Bếp lửa - Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 1
Bố cục bài thơ:
- Phần 1 (khổ thơ đầu): Hình ảnh bếp lửa gợi nỗi nhớ về bà của người cháu.
- Phần 2 (bốn khổ thơ tiếp) Những kí ức tuổi thơ khi còn sống cùng bà, gắn liền bếp lửa
- Phần 3 (khổ thơ thứ 6) Suy ngẫm của người cháu về cuộc đời bà
- Phần 4 (khổ cuối): Tình cảm của cháu dành cho bà, dù đã lớn khôn.
Hướng dẫn soạn bài
Câu 1 (trang 145 Sách giáo khoa ngữ văn 9 tập 1)
a, Bài thơ là lời của người cháu về bà, tình cảm thiết tha yêu thương bà đã dành cho cháu trong tuổi thơ.
b, Bài thơ có bố cục chia làm bốn phần:
- Khổ thơ đầu: Hình ảnh bếp lửa đã khơi nguồn cho dòng hồi ức cảm xúc về bà
- Bốn khổ thơ tiếp theo: Hồi ức với những kỉ niệm tuổi thơ sống bên bà, hình ảnh bà gắn với hình ảnh bếp lửa
- Hai khổ tiếp: Suy ngẫm về bà và cuộc đời bà
- Khổ cuối: Tình cảm của người cháu dành cho bà khi cháu trưởng thành, đi xa nhà
Câu 2 (trang 145 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 1)
Trong hồi ức người cháu biết bao kỉ niệm yêu thương, gợi lại trong hồi ức người cháu
- Năm lên bốn tuổi, nạn đói trở thành nỗi ám ảnh
- Tám năm ở cùng bà khi cha mẹ bận làm việc, bà thay cha mẹ nuôi nấng, dạy bảo cháu
- Năm giặc đốt làng, bà vẫn vững lòng làm chỗ dựa cho bố mẹ, con cháu
- Kỷ niệm nào về bà cũng thấm đượm yêu thương
- Đan xen giữa những đoạn tả sinh động, cảnh bếp lửa chờm vờn trong sương sớm, cảnh đói, cảnh làng cháy, đặc biệt hình ảnh cặm cụi, tảo tần đêm ngày
→ Lời kể chân thực, cảm động của người cháu về những kỉ niệm tuổi thơ gắn với bà
Câu 3 (trang 145 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 1)
Hình ảnh bếp lửa hiện lên xuyên suốt bài thơ. Bếp lửa được nhắc tới 10 lần trong bài:
- Hình ảnh bếp lửa “chập chờn”, “ấp iu” xuất hiện đầu bài gợi lên nỗi nhớ của cháu về bà
+ Hình ảnh bếp lửa có những biến thể: khói, lửa
+ Bếp lửa gắn với hồi ức tuổi thơ: cùng bà nhóm lửa, tiếng tu hú kêu,
- Bà không chỉ là người nhóm lên ngọn lửa thực tế, mà đó là ngọn lửa của yêu thương, hi vọng, tác giả dựa vào đó để gửi gắm tình cảm, cảm xúc của mình
- Tác giả thốt lên “Ôi kì lạ và thiêng liêng- bếp lửa”, bếp lửa trở thành biểu tượng thiêng liêng, cao đẹp
- Hình ảnh bếp lửa gắn liền với hình ảnh người bà tần tảo, giàu lòng yêu thương
Câu 4 (trang 146 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tấp 1)
Hình ảnh ngọn lửa bao quát cao hơn, tác giả lớp nghĩa thực ra.
- Ngọn lửa ở đây là ngọn lửa của lòng yêu thương của bà, nuôi dưỡng, săn sóc người cháu
- Ngọn lửa là sự kết tinh tình thương, niềm tin của bà truyền cho cháu
→ Yêu thương, hơi ấm tình cảm, niềm tin của bà truyền lại cho thế hệ tương lai sẽ chẳng thể dập tắt
Câu 5 (trang 146 Sách giáo khoa Ngữ Văn 9 Tập 1)
Tình cảm bà cháu trong bài thiêng liêng, cảm động:
- Người bà dành tất cả tình thương, sự săn sóc cho người cháu
- Tuổi thơ của cháu gắn liền với bếp lửa và đặc biệt được bà nuôi nấng, săn sóc, dạy bảo
- Càng lớn, cháu càng thấu hiểu nỗi vất vả, khó nhọc của bà
Tình yêu, lòng biết ơn của cháu đối với người bà cũng chính là lòng biết ơn đối với gia đình, đất nước
Luyện tập
Bếp lửa là một trong những bài thơ hay và cảm động của Bằng Việt nói về tình bà cháu. Hình ảnh bếp lửa trong bài đầy ấn tượng, thiêng liêng vì bếp lửa gắn liền với tuổi thơ người cháu khi có bà săn sóc, nuôi nấng. Cháu lớn lên bởi tình thương của bà nên khi hình ảnh bếp lửa “ấp iu”, “chờn vờn” cháu nghĩ và nhớ tới bà. Người cháu nhớ lại tuổi thơ nghèo túng, đói khổ, giặc ngoại xâm nhưng cháu vẫn được bà chăm chút yêu thương. Bà không chỉ săn sóc còn nhóm dậy cả tình yêu thương, niềm hi vọng cho đứa cháu. Hình ảnh bếp lửa thiêng liêng là biểu tượng của tình yêu thương, tình cảm gia đình. Bếp lửa mãi thắp sáng tình cảm yêu thương, tình bà cháu ấm áp, ân nghĩa.