Bài 46: Thực hành: Bằng chứng về nguồn gốc động vật của loài người - Sinh học 12 nâng cao
Bài thu hoạch
- Sự giống nhau giữa người và thú:
| Người | Thú | |
|---|---|---|
| Bằng chứng giải phẫu học so sánh | Bộ xương làm cái khung để nâng đỡ cơ thể, gồm 3 phần: xương đầu, xương thân, xương chi. Các nội quan sắp xếp giống nhau, răng phân hóa thành 3 loại: răng cửa, răng nanh và răng hàm. Cơ thể có lông mao che phủ. Đẻ con và nuôi con bằng sữa Người có các cơ quan lại tổ: ruột thừa, vành tai nhọn, có đuôi, lông rậm khắp người… | |
| Bằng chứng phôi sinh học so sánh | Định luật phát sinh sinh vật: “Sự phát triển cá thể phản ánh một cách rút gọn sự phát triển của loài”. Ví dụ: Giai đoạn phôi sớm của người (5 – 6 tháng tuổi) giống phôi thú như có lông mao bao phủ toàn thân, có đuôi, có nhiều đôi vú. Hai tháng trước khi sinh lớp lông này rụng đi. Hiện tượng lại tổ: là hiện tượng trở lại tính chất của tổ tiên động vật do sự phát triển không bình thường của phôi. Ví dụ: Người có đuôi, lông rậm… |
|
| Kết luận | Cấu tạo cơ thể người có nhiều đặc điểm chung với động vật có xương sống, nhất là lớp thú. Loài người thuộc giới Động vật, ngành Dây sống, phân ngành Động vật có xương sống, lớp Thú. |
- So sánh giữa người và vượn người ngày nay:
| Người | Vượn | ||
|---|---|---|---|
| Giống nhau | - Có hình dạng và kích thước cơ thể gần giống nhau (cao 1,5 – 2m, nặng trung bình 70 – 200kg). Đi bằng 2 chân, không có đuôi. - Bộ xương gồm 12 – 13 đôi xương sườn, 5 – 6 đốt sống cùng, bộ răng gồm 32 chiếc. - Có 4 nhóm máu: O, A, B, AB, có hemoglobin giống nhau. - Bộ gen của người và tinh tinh giống nhau trên 98%. - Đặc tính sinh sản giống nhau: kích thước, hình dạng tinh trùng, cấu tạo nhau thai giống nhau, chu kì kinh nguyệt 28 – 30 ngày, thời gian mang thai 270 – 275 ngày, mẹ cho con bú đến 1 năm. - Vượn người có một số tập tính giống người, như: Biết biểu lộ tình cảm vui buồn, giận dữ… biết dùng cành cây để lấy thức ăn. | ||
| Khác nhau | Hình dạng xương | Cột sống cong hình chữ S, lồng ngực rộng ngang, xương chậu rộng. Tay chân phân hóa: tay ngắn hơn chân, tay có ngón cái lớn, linh hoạt, thích nghi với việc cầm nắm, sử dụng công cụ; chân có gót không kéo dài, ngón chân ngắn, ngón cái không đối diện với các ngón khác, thích nghi với kiểu đứng thẳng, đi trên mặt đất. | Cột sống cong hình cung, lồng ngực hẹp ngang, xương chậu hẹp. Tay chân chưa phân hóa: tay dài hơn chân, chân có gót kéo dài, đi bằng hai chân hơi khom, tay phải tì xuống dưới đất, chúng có thể dùng chân để cầm nắm và leo trèo. |
| Não bộ | Não lớn. Phần sọ lớn hơn phần mặt. Thùy trán não người phát triển rộng, gấp 2 lần so với vượn người. Vỏ não có nhiều nếp nhăn, nhiều khúc cuộn, có vùng cử động nói và hiểu tiếng nói. Hình thành hệ thống tín hiệu thứ hai (tiếng nói và chữ viết), khả năng tư duy trìu tượng. | Não nhỏ. Mặt dài, lớn hơn sọ. Không có hệ thống tín hiệu thứ hai, không có khả năng tư duy trìu tượng. | |
| Đặc điểm xương mặt | Xương hàm nhỏ, bộ răng bớt thô, răng nanh kém phát triển, góc quai hàm bé, xương hàm dưới có lồi cằm. | Xương hàm to, bộ răng thô khỏe, răng nanh phát triển, góc quai hàm thô, xương hàm dưới không có lồi cằm, thích nghi chủ yếu với thức ăn thực vật. |
- Kết luận về nguồn gốc loài người:
Người và vượn người có quan hệ gần gũi, thân thuộc với nhau. Chúng đều thuộc bộ linh trưởng và có chung nguồn gốc, chung tổ tiên nhưng tiến hóa theo hai hướng khác nhau và vượn người hiện nay không phải là tổ tiên của người.
Bài trước: Bài 45: Sự phát sinh loài người - Sinh học 12 nâng cao Bài tiếp: Bài 47: Môi trường và các nhân tố sinh thái - Sinh học 12 nâng cao