Tấm Cám (trang 72 sgk Ngữ văn 10 tập 1)
Câu 1:
- Diễn biến của truyện được chia thành 2 giai đoạn:
+ Từ đoạn truyện về chiếc yếm đỏ, sau đó đến đoạn truyện Tấm đi trẩy hội đã phản ánh mâu thuẫn sâu sắc giữa Tấm và mẹ con Cám, xoay quanh những sự việc trong đời sống hàng ngày. Tấm bị mẹ con Cám ức hiếp, bóc lột cả về vật chất lẫn tinh thần.
+ Đoạn còn lại có liên quan tới cái chết của Tấm và sự hóa thân của Tấm thành những thứ khác nhau đã cho thấy mâu thuẫn lúc này đã không chỉ đơn giản là mâu thuẫn gia đình, nó đã phát triển rộng hơn thành mâu thuẫn giai cấp, mâu thuẫn xã hội.
- Từ diễn biến đó đã cho ta có thể thấy rõ sự hình thành của 2 tuyến nhân vật:
+ Tuyến mẹ con Cám: tàn nhẫn, độc ác, tham lam, làm việc ác không từ thủ đoạn
+ Tuyến nhân vật Tấm: từ một cô gái chỉ hiền lành có những hành động phản kháng yếu ớt đã trở nên mạnh mẽ và quyết liệt trong cuộc đấu tranh giành lại hạnh phúc.
Câu 2:
Tấm sau khi chết đã hóa thân thành các vật: con chim vàng anh, 2 cây xoan đào, khung cửi, quả thị => Sự hóa thân đó đã cho thấy sức sống mãnh liệt mà có bất kỳ thế lực nào có thể tiêu diệt được, và quan niệm về sự đồng nhất giữa người và vật. Ngoài ra, nhân dân ta cũng đã gửi gắm quan niệm: cái chết không hẳn là sự kết thúc, đặc biệt, những người bị chết oan ức vẫn sẽ luôn đấu tranh ngay cả khi họ đã chết.
Sự hóa thân của Tấm vào các đồ vật đó còn cho ta thấy sự ảnh hưởng của thuyết nhân quả và thuyết luân hồi trong đạo Phật. Tấm “ở hiền” sẽ “gặp lành” bởi vì thế nên sau 4 lần hóa thân Tấm đã được trở lại thân người. Có thể thấy tư tưởng này đã được nhân dân cải tiến khiến nó trở nên thiết thực hơn. Tấm đã tìm được hạnh phúc thực sự của mình ở kiếp này chứ không phải ở thế giới bên kia hay ở một thế giới nào khác.
Câu 3: Hành động trả thù của Tấm đối với Cám:
Mâu thuẫn giữa Tấm và Cám có sự gay gắt, quyết liệt, đó cũng chính là vấn đề một mất một còn. Vậy nên, Tấm chỉ có 2 lựa chọn một làTấm chết hoặc là trả thù Cám (Cám chết). Bởi vì vậy hành động trả thù của Tấm cũng để thể hiện một điều là nó không còn chỉ đơn giản là vấn đề trả thù nữa mà nó còn là vấn đề sinh tồn. Thông qua hành động trả thù của Tấm, nhân dân ta đã gửi gắm quan niệm: “ác giả ác báo”, “gieo nhân nào, gặt quả ấy”. Cám phải chịu sự trừng phạt thích đáng đằng sau tất cả những chuyện Cám đã làm.
Câu 4: Bản chất của xung đột và mâu thuẫn trong truyện:
- Xung đột và mâu thuẫn trong gia đình phụ quyền thời cổ (mâu thuẫn dì ghẻ - con chồng): nguyên nhân dẫn tới mâu thuẫn này là vấn đề thừa kế tài sản gia đình và các quyền lợi khác giữa các thành viên trong gia đình.
- Mâu thuẫn giữa cái thiện và cái ác: cuộc đấu tranh giữa người lương thiện và kẻ bất lương, gian ác.
- Mâu thuẫn xã hội: mâu thuẫn về địa vị, đẳng cấp xã hội, quyền lợi. Tuy nhiên mâu thuẫn này vẫn còn khá mờ nhạt.
Luyện tập
Đặc trưng của truyện cổ tích thần kì trong truyện cổ tích Tấm Cám:
- Những yếu tố hoang đường kì ảo, thần kì:
+ Ông Bụt xuất hiện để giúp đỡ Tấm
+ Tấm hóa thân sau khi chết (con chim vàng anh, hai cây xoan đào, khung cửi, quả thị)
- Phản ánh khát vọng về cái thiện chiến thắng cái ác, công lý xã hội:
+ Cuộc đấu tranh và chiến thắng của Tấm đã thể hiện được ước mơ của nhân dân
- Kiểu nhân vật chức năng:
+ Những nhân vật trong truyện đều không có nội tâm, cũng không có diễn biến tâm lý sâu sắc. Nhân vật không có tính cách riêng.
Bài trước: Chọn sự việc, chi tiết tiêu biểu trong bài văn tự sự (trang 62 sgk Ngữ văn 10 tập 1) Bài tiếp: Miêu tả và biểu cảm trong bài văn tự sự (trang 73 sgk Ngữ văn 10 tập 1)