Soạn bài: Tổng quan văn học Việt Nam (trang 13 sgk Ngữ văn 10 tập 1)
Câu 1:
Sơ đồ các bộ phận và sự phát triển của văn học Việt Nam
Câu 2:
Quá trình phát triển của nền văn học Việt Nam gắn liền với lịch sử, chính trị, xã hội, văn hoá của đất nước. Nhìn tổng quát, văn học Việt Nam đã trải qua 3 thời kì lớn:
- Văn học từ thế kỉ thứ X đến hết thế kỉ thứ XIX.
- Văn học từ đầu thế kỉ thứ XX đến Cách mạng tháng Tám năm 1945.
- Văn học từ sau Cách mạng tháng Tám 1945 cho đến hết thế kỉ XX.
Thời kì đầu còn được gọi là văn học trung đại và 2 thời kì sau thuộc về văn học hiện đại.
| Văn học trung đại | Văn học hiện đại |
Gồm 2 thành phần: văn học chữ Nôm và văn học chữ Hán. -Văn học chữ Hán: + Chính thức được hình thành vào thế kỉ thứ X và tồn tại đến cuối thế kỉ XIX đầu thế kỉ XX. + Chịu ảnh hưởng sâu sắc của học thuyết Phật giáo, Đạo giáo và Nho giáo; tiếp nhận một phần hệ thống thi pháp và thể loại văn học cổ - trung đại Trung Quốc. + Tác phẩm tiêu biểu: Truyền kì mạn lục (Nguyễn Dữ), Bình Ngô Đại cáo (Nguyễn Trãi), Hoàng Lê nhất thống chí (Ngô gia văn phái), Chinh phụ ngâm (Đặng Trần Côn)… - Văn học chữ Nôm: + Phát triển mạnh mẽ từ thế kỉ XV và đã đạt đỉnh cao vào cuối thế kỉ XVIII – đầu thế kỉ XIX. + Văn học chữ Nôm chịu ảnh hưởng sâu sắc của văn học dân gian thể hiện lòng yêu nước, tinh thần nhân đạo, tính dân tộc – dân chủ hóa, tính hiện thực, … + Tác phẩm tiêu biểu: Đỉnh cao của văn học viết bằng chữ Nôm đó chính là Truyện Kiều của Nguyễn Du. Ngoài ra còn có: Quốc âm thi tập (Nguyễn Trãi), Chinh phụ ngâm (bản dịch của Đoàn Thị Điểm), … |
Văn học hiện đại đã bắt đầu xuất hiện từ cuối thế kỉ XIX. Văn học Việt Nam hiện đại được viết chủ yếu bằng loại chữ Quốc ngữ. - Văn học hiện đại có một số đặc trưng nổi bật như sau: + Về tác giả: xuất hiện các đội ngũ sáng tác chuyên nghiệp, lấy việc viết văn và sáng tác thơ làm nghề nghiệp. + Về đời sống văn học: nhờ có kĩ thuật in ấn hiện đại, báo chí, tác phẩm văn học đến gần đời sống con người hơn, mối quan hệ qua lại giữa tác giả với độc giả cũng vì thế mà trở nên mật thiết hơn, đời sống văn học năng động, sôi nổi hơn. + Về thể loại: Nhiều thể loại thơ mới, tiểu thuyết, kịch, …ra đời. Một số thể loại của văn học trung đại vẫn duy trì nhưng không giữ vai trò chủ đạo. + Về thi pháp: Hệ thống thi pháp mới dần dần thay thế lối viết ước lệ, phi ngã, sùng cổ của văn học trung đại. Lối viết hiện thực, đề cao cá tính, đề cao "cái tôi". - VHHĐ được chia làm hai giai đoạn chính: + Giai đoạn trước Cách mạng tháng Tám 1945 có 3 dòng văn học: • Văn học hiện thực • Văn học lãng mạn • Văn học cách mạng + Giai đoạn Cách mạng tháng Tám 1945 cho đến hết thế kỉ XX |
Câu 3:
Văn học Việt Nam đã thể hiện một cách chân thực, sâu sắc tới đời sống tình cảm, tư tưởng của con người Việt Nam trong các mối quan hệ đa dạng.
Đối tượng trung tâm của văn học đó chính là con người và con người trong văn học tồn tại trong 4 mối quan hệ cơ bản:
- Quan hệ với thế giới tự nhiên: thể hiện tình yêu thiên nhiên tha thiết của nhân dân Việt Nam.
- Quan hệ với quốc gia, dân tộc: cho thấy tình yêu nước, niềm tự hào dân tộc và sự hi sinh thân mình vì giống nòi của một chủ nghĩa yêu nước vô song…
- Quan hệ với xã hội: phản ánh một chủ nghĩa hiện thực sâu sắc và một chủ nghĩa nhân đạo cao cả, không khoan nhượng với cái ác, cái xấu, bảo vệ chính nghĩa, cái thiện, cái tốt đẹp,...
- Quan hệ với bản thân: phản ánh quá trình đấu tranh kiên trì để khẳng định những đạo lí làm người của bản thân, của dân tộc.
Bài tiếp: Soạn bài: Hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ (trang 14 sgk Ngữ văn 10 tập 1)