I. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức
- Sự yếu kém của vua quan nhà Trần trong việc quản lí và điều hành đất nước, tình hình kinh tế, xã hội các cuộc đấu tranh của nông nô, nô tì đã diễn ra ngày càng rầm rộ
- Giải thích sự sụp đổ của nhà Trần – nhà Hồ thành lập
- Nêu nội dung chính sách cải tổ của Hồ Quý Ly. Tác dụng của cải cách này.
2. Thái độ
Bồi dưỡng tình cảm yêu thương người dân lao động thấy được vai trò quần chúng nhân dân trong lịch sử.
- Giáo dục truyền thống yêu nước trân trọng những thành tựu mà cha ông ta đã đạt được
3. Kĩ năng
- Phân tích và đánh giá các sự kiện lịch sử.
- Rèn luyện kĩ năng tư duy, logic xâu chuỗi các sự kiện vấn đề lịch sử
- Kĩ năng thu thập và xử lí thông tin, thuyết trình, phân tích đánh giá, liên hệ thực tế
4. Định hướng phát triển năng lực
- Năng lực chung: Năng lực giao tiếp và hợp tác; tự học; giải quyết vấn đề.
- Năng lực chuyên biệt: sự ăn chơi xa đọa của vua quan nhà Trần, đời sống lam lũ bần cùng của nhân dân ta và những cuộc nổi dậy của nông dân và nô tì cuối thế kỉ XIV.
II. Phương pháp dạy học
Trực quan, phát vấn, thuyết trình, nhóm, phân tích, tổng hợp …
III. Phương tiện
- Ti vi, Máy vi tính.
IV. Chuẩn bị
1. Chuẩn bị của giáo viên
- Giáo án word.
2. Chuẩn bị của học sinh
- Đọc trước sách giáo khoa và hoàn thành các nhiệm vụ được giao.
V. Tiến trình dạy học
1. Ổn định tổ chức
2. Kiểm tra bài cũ
(3 phút) trình bày những thành tựu văn hóa và khoa học kỹ thuật của dân ta dưới thời trần?
3. Bài mới
3.1. Hoạt động khởi động
- Mục tiêu: Giúp học sinh nắm được các nội dung cơ bản bước đầu của bài học cần đạt được đó là, Nền kinh tế và xã hội cuối thời Trần sau đưa học sinh vào tìm hiểu nội dung bài học, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.
- Phương pháp: Trực quan, phát vấn.
- Thời gian: 2 phút.
- Tổ chức hoạt động: Giáo viên cho học sinh đọc đoạn chữ nhỏ sách giáo khoa từ vào nữa sau thế kỉ XIV
+ Em hãy cho biết nội dung đoạn sử liệu trên
+ Nguyên nhân nào dẫn đến hậu quả như vậy?
+ Vào nửa sau thế kỉ XIV, Vua Quan nhà Trần đã lao vào con đương ăn chơi như thế nào?
- Học sinh suy nghĩ trả lời.
- Dự kiến sản phẩm: Học sinh trả lời.
- Kinh tế xơ xác tiêu điều, nhân dân đói khổ, phiêu tán.
- Sự ăn chơi xa đọa của vua quan nhà Trần
- Vương hầu, Quý tộc nhà chùa, địa chủ cướp đoạt ruộng công, tăng thuế đinh
Học sinh trả lời, giáo viên nhận xét và vào bài mới. Sự ăn chơi xa đọa của vua quan nhà Trần làm cho nhân dân đói khổ, họ vùng dậy đấu tranh chống lại nhà Trần đó là nội dung của bài học hôm nay.
3.2. Hoạt động hình thành kiến thức
1. Hoạt động 1: 1. Tình hình kinh tế.
- Mục tiêu: Tình hình kinh tế nước ta đời sống nhân dân vào nửa sau thế kỉ XIV
- Phương pháp: Trực quan, phát vấn, thuyết trình, nhóm.
- Phương tiện: + Ti vi, Máy vi tín
- Thời gian: 15 phút
- Tổ chức hoạt động
| Hoạt động của giáo viên & học sinh | Nội dung |
|---|
Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập - Học sinh đọc sách giáo khoa mục 1. - Tìm hiểu tình hình kinh tế - Chia lớp thành 6 nhóm và yêu cầu thảo luận câu hỏi Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập Học sinh đọc sách giáo khoa và thực hiện yêu cầu. Giáo viên khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập, Giáo viên theo dõi, hỗ trợ học sinh làm việc bằng những hệ thống câu hỏi gợi mở: ? - Câu hỏi thảo luận nhóm: Nhóm 1,2: Tìm hiểu tình hình kinh tế nông nghiệp nước ta vào nửa sau thế kỉ XIV. Nhóm 3,4: trình bày đời sống nhân dân ta vào nửa sau thế kỉ XIV.. ? Nhóm 5,6: để bù lại sau những năm tháng chiến tranh họ phải chịu nhiều cực khổ hi sinh, mất mác Vương Hầu, Quý Tộc nhà Trần đã làm gì. Vì sao có tình trạng đó? Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận - Các nhóm trình bày. Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập Học sinh phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả. Giáo viên bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh. | 1. Tình hình kinh tế. + Từ nửa sau thế kỉ XIV, nhà nước không còn quan tâm đến sản xuất nông nghiệp, đê điều, các công trình thuỷ lợi không được chăm lo, tu sửa, nhiều năm xảy ra thất bát. Nông dân phải bán ruộng, thậm chí cả vợ con cho quý tộc và địa chủ. + Quý tộc, địa chủ ra sức cướp đoạt ruộng đất công của làng xã. Triều đình bắt dân nghèo mỗi năm phải nộp ba quan tiền thuế đinh. |
2. Hoạt động 2. Tình hình xã hội sau chiến tranh.
- Mục tiêu: Tình hình xã hội sau chiến tranh
- Phương pháp: Trực quan, phát vấn.
- Phương tiện
+ Ti vi, Máy vi tính.
- Thời gian: 15 phút.
- Tổ chức hoạt động
| Hoạt động của giáo viên & học sinh | Nội dung |
|---|
Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập - Học sinh đọc mục 2 sách giáo khoa. - Chia lớp thành 6 nhóm và thảo luận: Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập Học sinh đọc sách giáo khoa và thực hiện yêu cầu. Giáo viên khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập, giáo viên theo dõi, hỗ trợ học sinh làm việc bằng những hệ thống câu hỏi gợi mở: Nhóm 1,2: Trước tình hình đời sống nhân dân như vậy vua Quan nhà Trần đã làm gì? Nêu việc làm của Chu Văn An? Việc làm đó chứng tỏ điều gì? Nhóm 3,4: Lợi dụng tình hình đó các thế lực bên ngoài đã làm gì? trình bày diễn biến các cuộc nổi dậy qua lược đồ Nhóm 4,6: Nguyên nhân thắng lợi và ý nghĩa Lịch sử Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận - Học sinh trình bày. Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập Học sinh phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả của các nhóm. Giáo viên bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh. | 2. Tình hình xã hội. + Vua, quan, quý tộc, địa chủ thả sức ăn chơi xa hoa, xây dựng nhiều dinh thự, chùa chiền... + Trong triều nhiều kẻ gian tham, nịnh thần làm rối loạn kỉ cương phép nước... Chu Văn An dâng sớ đòi chém 7 tên nịnh thần nhưng nhà vua không nghe. + Khi vua Trần Dụ Tông mất (Năm 1369), Dương Nhật Lễ lên thay, tình hình càng trở nên rối loạn, nông dân nổi dậy khởi nghĩa khắp nơi. + Đầu năm 1344, Ngô Bệ hô hào nông dân ở Yên Phụ (Hải Dương) đứng lên khởi nghĩa, bị triều đình đàn áp nên thất bại. + Đầu năm 1390, nhà sư Phạm Sư Ôn hô hào nông dân ở Quốc Oai (Sơn Tây) nổi dậy. Nghĩa quân đã chiếm thành Thăng Long trong ba ngày. Cuộc khởi nghĩa thất bại vì bị triều đình tập trung lực lượng đàn áp... |
3.3. Hoạt động luyện tập:
- Mục tiêu: Nhằm củng cố, hệ thống hóa, hoàn thiện kiến thức mới mà học sinh đã được lĩnh hội ở hoạt động hình thành kiến thức là tình hình kinh tế, xã hội thời Trần cuối thế kỉ XIV
- Thời gian: 3 phút
- Phương thức tiến hành: Giáo viên giao nhiệm vụ cho học sinh và chủ yếu cho làm việc cá nhân, trả lời các câu hỏi trắc nghiệm. Trong quá trình làm việc học sinh có thể trao đổi với bạn hoặc thầy, cô giáo.
Giáo viên sử dụng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan, tự luận và yêu cầu học sinh chọn đáp án đúng trả lời (trắc nghiệm).
Câu 1: Vào nửa sau thế kỉ XIV sự ăn chơi của vua quan nhà Trần làm cho đê vỡ mấy lần?
A. 8 lần
B. 9 lần
C. 10 lần
D. 11 lần
Câu 2: "Ruộng đất ngàn dặm đỏ như cháy
Đồng quê than vãn trông vào đâu
Lưới chài quan lại còn vơ vét
Máu thịt nhân dân cản nửa rồi"
4 câu thơ trên của ai?
A. Chu Văn An
B. Trần Dụ Tông
C. Nguyễn Phi Khanh
D. Trần Khánh Dư
Câu 3: Cuộc khởi nghĩa nào đã kéo quân về đánh chiếm Thăng Long trong 3 ngày.
A. Phạm Sư Ôn
B. Nguyễn Nhữ Cái
C. Nguyễn Thanh
D. Ngô Đệ
Câu 4: Các cuộc khởi nghĩa của nông dân nửa cuối thể kỉ XIV bị thất bại nói lên điều gì?
A. Tinh thần yêu nước đấu tranh chống ngoại xâm.
B. Tinh thần đấu tranh chống áp bức bóc lột.
C. Tinh thần đấu tranh kiên quyết bảo vệ chủ quyền biển đảo
D. Tinh thần đấu tranh bảo vệ và giữ gìn nền văn hóa đậm bản sắc dân tộc
3.4.Hoạt động tìm tòi mở rộng:
- Mục tiêu: Nhận xét tình hình xã hội nhà trần cuối thế kỉ XIV.
- Phương thức tiến hành: Các câu hỏi sau khi hình thành kiến thức mới.
- Thời gian: 5 phút.
- Dự kiến sản phẩm
+ Vua, quan, quý tộc, địa chủ thả sức ăn chơi xa hoa, xây dựng nhiều dinh thự, chùa chiền...
+ Trong triều nhiều kẻ gian tham, nịnh thần làm rối loạn kỉ cương phép nước
+ Nhiều cuộc nổi dậy của nông dân bùng nổ
=> Tình hình xã hội bất ổn định
- Giáo viên giao nhiệm vụ cho học sinh
+ Chuẩn bị bài mới
Chuẩn bị mục II: Nhà Hồ và những cải cách của Hồ Quý Ly.
- Nhà Hồ được thành lập trong hoang cảnh nào?
- Nội dung cải cách và tác dụng cải cách của Hồ Quý Ly.