Trang chủ > Lớp 10 > Soạn Văn 10 (ngắn nhất) > Nội dung và hình thức của văn bản văn học (trang 130 sgk Ngữ văn 10 tập 2)

Nội dung và hình thức của văn bản văn học (trang 130 sgk Ngữ văn 10 tập 2)

Câu 1:

- Đề tài của văn bản văn học là thuộc về lĩnh vực đời sống được nhà văn lựa chọn, nhận thức, khái quát, bình giá và bộc lộ trong văn bản.

- Một số ví dụ về đề tài:

+ Đề tài của truyện ngắn Lão Hạc (Nam Cao) là cuộc sống và số phận nghèo khổ, bi thảm của những người nông dân nghèo Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám năm 1945.

+ Đề tài của Truyện Kiều (Nguyễn Du) là cuộc đời và số phận bất hạnh của những người phụ nữ xinh đẹp tài hoa nhưng bạc mệnh trong bối cảnh xã hội phong kiến thối nát.

+ Đề tài của bài thơ Đồng chí (Chính Hữu) là tình đồng đội, đồng chí của các anh bộ đội Cụ Hồ trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp.

+ Bài Sang thu của Hữu Thỉnh lấy đề tài về mùa thu mà cụ thể là thời khắc chuyển mùa.

Câu 2:

- Chủ đề là vấn đề cơ bản được thể hiện trong văn bản, nói về điều quan tâm cũng như chiều sâu về nhận thức của nhà văn đối với cuộc sống.

- Ví dụ:

+ Chủ đề của tác phẩm Chữ người tử tù: Miêu tả dũng khí, tài năng, thiên lương cao cả kết tinh thành những nét đẹp của Huấn Cao, đồng thời cũng nhằm khẳng định tài và tâm, cái đẹp và cái thiện không thể tách rời và có khả năng cảm hóa cái xấu.

+ Chủ đề của truyện ngắn Lão Hạc (Nam Cao) là lòng tự trọng, là nhân cách của người nông dân trước sự nghèo khổ, cái đói.

Câu 3:

Mối quan hệ giữa tư tưởng và cảm hứng trong văn bản văn học: Tư tưởng chính là linh hồn của văn bản. Cảm hứng nghệ thuật là nội dung tình cảm chủ đạo của văn bản. Qua cảm hứng nghệ thuật, người đọc có thể cảm nhận được tư tưởng, tình cảm của tác giả muốn gửi gắm trong tác phẩm.

Câu 4: Ý nghĩa quan trọng của hình thức và nội dung văn bản văn học:

- Chức năng chủ yếu của văn học: giáo dục, nhận thức, thẩm mĩ và giao tiếp.

- Văn bản văn học thực sự có sự thống nhất giữa nội dung tư tưởng cao đẹp và hình thức nghệ thuật hoàn mĩ => đây là ý nghĩa rất quan trọng và cũng chính là tiêu chuẩn để đánh giá một tác phẩm.

Luyện tập

Câu 1: So sánh đề tài của 2 văn bản Tắt đèn và Bước đường cùng:

- Giống: Đều viết về cuộc sống ở nông thôn và số phận của người nông dân trước Cách mạng tháng Tám, đồng thời thể hiện sự phản kháng của họ. Có ý nghĩa tố cáo và thức tỉnh những người có ý thức đấu tranh trong nhân dân.

- Khác:

+ Tắt đèn: miêu tả cuộc sống người nông dân sống dưới chế độ sưu thuế rất nặng nề.

+ Bước đường cùng: miêu tả cuộc sống lầm than cơ cực của người nông dân khi bị địa chủ bóc lột và dùng mọi thủ đoạn vay nặng lãi để lừa cướp đất.

Câu 2:

Tư tưởng bài thơ Mẹ và quả: Công ơn to lớn, sự vất vả khó nhọc của người mẹ trong việc nuôi dưỡng và dạy dỗ con cái nên người, cũng như việc mẹ trồng và chăm sóc cây hoa quả. Đồng thời cả nỗi “hoảng sợ” của đứa con, ý thức trách nhiệm về sự đền đáp công ơn nuôi dưỡng, chữ “mẹ” ở đây có thể được hiểu rộng ra là Tổ quốc.