Hồi trống Cổ Thành (trích hồi 28 - Tam quốc diễn nghĩa) (trang 79 sgk Ngữ văn 10 tập 2)
Đoạn trích Hồi trống Cổ Thành thuộc hồi 28. Quan Công đưa 2 chị dâu sang Nhữ Nam, kéo quân tới Cổ Thành thì gặp được Trương Phi. Nào ngờ, việc Quan Công đầu hàng Tào Tháo bị Trương Phi hiểu nhầm là bội nghĩa, nên đòi giết Quan Công. Để xua tan mối nghi ngờ đó, Quan Công đã chấp nhận điều kiện Trương Phi đưa ra: Phải lấy đầu của Sái Dương (viên tướng của Tào Tháo) trong 3 hồi trống. Chưa đứt một hồi trống, đầu Sái Dương đã rơi dưới đất. Bấy giờ, Trương Phi mới hiểu được lòng trung thực của Quan Công, thụp lạy Quan Công mà khóc.
Bố cục:
- Phần 1 - (từ đầu…đem theo quân mã chứ!): Trương Phi hiểu nhầm Quan Công.
- Phần 2 - (còn lại): Quan Công chém đầu Sái Dương, hóa giải hiềm nghi, anh em đoàn tụ.
Câu 1:
Trương Phi nổi giận muốn đâm chết Quan Công vì Trương Phi là một người nóng nảy, cương trực, với kẻ thù, với sự phản bội thì chỉ có thể nói chuyện bằng gươm đao. Trương Phi nghĩ rằng Quan Công đã hàng Tào Tháo cũng đồng nghĩa là theo giặc, là kẻ bội nghĩa, phản bội anh em.
Câu 2: Nhan đề Hồi trống Cổ Thành với hình tượng hồi trống đã trở thành biểu tượng nghệ thuật với ý nghĩa sâu sắc:
- Như trút hết tâm trạng đầy căng thẳng, mâu thuẫn, xúc động của Trương Phi.
- Gợi ra không khí trận mạc, tượng trưng cho tấm lòng trung nghĩa của Quan Công.
- Ca ngợi tình nghĩa vườn đào của 3 anh em kết nghĩa: Lưu – Quan – Trương.
- Hồi trống thách thức, minh oan và đoàn tụ của các vị anh hùng.
Câu 3:
“Nóng như Trương Phi” là nóng nảy vì cá tính gàn dở và vì nhân vật thiếu sự bình tĩnh khi vừa nhận tin báo đã múa xà mâu muốn giết Quan Công. Nhưng khi mối nghi ngờ chưa được phân định, Trương Phi muốn Quan Công tự thanh minh cho bản thân mình thông qua hành động mới thuyết phục. Đó là sự nóng nảy muốn biết lẽ phải trái, sự thực.
Câu 4:
Chi tiết Trương Phi thẳng tay giục trống đã làm sống lên nên ý vị Tam quốc và sự thú vị. Vì hồi trống giục lên đem đến không khí trận mạc, là cơ hội để Quan Công minh chứng tỏ lòng trung nghĩa, gan dạ của mình. Hồi trống giục còn bộc lộ tính cách bộc trực của Trương Phi, vừa tạo ra không khí hào hùng của thời chiến.
Luyện tập
Câu 1: Xem lại mục Tóm tắt phần đầu bài soạn.
Câu 2: Tính cách nhân vật Trương Phi được thể hiện:
- Cương trực, nóng nảy: Vay lương thực không được đã cướp ấn thụ, đuổi quan huyện, chiếm thành. Vừa hay tin Quan Công đến mà chẳng nói chẳng rằng mà xông ra đòi giết. Khi Tôn Càn và 2 chị thanh minh thì chỉ như đổ thêm dầu vào lửa.
- Rất hiểu đạo lí “trung thần thà chịu chết chứ không chịu nhục” và lấy đó làm cơ sở để bác bỏ những lời thanh minh.
- Cẩn trọng: Khi Sái Dương chết, Trương Phi vẫn còn nghi ngờ hỏi kĩ chuyện tên lính bị bắt.
- Biết hối lỗi và thể hiện tình cảm “rỏ nước mắt khóc, thụp lạy Vân Trường”.
Câu 3: Sự khác biệt giữa tính cách Quan Công và Trương Phi:
- Quan Công khiêm nhường, trung nghĩa, vẫn nhũn nhặn xưng huynh đệ và cố hết sức giải thích.
- Trương Phi nóng nảy, thận trọng cũng khác hẳn sự giản đơn trong suy nghĩ hàng ngày.
Bài trước: Tóm tắt văn bản thuyết minh (trang 69 sgk Ngữ văn 10 tập 2) Bài tiếp: Đọc thêm: Tào Thào uống rượu luận anh hùng (trích hồi 21 - Tam quốc diễn nghĩa) (trang 83 sgk Ngữ văn 10 tập 2)