nuôi được sau đó mới sinh ra anh bạn này, đó cũng chính là chỗ tạo ra tiếng cười.

Câu 4 (trang 11)

a, Đôi lúc người nói phải dùng tới những cách diễn tả như “tôi được biết”, “tôi tin rằng”, “nếu tôi không lầm thì”, “tôi nghe nói”, “theo tôi nghĩ”, “có vẻ như là”…

- Bảo đảm tuân thủ phương châm đối thoại về chất. Người nói cũng phải dùng cách nói bảo đảm người nghe biết xác thực nhận định, thông tin mà mình được kiểm chứng

b, Đôi khi người nói: như đã trình bày, mọi người đều biết. Cách nói này đều bảo đảm phương châm về lượng

- Mục tiêu nhấn mạnh ý, chuyển ý, dẫn ý, người nói cần nhắc một nội dung nào đó đã nói, giả định là mọi người đã, sẽ biết.

Câu 5 (trang 11):

- Ăn đơm nói đặt: nói vu khống, đặt điều, bịa chuyện cho người khác

- Ăn ốc nói mò: nói không căn cứ

- Ăn không nói có: nói vu khống, bịa đặt

- Cãi chày cãi cối: cố tranh luận, không có lý lẽ thuyết phục, đúng đắn

- Khua môi múa mép: nói ba hoa, phét lác

- Nói dơi nói chuột: nói nhăng nhít, linh tinh, không xác thực

- Hứa hươu hứa vượn: hứa hẹn để lấy lòng nhưng không thực hiện

Các thành ngữ trên đều chỉ trường hợp vi phạm phương châm về chất. Phải tránh những cách nói, nội dung nói được chỉ ra trong các thành ngữ trên.