Lập dàn ý bài văn tự sự (trang 45 sgk Ngữ văn 10 tập 1)
1.Trong văn bản, nhà văn Nguyên Ngọc đã kể lại câu chuyện về quá trình suy nghĩ và chuẩn bị để viết truyện ngắn “Rừng xà nu”.
2. Thông qua lời kể của tác giả, ta có thể rút ra bài học:
Đầu tiên, để chuẩn bị viết một văn bản tự sự thì cần phải có ý tưởng, có cốt truyện dự kiến, suy nghĩ, tưởng tượng về các nhân vật và các sự việc, chi tiết tiêu biểu đặc sắc sẽ tạo nên cốt truyện hay. Tiếp theo, ta cần xây dựng dàn ý (từ dàn ý chung tới dàn ý chi tiết) gồm 3 phần: mở bài - thân bài – kết bài.
Lập dàn ý
Câu 1: Xây dựng dàn ý cho bài văn kể về một trong 2 câu truyện:
| Đề 1 | Đề 2 | |
| Nhan đề | “Sau cái đêm đen ấy…” | “Người đẩy nắp hầm bom” |
| Mở bài | Sau khi chạy thoát khỏi nhà tên quan cụ, chị Dậu gặp được một cán bộ cách mạng. Được giác ngộ cách mạng nên chị đã trở thành một thanh niên xung phong, tham gia kháng chiến. | Cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp nổ ra, làng Đông Xá đã bị địch chiếm cứ nhưng chị Dậu đã bất chấp mọi hiểm nguy để nuôi giấu cán bộ cách mạng. |
| Thân bài |
- Cách mạng tháng 8 nổ ra, chị Dậu trở về làng… - Chị tham gia công tác tuyên truyền để nhân dân cùng tham gia chiến đấu. - Khí thế cách mạng sục sôi, chị Dậu đã dẫn đầu đoàn biểu tình lên huyện đánh phá kho thóc của Nhật |
-Quân Pháp đã càn quét truy lùng các cán bộ. -Không khí tại làng quê rất căng thẳng. Nhưng trong ngôi nhà của chị Dậu, các cán bộ vẫn được chị hướng dẫn xuống hầm bí mật để ẩn náu. -Quân Pháp tìm đến nhà lục soát, chị Dậu không hề sợ hãi, bình tĩnh đối đáp khiến chúng phải bỏ đi. |
| Kết bài | Cuộc biểu tình thành công khiến chị Dậu được nhân dân tin tưởng và đã trở thành một người lãnh đạo cách mạng ở địa phương. | Căn nhà của chị Dậu đã trở thành địa điểm nuôi giấu cán bộ trong suốt cuộc cách mạng. |
Câu 2: Cách xây dựng dàn ý một bài văn tự sự:
- Bước 1: Trước khi xây dựng dàn ý, cần phải suy nghĩ để lựa chọn đề tài, chọn một chủ đề hoặc vấn đề nào đó, sau đó phác thảo thông qua cốt truyện.
- Bước 2: Từ chủ đề, đề tài của câu chuyện, người viết cần phải tưởng tượng, sáng tạo ra các nét chính để hình thành nên cốt truyện. Cốt truyện có thể dựa vào số phận và cuộc đời của nhân vật chính hoặc dựa theo diễn biến của các sự việc chính.
- Bước 3: Dựa vào mô hình dàn ý (3 phần), tìm những yếu tố cấu thành nên tác phẩm: Lí do, không gian diễn ra câu chuyện, những tình tiết của truyện, các nhân vật và mối quan hệ của chúng, các cảnh thiên nhiên và các cuộc đối thoại chính, tâm trạng của nhân vật...
- Bước 4: Hệ thống hóa các khâu trên bằng cách xây dựng thành dàn ý chi tiết.
Luyện tập:
Câu 1: Dựa vào câu nói của Lê-nin xây dựng dàn ý:
Mở bài: An vốn là một cậu học sinh chăm ngoan, được bạn bè và thầy cô yêu quý
- Vì bố mẹ bận đi công tác nên không có thời gian quan tâm và bảo ban nên An bị bạn bè xấu lôi kéo.
Thân bài:
- Thiếu sự quan tâm và chăm sóc từ gia đình, An cảm thấy chán nản
- An dần dần trở thành một con người khác
+ Trên lớp: không chú ý nghe giảng, hay bỏ tiết để đi chơi điện tử, tụ tập với các bạn xấu
+ Ở nhà: thường xuyên gây chuyện và nói dối bố mẹ, bỏ nhà đi
- Cô giáo đã nhận thấy những thay đổi của An nên cô đã khuyên An học tập trở lại
- An nhận ra những sai lầm của mình và dần dần trở về với chính mình như trước đây dù cho bạn bè xấu có rủ đi chơi.
Kết bài: - Khẳng định rằng chiến thắng bản thân chính là một chiến thắng đáng tự hào
- Rút ra bài học cho bản thân.
Câu 2: Xây dựng dàn ý về một câu chuyện xảy ra trong cuộc sống
Mở bài: - Giới thiệu nhân vật: Bình và Nam
+ Bình vốn là một người khuyết tật, không thể tự đi lại được
+ Nam là bạn thân của Bình từ hồi còn nhỏ
- Ngày lên lớp 6, cha Bình qua đời, cậu buộc phải nghỉ học vì không có người đưa cậu đến trường.
Thân bài: - Ngày nhập học, Nam không thấy Bình đến lớp
- Nam tới nhà và thấy Bình đang buồn
- Sau cuộc nói chuyện, Nam đã xin phép mẹ cho mình được đưa Bình tới lớp
- 2 bạn cùng nhau học tập và đã cùng thi đỗ vào trường chuyên THPT của tỉnh
Kết bài: - Ca ngợi tình bạn đẹp của Nam và Bình
-Noi gương của 2 bạn để cố gắng hơn trong học tập và biết trân trọng những gì mình đang có.
Bài trước: Truyện An Dương Vương và Mị Châu - Trọng Thủy (trang 42 sgk Ngữ văn 10 tập 1) Bài tiếp: Uy-lít-xơ trở về (trích Ô-đi-xê) (trang 52 sgk Ngữ văn 10 tập 1)