I. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức
- Thế kỉ XIII nhà Trần xây dựng quân đội và củng cố lực lượng quốc phòng.
- Thấy được quân đội có cấm quân và quân ở các lộ.
- Chính sách " ngụ binh ư nông" và "quân cốt tinh không cốt đông"
- Sự khôi phục và phát triển kinh tế dưới thời Trần
2. Thái độ
- Thể hiện lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc. Biết yêu quý những thành quả lao động tổ tiên xưa làm ra
3. Kĩ năng
- Cho học sinh phân tích được hình ảnh (hình 27 sách giáo khoa), nhận xét, so sánh để hiểu được quân đội thời Trần
4. Định hướng phát triển năng lực
- Năng lực chung: Năng lực giao tiếp và hợp tác; tự học; giải quyết vấn đề.
- Năng lực chuyên biệt
+ Tái hiện kiến thức lịch sử, xác định mối quan hệ giữa các sự kiện, hiện tượng lịch sử.
+ So sánh, nhận xét, đánh giá rút ra bài học kinh nghiệm qua việc tổ chức quân đội của nhà Trần so với nhà Lý trước đó.
+ Vận dụng kiến thức mới mà học sinh đã được lĩnh hội để giải quyết những vấn đề mới trong học tập và thực tiễn về chính sách quốc phòng của nước ta hiện nay. học sinh biết nhận xét, đánh giá, rút ra bài học kinh nghiệm về việc phát triển kinh tế đất nước.
II. Phương thức dạy học
- Phát triển trí lực qua phân tích hình ảnh sách giáo khoa
- Biết nhận xét, rút ra nội dung bài học
- Đàm thoại, gợi mở, phân tích, so sánh
III. Phương tiện
- Máy tính.
- Máy chiếu.
IV. Chuẩn bị
1. Chuẩn bị của giáo viên
- Giáo án word và Powerpoint.
- Một số tranh ảnh có liên quan.
2. Chuẩn bị của học sinh
- Đọc trước sách giáo khoa và hoàn thành các nhiệm vụ được giao.
- Sưu tầm tư liệu, tranh ảnh về các chiến binh thời Trần.
- Hình ảnh về đồ gốm thời Trần.
V. Tiến trình dạy học
1. Ổn định tổ chức
2. Kiểm tra bài cũ
a. Vẽ sơ đồ bộ máy tổ chức nhà nước thời Trần.
b. Nêu những nét chính của pháp luật thời Trần?
3. Bài mới
3.1. Hoạt động khởi động
- Quan sát hình 27 sách giáo khoa em có nhận xét gì? Để hiểu biết về quân đội và lực lượng quốc phòng thời Trần chúng ta tìm hiểu nội dung: Nhà Trần xây dựng quân đội và phát triển kinh tế
- Mục tiêu: cho học sinh thấy được quân đội thời Trần và lực lượng quốc phòng được củng cố từ trung ương đến địa phương và chủ trương " quân cốt tinh không cốt đông"
- Phương pháp: Đàm thoại, phân tích tranh ảnh, nhận xét
- Thời gian: 3 phút
- Tổ chức hoạt động:
+ Giáo viên: đặt câu hỏi, phân tích hình ảnh sách giáo khoa
+ Học sinh: thảo luận nhóm (tổ 1,2 nhóm lẻ; tổ 3,4 nhóm chẵn)
+ Giáo viên: kết luận nội dung trả lời của học sinh, bổ sung đúng sai
+ Học sinh: Ghi kết quả
- Dự kiến sản phẩm: khoảng 90% học sinh trả lời được câu hỏi
- Trên cơ sở ý kiến giáo viên dẫn dắt vào bài hoặc giáo viên nhận xét và vào bài mới: Sau khi được thành lập nhà Trần đã thực hiện một loạt các chính sách để khôi phục, củng cố và phát triển đất nước. Trong tiết học hôm nay thầy và trò chúng ta cùng tìm hiểu những chính sách về quân đội và kinh tế thời Trần.
3.2. Hoạt động hình thành kiến thức
1. Hoạt động 1
- Mục tiêu:
+ Thấy được cách tổ chức quân đội thời Trần
+ Biết so sánh quân đội thời Trần với thời Lý
+ Chính sách tích cực: '' ngụ binh ư nông''
+ Sự củng cố lực lượng quốc phòng của nhà Trần
- Phương pháp: Trực quan, phát vấn, thuyết trình, phân tích, nhóm.
- Phương tiện
+ Ti vi.
+ Máy vi tính.
- Thời gian: 17 phút
- Tổ chức hoạt động
| Hoạt động của giáo & học sinh | Nội dung |
|---|
Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập + Cá nhân: tham khảo sách giáo khoa và trả lời +Nhóm: 1,2: so sánh quân đội thời Trần với thời Lý + Nhóm 3,4: việc làm của nhà Trần nhằm để củng cố lực lượng quốc phòng - Tổ chức hoạt động: + Giáo viên: giao nhiệm vụ tổ 1,2 nội dung 1; tổ 3,4 nội dung 2 +Học sinh: trình bày nội dung thảo luận nhóm + Giáo viên: nhận xét, bổ sung Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập Học sinh đọc sách giáo khoa và thực hiện yêu cầu. Giáo viên khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập, Giáo viên đến các nhóm theo dõi, hỗ trợ học sinh làm việc những bằng hệ thống câu hỏi gợi mở - linh hoạt). Hỏi: Quân đội nhà Trần được tổ chức như thế nào? Hỏi: Tại sao nhà Trần chỉ kén chọn những thanh niên khoẻ mạnh ở quê họ Trần để vào cấm quân? Hỏi: Quân đội nhà Trần được tuyển dụng theo chính sách và chủ trương nào? - Chính sách: ngụ binh ư nông. - Chủ trương: quân lính cốt tinh nhuệ không cốt đông. - Sử dụng Hình 27 để minh chứng cho việc tăng cường củng cố quốc phòng của triều Trần. Hỏi: Bên cạnh xây dựng quân đội, nhà Trần đã làm gì để củng cố quốc phòng? - Cử các tướng giỏi đóng giữ các vị trí hiểm yếu. Vua thường xuyên tuần tra việc phòng bị ở các nơi này. Hỏi: Việc xây dựng quân đội nhà Trần có gì giống và khác với nhà Lý? - Giống: quân đội có 2 bộ phận, được tuyển dụng theo chính sách ngụ binh ư nông. - Khác: cấm quân được tuyển dụng những người khoẻ mạnh ở quê nhà, theo chủ trương cốt tinh nhuệ không cốt đông. Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận - Đại diện các nhóm trình bày. Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập Học sinh phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả của nhóm trình bày. Giáo viên bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh. | 1. Quân đội thời Trần - Gồm: cấm quân và quân các lộ - Cấm quân: bảo vệ kinh thành - Quân địa phương: vừa sản xuất vừa chiến đấu - Chính sách ''ngụ binh ư nông '' - Chủ trương '' quân cốt tinh không cốt đông'' + Tổ chức: học tập binh pháp, luyện tập võ nghệ, xây dựng đoàn kết + Củng cố quốc phòng: bố trí tướng giỏi, đóng quân nơi hiểm yếu, nhất là biên giới phía Bắc |
2. Hoạt động 2
- Mục tiêu:
+ Học sinh nắm được chủ trương của nhà Trần đối với nông nghiệp, các chính sách về nông nghiệp của nhà Trần
+ Hiểu thủ công nghiệp, thương nghiệp thời Trần
+ Học sinnh so sánh kinh tế thời Trần với thời Lý
- Phương pháp: Trực quan, phát vấn, thuyết trình, phân tích, nhóm.
- Phương tiện
+ Ti vi.
+ Máy vi tính.
- Thời gian: 16 phút
- Tổ chức hoạt động
| Hoạt động của giáo viên & học sinh | Nội dung |
|---|
Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập + Giáo viên: giao nhiệm vụ cá nhân, nhóm; đặt câu hỏi gợi mở + Học sinh: dựa vào sách giáo khoa trả lời; tìm hiểu khái niệm ''điền trang'' và chính sách khuyến nông của nhà Trần Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập Học sinh đọc sách giáo khoa và thực hiện yêu cầu. Giáo viên khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập, giáo viên đến các nhóm theo dõi, hỗ trợ học sinh làm việc bằng những hệ thống câu hỏi gợi mở - linh hoạt). Hỏi: Nhà Trần đã làm gì để phát triển nông nghiệp? - Đẩy mạnh khai hoang để mở rộng diện tích sản xuất, đắp đê phòng lụt, nạo vét kênh mương. Hỏi: Việc khai hoang của nhà Trần có tác dụng gì? - Vừa tăng diện tích sản xuất vừa cải tạo môi trường. Hỏi: Tên chức quan nhà Trần đặt để coi sửa chữa đắp đê? Hỏi: Em có nhận xét gì về chủ trương phát triển nông nghiệp của nhà Trần? - Các chủ trương đó rất phù hợp, kịp thời để phát triển nông nghiệp. Hỏi: Kể tên các nghề thủ công trong nhân dân? Hỏi: Nhận xét về tình hình thủ công nghiệp thời Trần? Hỏi: Thương nghiệp có đặc điểm gì? - Phát triển mạnh mẽ, việc buôn bán với nước ngoài diễn ra sôi nổi. Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận - Đại diện các nhóm trình bày. Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập Học sinh phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả của nhóm trình bày. Giáo viên bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh. | 2/. Khôi phục và phát triển kinh tế - Nông nghiệp: + Khai hoang, đắp đê, đào sông, nạo vét kênh mương. + Đặt chức Hà đê sứ - Thủ công nghiệp: + Xưởng thủ công nhà nước và nhân được khôi phục. + Phát triển các nghề: gốm, chế tạo vũ khí, đúc đồng, làm giấy... - Thương nghiệp: + Chợ mọc lên nhiều + Thăng Long 61 phố phường + Buôn bán phát triển nhất là với nước ngoài (Bến cảng Vân Đồn) |
3.3. Hoạt động luyện tập:
- Mục tiêu: Nhằm củng cố, hệ thống hóa, hoàn thiện kiến thức mới mà học sinh đã được lĩnh hội ở hoạt động hình thành kiến thức về quân đội nhà Trần và tình hình kinh té thời Trần.
- Thời gian: 3 phút
- Phương thức tiến hành: Giáo viên giao nhiệm vụ cho học sinh và chủ yếu cho làm việc cá nhân, trả lời các câu hỏi trắc nghiệm. Trong quá trình làm việc có thể trao đổi với bạn hoặc thầy, cô giáo.
+ Phần trắc nghiệm khách quan
Câu 1: Quân đội thời Trần được tuyển chọn theo chủ trương nào?
A. Quân đội đông. mạnh
B. Quân cốt tinh nhuệ không cốt đông
C. Quân vừa đông vừa tinh nhuệ
D. Quân văn võ song toàn
Câu 2: Thời Trần chức quan nào trông coi việc đắp đê?
A. Đồn điền sứ
B. Khuyến nông sứ
C. Hà đê sứ
D. Không có chức quan nào
Câu 3: Các loại quân dưới thời nhà Trần?
A. Cấm quân
B. Quân địa phương và quân ở các phủ, lộ
C. Cấm quân và quân địa phương
D. Quân địa phương
Câu 4: Điểm giống nhau về cơ cấu tổ chức bộ máy quan lại thời Trần với thời Lý
A. Nhà nước tổ chức theo chế độ quân chủ tập quyền
B. Đứng đầu nhà nước là vua và Thái thượng hoàng
C. Đều có chức Hà đê sứ
D. Giúp việc cho vua có quan đại thần, quan văn. quan võ
Câu 5: Việc nhà Trần khôi phục và phát triển kinh tế có tác dụng như thế nào đối với sự tồn tại và phát triển của đất nước?
A. Đất nước đổi mới
B. Quân đội và lực lượng quốc phòng phát triển
C. Kinh tế nhanh chóng khôi phục, nhân dân tin tưởng vào nhà nước thời Trần
D. Làm giàu cho vua, quan lại và địa chủ
3.4.Hoạt động tìm tòi mở rộng:
- Mục tiêu: Vận dụng kiến thức mới mà học sinh đã được lĩnh hội để trả lời những vấn đề mới trong học tập và thực tiễn về việc tổ chức và chính sách quân sự của nước ta hiện nay. Học sinh biết nhận xét, đánh giá, rút ra bài học kinh nghiệm về chính sách kinh tế của nước ta trong giai đoạn hiện nay..
- Phương thức tiến hành: Các câu hỏi sau khi hình thành kiến thức mới.
Em hãy cho biết việc tổ chức quân đội của nước ta hiện nay có điểm gì giống so với thời Trần?
- Thời gian: 2 phút.
- Dự kiến sản phẩm
Hiện nay nhà nước ta thực hiện tổ chức quân đội có một số đặc điểm giống với thời Trần đó là thanh niên nhập ngũ sau hai năm tập trung nếu không tiếp tục đi theo quân đội thì sẽ về quê sản xuất, phát triển kinh tế và sẽ được huấn luyện một thời gian nhất định trong một năm và khi cần thì quân đội sẽ triệu tập tương tự như chính sách ngụ binh ư nông thời Trần.
+ Chuẩn bị bài mới
- Xem trước bài 14 mục I.
- Sưu tầm tranh ảnh về quân Mông Cổ.