Bài 33: Bằng chứng địa lí sinh học - Sinh học 12 nâng cao

Phần 1: Câu hỏi thảo luận

Câu hỏi Sinh 12 nâng cao Bài 33 trang 133: Tại sao vùng Cổ bắc và vùng Tân bắc có hệ động vật về cơ bản là giống nhau? Sự tồn tại một số loài đặc trưng ở mỗi vùng được giải thích như thế nào?

- Vùng Cổ bắc và Tân bắc có hệ động vật về cơ bản là giống nhau, bởi vì: Cho đến kỉ Thứ ba, 2 vùng Cổ bắc và Tân bắc đang còn nối liền với nhau, vì thế sự phân bố động vật, thực vật của 2 vùng là đồng nhất.

- Sự tồn tại một số loài đặc trưng ở mỗi vùng là do: Đến kỉ thứ tư đại lục châu Mĩ mới tách khỏi đại lục Âu, Á tại eo biển Bêrinh. Do đó đã hình thành nên các loài đặc hữu giữa hai vùng là độc lập với nhau và bị cách li địa lí.

Câu hỏi Sinh 12 nâng cao Bài 33 trang 134: Em hãy giải thích tại sao ngày nay thú có túi chỉ có ở lục địa Úc mà không tồn tại ở các lục địa khác?

Ngày nay thú có túi chỉ có ở lục địa Úc là bởi: Lục địa này đã bị tách rời khỏi lục địa châu Á vào cuối đại Trung sinh và đến kỉ Thứ ba thì lại tách khỏi lục địa Nam Mĩ. Ở thời điểm đó chưa xuất hiện thú có nhau nên lục địa Úc còn giữ được thú có túi cho đến nay.

Trên các lục địa khác thú có túi đã bị các loài thú bậc cao hơn xuất hiện sau và tiêu diệt dần.

Câu hỏi Sinh 12 nâng cao Bài 33 trang 135: Em hãy cho biết tại sao hệ động vật ở đảo đại dương nghèo nàn hơn ở đảo lục địa?

- Đảo đại dương được hình thành là do một vùng đáy biển bị nâng cao và chưa bao giờ có liên hệ trực tiếp với lục địa.

- Thời kỳ đầu khi đảo đại dương mới hình thành thì nơi đây chưa có sinh vật nào cả, về sau mới có một số loài di cư từ các vùng lân cận đến. Do đó, hệ động vật ở đây thường nghèo nàn hơn ở đảo lục địa và tại đây gồm những loài có khả năng vượt biển.

- Do cách li địa lí, dần dần tại đây mới hình thành những dạng địa phương, có khi dạng địa phương còn chiếm ưu thế.

→ Do vậy, hệ động vật ở đảo đại dương nghèo nàn hơn lục địa. Đặc điểm hệ động vật trên đảo là bằng chứng về quá trình hình thành loài mới dưới tác dụng của chọn lọc tự nhiên và cách li địa lí.

Phần 2: Câu hỏi và bài tập

Bài 1 trang 136 sgk Sinh học 12 nâng cao: Giải thích tại sao hệ động, thực vật ở đại lục Âu – Á và ở Bắc Mĩ có sự giống và khác nhau.

- Hệ động, thực vật ở lục địa Âu – Á và ở Bắc Mĩ có sự giống nhau là vì: từ khi hành thành cho tới kỉ thứ ba châu Á - Âu và châu Bắc Mĩ còn nối liền với nhau. Do vậy, sự phân bố động, thực vật của cả hai vùng là đồng nhất.

- Hệ động, thực vật ở lục địa Âu – Á và ở Bắc Mĩ có sự khác nhau là do: Đến kỉ thứ tư đại lục châu Mĩ tách khỏi đại lục Âu, Á tại eo biển Bêrinh. Do vậy, đã hình thành nên các loài đặc hữu giữa hai vùng là độc lập với nhau do bị cách li địa lí.

Bài 2 trang 136: Em hãy giải thích nguyên nhân hình thành đặc điểm hệ động, thực vật lục địa Úc. Từ đó rút ra được kết luận gì?

- Hệ động thực vật lục địa Úc khác biệt rõ rệt so với các vùng lân cận: Có những loài thú bậc thấp như thú mỏ vịt, nhím mỏ vịt; thú có túi với hơn 200 loài phân bố rộng rãi (chuột túi, sóc túi, kanguru sống trên mặt đất và trên cây).

- Hệ thực vật lục địa Úc cũng có đặc trưng là tính địa phương cao, chiếm 75% tổng số, như các giống đặc hữu: bạch đàn (Eucaliptus), keo (Acacia)…

- Đại lục Úc đã bị tách rời lục địa châu Á vào cuối đại Trung sinh. Ở thời điểm đó chưa có thú có nhau nên lục địa Úc vẫn có thú có túi đến hiện nay. Đến kỉ Thứ ba lục địa Úc mới tách khỏi lục địa Nam Mĩ và Nam Cực.

Kết luận: Với những dẫn liệu trên chứng tỏ đặc điểm hệ động, thực vật của từng vùng không những phụ thuộc vào điều kiện địa lí sinh thái của vùng đó mà còn phụ thuộc vùng đó đã tách khỏi các vùng địa lí khác vào thời kì nào trong quá trình tiến hóa của sinh giới.

Bài 3 trang 136: Nêu điểm khác nhau của hệ động vật ở đảo lục địa và đảo đại dương. Từ đó rút ra được nhận xét gì?