Bài 35: Học thuyết tiến hóa cổ điển - Sinh học 12 nâng cao

Phần 1: Câu hỏi thảo luận

Câu hỏi Sinh 12 nâng cao Bài 35 trang 140: Em hãy quan sát và giải thích hình 35a theo quan điểm của Lamac.

Lamac cho rằng: Tổ tiên của hươu cao cổ là loài động vật bé nhỏ ăn lá cây ở dưới thấp. Do lá ở dưới thấp không còn mà chỉ còn ở trên cao, nên hươu phải vươn cổ lên để ăn lá trên cao. Do vậy, cổ hươu dài dần ra và sự biến đổi này được truyền cho đời sau. Ở những thế hệ tiếp theo, hươu tiếp tục vươn dài cổ ra để ăn những lá trên cao hơn nữa, nên loài hươu ngắn cổ dần tiến hóa thành loài hươu cao cổ.

Quan điểm Lamac về sự hình thành các đặc điểm thích nghi: “Ngoại cảnh thay đổi chậm nên sinh vật có khả năng kịp thời thích nghi phù hợp và trong lịch sử tiến hóa không có loài nào bị đào thải”.

Câu hỏi Sinh 12 nâng cao Bài 35 trang 142: Những loại biến dị và biến đổi nêu trên tương ứng với những loại biến dị nào theo quan niệm di truyền học hiện đại?

- Khái niệm biến dị tương ứng với biến dị di truyền (đột biến và biến dị tổ hợp).

- Khái niệm biến đổi tương ứng với thường biến.

Câu hỏi Sinh 12 nâng cao Bài 35 trang 143: Em hãy quan sát và giải thích hình 35b theo quan điểm của Đacuyn.

Theo quan điểm của Đacuyn:

- Tổ tiên của hươu cao cổ là loài động vật bé nhỏ ăn lá non ở dưới thấp. Trong quá trình sinh sản, loài hươu có cổ ngắn này xuất hiện một số biến dị cá thể, trong đó xuất hiện con hươu cổ dài. Khi lá cây ở dưới thấp không còn, những con hươu cổ ngắn không kiếm được lá cây để ăn thì chúng sẽ dần bị tiêu diệt. Hươu có cổ dài ăn được lá cây trên cao sẽ sống sót nhiều hơn, phát triển ưu thế hơn, sinh sản nhiều hơn. Loài hươu này đã chịu tác động của quy luật chọn lọc tự nhiên: vừa đào thải các biến dị bất lợi vừa tích lũy các biến dị có lợi cho sinh vật. Qua thời gian dài hình thành nên loài hươu cao cổ.

=> Theo Đacuyn thì chọn lọc tự nhiên tác động dựa trên hai đặc tính biến dị và di truyền là nhân tố chính trong quá trình hình thành đặc điểm thích nghi của sinh vật.

Phần 2: Câu hỏi và bài tập

Bài 1 trang 143 sgk Sinh học 12 nâng cao: Lamac giải thích quá trình hình thành loài mới như thế nào?

Lamac cho rằng những biến đổi trên cơ thể dưới tác dụng của ngoại cảnh và tập quán hoạt động của động vật đều được di truyền và tích lũy qua các thế hệ, đưa đến sự hình thành loài mới. Loài mới được hình thành từ từ, qua nhiều dạng trung gian tương ứng với sự thay đổi của ngoại cảnh.

Bài 2 trang 143: Tại sao nói Lamac chưa thành công trong việc giải thích tính hợp lí của các đặc điểm thích nghi trên cơ thể sinh vật?

- Theo Lamac thì các biến đổi dưới tác dụng của ngoại cảnh và tập quán hoạt động của động vật đều được di truyền cho thế hệ sau. Điều này không đúng bởi: Theo di truyền học hiện đại thì thường biến không di truyền.

- Theo Lamac, sinh vật có khả năng kịp thời thích nghi phù hợp, nên trong lịch sử tiến hóa không có loài nào bị đào thải. Điều này không đúng với tài liệu cổ sinh vật học: Sinh vật không thích nghi với môi trường bị đào thải.

Ví dụ: Bò sát khổng lồ, quyết khổng lồ… bị diệt vong.

Lamac cho rằng sinh vật có khả năng phản ứng phù hợp với ngoại cảnh và mọi cá thể trong loài đều nhất loạt phản ứng như nhau trước điều kiện ngoại cảnh mới. Điều này không đúng với tính vô hướng của biến dị và tính đa hình của quần thể.

Bài 3 trang 143: Đacuyn quan niệm về biến dị và di truyền như thế nào? Em hãy nêu mối quan hệ của biến dị, di truyền và chọn lọc.

- Theo Đacuyn quan niệm về biến dị và di truyền như sau:

+ Biến dị cá thể (biến dị): là những đặc điểm sai khác giữa các cá thể trong cùng một loài, xảy ra trong quá trình sinh sản, xuất hiện riêng lẻ, không định hướng, là nguyên liệu chủ yếu của tiến hóa chọn giống.

+ Di truyền là cơ sở cho sự tích lũy các biến dị nhỏ thành các biến đổi lớn qua nhiều thế hệ.

→ Nhờ hai đặc tính di truyền và biến dị, sinh vật mới tiến hóa thành nhiều dạng, đồng thời vẫn giữ được đặc điểm riêng của từng loài.

- Mối quan hệ giữa biến dị, di truyền và chọn lọc:

+ Biến dị cung cấp nguyên liệu cho chọn lọc.

+ Di truyền tạo điều kiện cho chọn lọc tích lũy các biến dị.

+ Bằng mối quan hệ giữa biến dị, di truyền và chọn lọc tự nhiên, Đacuyn đã giải thích thành công sự tiến hóa trong sinh giới, giải thích được nguồn gốc thống nhất của các loài.

Bài 4 trang 143: So sánh chọn lọc nhân tạo và chọn lọc tự nhiên.