Bài 61: Các chu trình sinh địa hóa trong hệ sinh thái - Sinh học 12 nâng cao
Phần 1: Câu hỏi thảo luận
Câu hỏi Sinh 12 nâng cao Bài 61 trang 250: Từ hình 61.2, em hãy mô tả chu trình nước trong thiên nhiên.
Trả lời:* Chu trình nước trong thiên nhiên:
- Sinh vật rất cần nước để sinh sống và phát triển thông qua quá trình trao đổi nước không ngừng giữa cơ thể và môi trường. Trong tự nhiên, nước luôn vận động, tạo nên chu trình nước toàn cầu, không chỉ điều hóa khí hậu cho toàn hành tinh mà còn cung cấp nước cho sự phát triển của sinh giới.
- Sinh vật lấy nước bằng các hình thức khác nhau: thực vật thì hút nước qua rễ, qua lá, thấm qua bề mặt cơ thể; động vật uống nước hoặc thấm qua lớp ẩm… Thực vật có khả năng giữ được 25% lượng nước mưa, còn lại thấm vào đất hoặc chảy tràn trên mặt đất rồi vào các con sông, đổ ra biển hoặc tích tụ lại trong ao hồ.
- Số nước ngấm vào đất được thực vật hấp thu qua rễ, một phần tích tụ lại trong đất tạo thành nước ngầm. Chúng được con người và động vật khai thác sử dụng.
- Trên lục địa nước phân bố không đều, nhiều vùng rộng lớn, nhiều tháng trong năm không đủ nước, nhiều nơi, nhiều tháng lại dư thừa, nước ô nhiễm, không sử dụng được.
- Nhiệt - ẩm và chu trình nước tham gia duy trì cân bằng khí hậu – thời tiết toàn hành tinh. Trong chu trình này, biển và đại dương là cỗ máy điều hòa khí hậu khổng lồ và là nguồn dự trữ nước lớn nhất.
Câu hỏi Sinh 12 nâng cao Bài 61 trang 252: Để cải tạo đất nghèo đạm, người ta thường trồng những cây nào đầu tiên hoặc trồng xen canh với các cây đang canh tác?
Trả lời:Để cải tạo đất nghèo đạm người ta thường trồng các cây họ đậu bởi:
- Rễ của chúng có nốt sần, nơi cộng sinh của vi khuẩn nốt sần (Rhizobium) có khả năng cố định nitơ từ khí quyển, cung cấp muối nitrat cho đất.
- Cây đậu khi chết đi là nguồn phân xanh bón cho đất (do con người thu hoạch phần quả, hạt, rễ còn lại trong đất).
Phần 2: Câu hỏi và bài tập
Bài 1 trang 254 sgk Sinh học 12 nâng cao: Em hãy cho biết khái niệm về chu trình vật chất trong hệ sinh thái.
Trả lời:Sự trao đổi liên tục của các nguyên tố hóa học giữa môi trường và quần xã sinh vật đã tạo nên sự vận động của vật chất theo những vòng tròn hầu như khép kín gọi là chu trình sinh địa hóa hay chu trình vật chất.
Bài 2 trang 254: Em hãy vẽ và mô tả chu trình cacbonđiôxit.
Trả lời:- Chu trình cacbonđiôxit như sau:
- Mô tả chu trình cacbonđiôxit:
Nguồn cung cấp cacbon duy nhất cho quần xã mà thực vật trực tiếp sử dụng là khí CO2. CO2 tồn tại trong khí quyển dưới dạng khí và hòa tan trong nước.
Cacbon là một trong những nguyên tố cấu tạo nên cacbohiđat – chất tiền thân để hình thành nên các hợp chất hữu cơ khác như prôtêin, lipit, vitamin…
Thực vật lấy CO2 từ khí quyển, nước, muối khoáng… để tạo ra chất hữu cơ đầu tiên thông qua hoạt động quang hợp. Động vật ăn cỏ sử dụng thực vật làm thức ăn rồi lại chuyển các hợp chất chứa cacbon cho động vật ăn thịt. Trong quá trình hô hấp của động, thực vật và sự phân giải của vi sinh vật, CO2 và nước được trả lại môi trường.
Hơn 200 năm lại đây, do đốt quá nhiều nhiên liệu hóa thạch và thu hẹp diện tích rừng, con người đã làm cho hàm lượng CO2 tăng lên. Sự gia tăng hàm lượng CO2 làm cho bức xạ nhiệt trên hành tinh không thoát được vào vũ trụ, nhiệt độ bề mặt trái đất tăng lên, gây hiệu ứng nhà kính, làm mực nước biển dâng cao, nhiều vùng đất thấp và các thành phố ven biển có nguy cơ bị chìm trong nước biển.
Bài 3 trang 254: Giải thích câu “Lúa chiêm lấp ló đầu bờ. Nghe ba tiếng sấm phất cờ mà lên”.
Trả lời:Thời kì tháng 3, lúa bước vào giai đoạn làm đòng. Đây là giai đoạn đòi hỏi lượng đạm cao. Vào thời điểm này cũng là thời điểm mùa mưa giông bắt đầu. Sấm sét đã tạo nên trong khí quyển một lượng NO3 khá giàu. Theo mưa lượng muối này rơi xuống và bón cho lúa. Nhờ thêm “phân” lúc cần và nước mưa mát đầu mùa, đòng lúa nhanh chóng phát triển và vươn cao như phất cờ hội vậy.
Bài 4 trang 254: Chu trình phôtpho khác với các chu trình H2O, CO2 và N2 ở những điểm cơ bản nào?
Trả lời:Chu trình phôtpho khác với các chu trình H2O, CO2 và N2 ở những điểm cơ bản sau:
- Có nguồn gốc từ vỏ phong hóa của trái đất.
- Sau khi tham gia vào chu trình, phần lớn photpho bị thất thoát. Chu trình photpho là chu trình không hoàn toàn.
Bài 5 trang 254: Em hãy chọn đáp án trả lời đúng. Nhóm vi sinh vật nào dưới đây không tham gia vào việc cố định nitơ?
A. Rhizobium.
B. Nostoc.
C. Anabaena.
D. Pseudomonas.
Trả lời:Đáp án đúng là D. Pseudomonas không tham gia vào việc cố định nitơ.
Bài trước: Bài 60: Hệ sinh thái - Sinh học 12 nâng cao Bài tiếp: Bài 62: Dòng năng lượng trong hệ sinh thái - Sinh học 12 nâng cao