Tại lầu Hoàng Hạc tiễn Mạnh Hạo Nhiên đi Quảng Lăng (trang 144 sgk Ngữ văn 10 tập 1)
Bố cục:
- 2 câu thơ đầu: Cuộc chia tay, tiễn bạn đến Quảng Lăng của tác giả.
- 2 câu thơ sau: Tâm trạng và ảm xúc của tác giả khi đứng nhìn người bạn thân xa khuất dần.
Câu 1:
- Xác lập mối quan hệ giữa con người, thời gian và không gian:
+ Không gian: Lầu Hoàng Hạc là một địa danh nổi tiếng, là biểu tượng cho sự chia li. Thành Dương Châu - nơi bạn của tác giả sắp đến là một thắng cảnh đô hội phồn hoa. Ở giữa 2 địa danh này là dòng Trường Giang vừa xa vừa rộng. Khung cảnh đó gợi lên tâm trạng buồn, khoảng cách giữa nhà thơ và người bạn bạn của mình lại càng thêm buồn hơn.
+ Thời gian: Tháng ba - mùa hoa khói cũng là thời điểm sông Trường Giang nhộn nhịp màu hoa khói cũng có thể nói Dương Châu – nơi mà bạn nhà thơ sắp đến là chốn phồn hoa, đô hội. Tất cả các điều này cũng không thể làm cho nỗi buồn của nhà thơ vơi đi mà ngược lại nó còn khiến cho nhà thơ buồn hơn.
+ Con người: chỉ với 2 chữ “cố nhân” thôi cũng đủ để khiến người đọc cảm nhận được sự gắn bó, thân thiết của nhà thơ với người bạn này.
- Tất cả các mối quan hệ trên đã khiến bài thơ nhuốm màu của nỗi buồn, giúp nhà thơ thể hiện sâu sắc nỗi niềm thầm kín.
Câu 2:
Sông Trường Giang chính là huyết mạch giao thông chính của miền nam Trung Quốc. Mùa xuân trên dòng sông Trường Giang có rất nhiều thuyền bè ngược xuôi nhưng Lí Bạch chỉ nhìn thấy “cánh buồm lẻ loi” của “cố nhân”. Ông dõi theo chiếc thuyền có hình bóng người bạn đi xa cho đến khi nó nhỏ dần và rồi biến mất. Có thể thấy được người bạn này vô cùng quan trọng với ông. Dù người đã đi rồi mà người ở lại vẫn cảm thấy lưu luyến, bịn rịn.
Câu 3:
Người đã đi xa nhưng nhà thơ vẫn đứng trên lầu Hoàng Hạc để dõi theo, hẳn là ông rất trân trọng tình bạn này. Dù cho bạn đã đi xa khuất tầm mắt, mất hút vào khoảng không xanh biếc nhưng nhà thơ vẫn chưa muốn ra về. Dù cho cả bài không nhắc tới tình bạn nhưng người đọc cũng có thể hiểu được tình bạn của Lí Bạch rất đáng trân trọng.
Luyện tập
Bài 1
Cái hay của thể thơ Đường là thể hiện “ý tại ngôn ngoại”:
- Thuyền đưa bạn xuôi về Dương Châu hoa lệ, giữa tháng ba mùa hoa khói
- Lầu Hoàng Hạc khiến người ta liên tưởng ngay đến nỗi sầu li biệt
- Tác giả nhìn theo cánh buồm xa lẻ loi, dần dần biến mất vào khoảng không gian xanh biếc, tác giả quyến luyến, bịn rịn trong buổi tiễn biệt
→ Toàn bài thơ ẩn chứa các tín hiệu nghệ thuật, những hình ảnh đều gắn chặt với tình cảm của nhà thơ thương nhớ người bạn, buồn khi phải li biệt “cố nhân”
Bài 2
Vị trí và vai trò của tình bạn trong đời sống:
- Tình bạn có vai trò vô cùng đặc biệt quan trọng trong đời sống của mỗi con người
- Bạn bè giúp ta trưởng thành hơn, hoàn thiện nhân cách, giàu nghị lực sống hơn
- Bạn bè hỗ trợ, nâng đỡ nhau lúc khó khăn, hoạn nạn
- Tình bạn phải được xây dựng dựa trên cảm xúc chân thành và lòngvị tha có như thế mới bền vững
Bài trước: Hứng trở về (Quy hứng) (trang 142 sgk Ngữ văn 10 tập 1) Bài tiếp: Cảm xúc mùa thu (Thu hứng) (trang 147 sgk Ngữ văn 10 tập 1)