Bài 29: Bức thư của thủ lĩnh da đỏ (trang 92 sgk Ngữ văn 6 tập 2 VNEN)
Câu. Tìm ba ví dụ về môi trường đang bị tàn phá.
Trả lời:
VD: xả nước thải chưa qua xử lí ra sông ngòi, chặt phá rừng bừa bãi, xả khí thải công nghiệp ô nhiễm ra môi trường, sử dụng và vứt túi ni lông bừa bãi, sử dụng thuốc trừ cỏ và trừ sâu…
B. Hoạt động hình thành kiến thức
Câu 1. Đọc văn bản sau: BỨC THƯ CỦA THỦ LĨNH DA ĐỎ
Câu 2. Tìm hiểu văn bản
Câu a. Văn bản Bức thư của thủ lĩnh da đỏ đã nêu ra vấn đề gì? Chọn đáp án trả lời đúng nhất:
A. Sự phát triển thần tốc của nền khoa học kỹ thuật.
B. Sự khủng hoảng của nền kinh tế toàn cầu.
C. Con người phải sống hòa hợp với tự nhiên, chăm lo bảo vệ môi trường
D. Người da trắng xâm lấn, khai khẩn đất đai ở châu Mĩ.
Trả lời:
Chọn đáp án C.
Câu b. Bức thư có thể chia làm mấy phần? Nêu nội dung chính của mỗi phần.
Trả lời:
Bức thư có thể chia thành ba phần:
- Phần 1: từ đầu đến "cha ông chúng tôi": Những điều thiêng liêng trong kí ức của người dân da đỏ.
- Phần 2: tiếp theo đến "đều có sự ràng buộc": Những mối lo âu của người da đỏ về đất đai và môi trường sẽ bị tàn phá bởi người da trắng.
- Phần 3: còn lại: Kiến nghị của người da đỏ về việc sống hòa hợp với thiên nhiên và bảo vệ môi trường, đất đai.
Câu c. Chỉ ra điểm khác biệt trong quan niệm của người da trắng với người da đỏ về thiên nhiên, môi trường và đất đai. Nêu lên sự khác biệt này tác giả muốn biểu đạt điều gì?
Trả lời:
Lời tác giả: Lên án hành vi tàn phá môi trường và không có ý thức bảo vệ môi trường của người da trắng. => Thông điệp của bức thư: con người cần phải sống hòa hợp với thiên nhiên, phải chăm lo bảo vệ môi trường thiên nhiên, bảo vệ đất đai cũng giống như bảo vệ cuộc sống của chính mình.
Câu d . Liệt kê những phép tu từ được dùng trong văn bản. Chỉ ra tác dụng của những phép tu từ đó.
Trả lời:
Phép nhân hóa:
- Mảnh đất này là bà mẹ của người da đỏ.
- Bông hoa ngát hương là người chị, người em.
- Người da đỏ, vũng nước, mỏm đá, chú ngựa đều "cùng cùng một gia đình".
=> Đất đai, dòng nước, cây ối… không còn là những thứ vô tri vô giác mà chúng cũng có linh hồn như con người, có quan hệ máu thịt gần gũi với con người.
Phép so sánh:
- Nước óng ánh, trôi êm ả dưới những dòng sông, dòng suối là máu của tổ tiên.
- Tiếng thì thầm của dòng nước chính là tiếng nói của cha ông.
- So sánh tương phản: người da đỏ và người da trắng về thái độ với thiên nhiên, về cách sống.
=> Làm nổi bật mối quan hệ gắn bó giữa người da đỏ với thiên nhiên, đất đai.
Phép đối lập: Yên tĩnh > < ồn ào, Xa lạ > < thân thiết, anh em > < kẻ thù.
Điệp ngữ: Tôi biết... Tôi biết... ; Tôi thật không thể hiểu... ; Tôi đã được chứng kiến... ngài phải nhớ... Ngài phải giữ gìn... ngài phải dạy... ngài phải bảo...
=> Nhấn mạnh vào sự hiểu biết và trân trọng thiên nhiên và môi trường sống của người da đỏ.
Phép lặp:
- Lặp từ ngữ (điệp ngữ): dòng nước, người da đỏ, mảnh đất, tôi biết, người da trắng...
- Lặp kiểu câu: Nếu chúng tôi bán... ngài phải... ; Ngài phải dạy... ; Ngài phải bảo... ; Ngài phải biết... ; Ngài phải giữ gìn...
=> Sự lo lắng và tình cảm của người da đỏ với đất, với thiên nhiên.
Câu e . Theo em, thông điệp quan trọng nhất trong bức thư của người thủ lĩnh da đỏ là gì?
Trả lời:
Thông điệp: con người sống cần phải hòa hợp với thiên nhiên, phải biết chăm lo bảo vệ môi trường thiên nhiên, phải biết bảo vệ cuộc sống của chính bản thân mình.
Câu 3 . Sửa lỗi về chủ ngữ và vị ngữ
Chỉ ra lỗi trong các câu dưới đây và nêu cách sửa. Trao đổi với bạn bên cạnh về kết quả.
a) Khi chứng kiến hàng trăm loài cá bị chết dần chết mòn trên những dòng sông bị ô nhiễm vì nước thải sinh hoạt từ những khu dân cư.
b) Ở thành phố của họ, nơi không hề có một chút yên tĩnh để nghe thấy tiếng cá lay động, hay tiếng côn trùng vỗ cánh đêm đêm.
c) Cây cầu đưa những chiếc xe vận tải nặng nề vượt qua sông và bóp còi inh ỏi cả dòng sông yên tĩnh.
d) Miền Bắc, nơi đang hứng chịu những đợt rét đậm kéo dài, ảnh hưởng nghiêm trọng đến vật nuôi và cây trồng, đặc biệt là sức khỏe của người già và trẻ em.
Trả lời:
a. Thiếu chủ ngữ
Sửa: Tôi xót xa chứng kiến cả trăm loài cá đang chết dần chết mòn trên những dòng sông ô nhiễm vì nước thải sinh hoạt từ những khu dân cư.
b. Thiếu chủ ngữ, vị ngữ
Sửa: Thành phố của họ là nơi không hề có một chút yên tĩnh để lắng nghe thấy tiếng cá lay động, hay tiếng những con côn trùng vỗ cánh đêm đêm.
c. Sai về quan hệ ngữ nghĩa bởi vì cây cầu không thể bóp còi inh ỏi được.
Sửa: Cây cầu đưa những chiếc xe vận tải nặng nề vượt qua dòng sông và xe cộ bóp còi inh ỏi cả dòng sông yên tĩnh.
d. Thiếu chủ ngữ
Sửa: Miền Bắc hứng chịu những đợt mưa rét đậm kéo dài, ảnh hưởng nghiêm trọng đến vật nuôi và cây trồng, sức khỏe của người già và trẻ em.
Câu 4 . Luyện tập cách viết đơn và sửa lỗi sai
Tìm ra lỗi trong các đơn dưới đây, nêu lí do sai và đề xuất cách sửa.
ĐƠN XIN NGHỈ HỌC
Kính gửi: Cô giáo chủ nhiệm
Hôm qua trên đường đi học về chẳng may em bị ngã xe đạp, chân đau nên không thể đi đến lớp được, vì vậy em viết đơn này xin phép cô cho em được nghỉ học, khi nào chân khỏi đau em sẽ tiếp tục đi học.
Em xin chân thành cảm ơn cô.
********************************************************
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
......... *.........
ĐƠN XIN HỌC LỚP CỜ VUA
Kính gửi: Cô giáo quản lý lớp học cờ vua
Sau khi tìm hiểu về môn cờ vua, một môn thể thao có tác dụng không nhỏ vào việc phát triển trí tuệ, bố mẹ đã em đã động viên em đi học lớp này tại trường. Vì vậy em viết đơn này xin phép cô cho em được tham gia lớp học cờ vua. Em xin hứa sẽ thực hiện các quy định của lớp một cách nghiêm túc.
Em xin chân thành cảm ơn cô!
Học sinh
Nguyễn Thu Mai
Trả lời:
Đơn 1: Thiếu tiêu ngữ; tiêu đề; ngày tháng năm; họ tên người viết; lời cam đoan; kí tên.
Sửa:
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
......... *.........
Hà Nội, ngày 23 tháng 5 năm 2020
ĐƠN XIN NGHỈ HỌC
Kính gửi: Cô giáo chủ nhiệm
Tên em là: Nguyễn Thành Tâm. Học sinh lớp: 6B
Hôm qua trên đường đi học về chẳng may em bị ngã xe đạp, chân bị sưng và đau nên không thể đi đến lớp học được, vì vậy em viết đơn này xin phép cô cho em nghỉ học ngày 24 tháng 5 năm 2020.
Em hứa sẽ học bài và làm bài tập đầy đủ
Em xin chân thành cảm ơn cô.
Người viết đơn
Nguyễn Thành Tâm
Đơn 2: Thiếu ngày tháng năm, người viết đơn.
Sửa:
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
......... *.........
Hà Nội, ngày 23 tháng 5 năm 2020
ĐƠN XIN HỌC LỚP CỜ VUA
Kính gửi: Cô giáo quản lý lớp học cờ vua.
Sau khi tìm hiểu về môn cờ vua, môn thể thao có tác dụng trong việc việc phát triển trí tuệ, bố mẹ em đã động viên em đi học lớp này tại trường. Vì vậy em viết đơn này xin phép cô cho em được tham gia lớp học. Em xin hứa sẽ thực hiện các quy định của lớp một cách nghiêm túc .
Em xin chân thành cảm ơn cô!
Học sinh
Trần Ngọc Nữ
C. Hoạt động luyện tập
Câu 1. Trả lời các câu hỏi dưới đây:
a) Em hãy chỉ ra 2 lý do khiến văn bản "Bức thư của thủ lĩnh da đỏ" dù được viết cách khoảng hai trăm năm nhưng vẫn luôn thu hút được sự quan tâm của nhiều độc giả.
b) Trong văn bản có câu: “Đất là mẹ. Điều gì đã xảy ra với đất đai tức là với các đứa con của Đất. ”. Em có đồng ý với suy nghĩ trên không? Nêu 2
- Nêu ba dẫn chứng minh họa cho câu trả lời của em.
c) Chọn 2 - 3 câu văn hay (nói về ánh sáng, không khí, đất, nước, thực vật) trong văn bản. Lý giải cái hay của các câu văn đó.
Trả lời:
a. Bức thư của người thủ lĩnh da đỏ vẫn thu hút sự quan tâm của độc giả sau gần hai mươi năm vì:
- Vấn đề được nêu trong văn bản vẫn có giá trị đến ngày nay: Vấn đề bảo vệ thiên nhiên, môi trường, thiên nhiên đang bị đe dọa.
- Giọng văn giàu cảm xúc, truyền cảm, lay động, chi tiết chân thực cao, đầy tinh thần dân tộc.
b. Em đồng ý với ý kiến trên bởi vì:
- Đất đai đang bị con người tàn phá một cách nặng nề, vì vậy cần bảo vệ đất.
- Đất rất quan trọng trong phát triển kinh tế và cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phòng chống bão lũ.
- Đất là nơi thực vật sinh sống, thực vật là nguồn thức ăn của người và động vật.
=> Đất đai là tài nguyên vô giá, con người cần phải có ý thức bảo vệ nó. “Đất là mẹ”.
c.
+ Không khí quả thạt rất quý giá đối với người da đỏ, bởi lẽ bầu không khí này là của chung của muôn loài muông thú, cây cối và con người đều cùng nhau hít thở.
+ Dòng nước óng ánh, êm ả trôi dưới những dòng sông, con suối không chỉ là những giọt nước, mà còn là máu của tổ tiên người da đỏ.
+ Khi người da trắng chết đi, họ thường dạo chơi giữa các vì sao và quên mất đất nước họ sinh ra. Còn đối với chúng tôi, chúng tôi không thể quên được mảnh đất tươi đẹp này. Bởi lẽ mảnh đất này chính là bà mẹ của người dân da đỏ.
=> Các câu văn dùng các từ ngữ hết sức thuyết phục, miêu tả so sánh một cách chân thực để từ đó làm nổi bật sự quan trọng của thiên nhiên và môi trường:
Câu 2. Điền vào chỗ trống để hoàn thành các câu sau:
a) Mỗi lần tan trường...
b) Ngoài cánh đồng...
c) Trong các khu chung cư...
d) Trên bờ biển...
e) Giữa bản làng...
Trả lời:
a) Mỗi lần tan trường, tôi hay đi bộ một mình về nhà.
b) Ngoài cánh đồng có nhiều người nông dân đang gặt lúa.
c) Trong các khu chung cư, mọi người rất thích trồng cây xanh.
d) Trên bờ biển, những con sò bị sóng đánh dạt vào từ đêm hôm qua.
e) Giữa bản làng một màu xanh óng ả bao trùm.
Câu 3. Sử dụng đơn xin nghỉ học (hoặc đơn xin làm thẻ thư viện,... ) và trao đổi theo một số nội dung:
a) Đơn đã được trình bày theo đúng quy cách chưa?
b) Có lỗi nào cần phải sửa trong đơn? Chỉ rõ lỗi và nêu cách sửa.
c) Bản thân em đã khi nào tự viết đơn hay giúp người ai đó viết đơn chưa? Em có gặp khó khăn gì khi viết đơn không? Nếu có, nêu ra khó khăn đó.
Trả lời:
Có thể tham khảo đơn dưới đây:
CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
......... *.........
Hà Nội, ngày 22 tháng 5 năm 2020
ĐƠN XIN NGHỈ HỌC
Kính gửi: Cô giáo chủ nhiệm
Tên em là: Nguyễn Ngọc A. Học sinh lớp: 6B
Hôm qua trên đường đi học về chẳng may em bị ngã xe đạp, chân bị sưng và đau nên em không thể đi đến lớp học được, vì vậy em viết đơn này xin phép cô cho em được nghỉ học ngày 23 tháng 5 năm 2020.
Em hứa sẽ học bài và làm bài tập đầy đủ
Em xin chân thành cảm ơn cô!
Người viết đơn
Nguyễn Ngọc A
D. Hoạt động vận dụng
Câu 1 . Trao đổi với người thân, bạn bè về những nội dung sau:
a) Các khu vực như sông, biển, ao, hồ, đường phố, làng xóm,... nơi em đang sinh sống có bị ô nhiễm không? Nếu có, nêu hiện tượng cụ thể.
b) Em thấy thái độ của mọi người xugn quanh như thế nào khi chứng kiến sự ô nhiễm đó?
c) Địa phương/nhà trường nơi em sinh sống/học tập đang thực hiện các hành động cụ thể nào để chung tay góp phần bảo vệ môi trường?
Trả lời:
a. Khu vực ao hồ nơi em sinh sống đang trong tình trạng bị ô nhiễm vì mọi người xả rác thải sinh hoạt, túi ni lông, và chất thải từ các nhà máy ra sông ngòi. Trước đây, nước sông sạch, nước sông trong xanh, người dân còn lấy nước để sử dụng, nhưng nay nước sông đã có màu đen và nhìn thấy cả đàn cá chết nổi lềnh bềnh trên sông.
b. Có người thì dửng dưng như không phải việc của mình, có người nhìn sông bị ô nhiễm mà ngậm ngùi không biết nên giải quyết như thế nào…
c. Một số hành động nơi em sinh sống góp phần bảo vệ môi trường: người dân được tuyên truyền về ý thức bảo vệ môi trường, những chiến dịch dọn đường phố, dọn rác của sinh viên, thanh niên tình nguyện, …
Câu 2. Qua văn bản "Bức thư của thủ lĩnh da đỏ", hãy rút ra các đăc điểm của văn bản nhật dụng.
Trả lời:
Văn bản nhật dụng thuyết minh, đề cập, bàn luận, miêu tả, tường thuật, đánh giá… các vấn đề, hiện tượng thường gặp, hay những bức xúc trong cuộc sống, mang tính cập nhật.
Câu 3. Tìm trong bài viết của em các câu sai (thiếu chủ ngữ hoặc vị ngữ, hoặc sai về quan hệ ngữ nghĩa giữa các bộ phận câu). Hãy sửa lại các câu đó cho đúng.
Câu 4. Chọn một trong các tình huống dưới đây để viết một lá đơn:
a) Em là học sinh thuộc diện được nhà trường miễn giảm học phí, hãy viết đơn gửi lên Ban Giám hiệu nhà trường trình bày về vấn đề này.
b) Một cụ già hàng xóm muốn nhờ em viết hộ một lá đơn đề nghị chính quyền địa phương hỗ trợ gia đình có hoàn cảnh khó khăn đột xuất.
c) Nơi em sinh sống có một bãi rác ngày càng lớn. Hãy viết đơn đề nghị chính quyền xem xét và xử lý tình trạng này.
Trả lời:
Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
Hà Nội, ngày 22 tháng 5 năm 2020
ĐƠN XIN MIỄN GIẢM HỌC PHÍ
Kính gửi: Thầy Hiệu trưởng Trường Trung học cơ sở Đống Đa. Đồng kính gửi: Cô giáo chủ nhiệm lớp 6A
Em tên là: Nguyễn Thị A
Học sinh lớp 6A Trường học cơ sở Đống Đa
Em viết đơn này xin trình bày một việc như sau:
Gia đình em hiện nay đang gặp rất nhiều khó khăn về tài chính. Bố em thuộc diện thương binh hạng 2/ 4, vết thương thường xuyên tái phát khiến bố em không thể làm việc nặng được; mẹ em đang bị ốm nặng phải nằm bệnh viện; em còn có hai em nhỏ đang đi học. Vì vậy, em viết đơn này xin nhà trường xem xét miễn học phí cho em trong năm học này.
Em cam đoan những điều nêu ở trên là đúng sự thật, nếu có điều gì sai em xin hoàn toàn chịu trách nhiệm.
Em xin chân thành cảm ơn Ban giám hiệu và thầy cô.
Người viết đơn
Nguyễn Thị A
Câu 5 . Em cảm nhận nội dung nào là quan trọng nhất trong văn bản Bức thư của thủ lĩnh da đỏ:
A. Tình yêu quê cha đất tổ.
B. Ý thức bảo vệ thiên nhiên và môi trường.
Trả lời:
Chọn đáp án B
E. Hoạt động tìm tòi mở rộng
Đọc thêm
Bài trước: Bài 28: Chữa lỗi về chủ ngữ và vị ngữ (trang 87 sgk Ngữ văn 6 tập 2 VNEN) Bài tiếp: Bài 30: Ôn tập về dấu câu (trang 103 sgk Ngữ văn 6 tập 2 VNEN)