I. Mục tiêu bài học
1. Kiến thức
Sau khi học xong bài, học sinh
- Biết được đời sống tinh thần của nhân dân ta dưới thời Trần rất phong phú, đa dạng.
- Hiểu nền văn hoá phong phú mạng đậm bản sắc dân tộc là rạng rỡ cho nền văn hoá Đại Việt.
- Giáo dục khoa học, kĩ thuật thời Trần đạt tới trình độ cao nhiều công trình nghệ thuật tiêu biểu.
2. Thái độ
- Giúp học sinh nhìn nhận sự phát triển về một xã hội văn hoá qua phương pháp so sánh với thời kì trước.
- Phân tích, đánh giá, nhân xét những thành tựu văn hoá đặc sắc.
3. Kĩ năng
Bồi dưỡng ý thức dân tộc và niềm tự hào về một thời kì lịch sử có nền văn hoá riêng mang đậm bản sắc dân tộc.
4. Định hướng phát triển năng lực
- Năng lực chung: Năng lực giao tiếp và hợp tác; tự học; giải quyết vấn đề.
- Năng lực chuyên biệt
+ Tái hiện kiến thức lịch sử, xác định mối quan hệ giữa các sự kiện, hiện tượng lịch sử.
+ So sánh, nhận xét, đánh giá rút ra bài học kinh nghiệm qua nền giáo dục thời Trần
+ Vận dụng kiến thức mới mà học sinh đã được lĩnh hội để giải quyết những vấn đề mới trong học tập và thực tiễn về giáo dục hiện nay.
II. Phương pháp dạy học
Thảo luận nhóm trực quan vấn đáp đàm thoại
III. Phương tiện
Tranh ảnh, các thành tựu văn hoá thời Trần
IV. Chuẩn bị
1. Chuẩn bị của giáo viên
- Giáo án word và Powerpoint.
- Tranh ảnh có liên quan bài học.
2. Chuẩn bị của học sinh
- Đọc trước sách giáo khoa và hoàn thành các nhiệm vụ được giao.
- Sưu tầm tư liệu, tranh ảnh về kiến trúc thời Trần.
V. Tiến trình dạy học
1. Ổn định tổ chức
2. Kiểm tra bài cũ
Hỏi: Nêu đặc điểm kinh tế thời Trần sau chiến tranh.
Hỏi: Trình bày một vài nét về tình hình xã hội thời Trần.
3. Bài mới
3.1. Hoạt động khởi động
- Mục tiêu: Giúp học sinh nắm được các nội dung cơ bản của bài học cần đạt được đó là đời sống nhân dân, văn học, giáo dục và nghệ thuật thời Trần. đưa học sinh vào tìm hiểu nội dung bài học, tạo tâm thế cho học sinh đi vào tìm hiểu bài mới.
- Phương pháp: cá nhân
- Thời gian: 3 phút.
- Tổ chức hoạt động: giáo viên cho học sinh quan sát một số hình ảnh về kiến trúc thời Trần và yêu cầu học sinh trả lời câu hỏi: Em có nhận xét gì về nghệ thuật của những hình ảnh về kiến trúc trên?
- Dự kiến sản phẩm: Các hình ảnh trên có nghệ thuật đặc sắc, được xây dựng có nhiều đặc điểm của ngôi chùa truyền thống của dân tộc Việt Nam.
Trên cơ sở ý kiến giáo viên dẫn dắt vào bài hoặc giáo viên nhận xét và vào bài mới: Cùng với sự khôi phục và phát triển kinh tế, nền văn hóa Đại Việt thời Trần cũng đạt được nhiều thành quả. Vậy nền văn hóa đó có những nết gì đặc sắc chúng ta cùng tìm hiểu trong bài học hôm nay.
3.2. Hoạt động hình thành kiến thức
1. Hoạt động 1 Đời sống văn hoá.
- Mục tiêu: Học sinh nắm được các tín ngưỡng và hình thức sinh hoạt của nhân dân.
- Phương pháp: cá nhân, phát vấn, thuyết trình.
- Phương tiện
+ Tivi.
- Thời gian: 8 phút
- Tổ chức hoạt động
| Hoạt động của giáo viên và học sinh | Nội dung |
|---|
Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập Hỏi: Em hãy kể tên một vài tín ngưỡng cổ truyền trong nhân dân Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập Học sinh đọc sách giáo khoa và thực hiện yêu cầu. Giáo viên khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập, giáo viên đến các nhóm theo dõi, hỗ trợ học sinh làm việc bằng những hệ thống câu hỏi gợi mở - linh hoạt. Hỏi: Đạo phật thời Trần so với thời Lý như thế nào? Hỏi: So với đạo phật thì đạo nho có vị trí như thế nào? Hỏi: Em hãy nêu những tập quán sống giản dị trong nhân dân. Hỏi: Trong nhân dân có những hình thức sinh hoạt văn hoá nào? Hỏi: Em có nhận xét gì về các hoạt động văn hoá thời Trần? Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận - Đại diện các nhóm trình bày. Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập Học sinh phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả của nhóm trình bày. Giáo viên bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh. Thời Trần các tín ngưỡng cổ truyền vẫn phổ biến trong nhân dân. - Đạo được nâng cao, chú ý hơn do nhu cầu xây dựng bộ máy nhà nước của giai cấp thống trị - Các nhà nho giữ vị trí cao trong bộ máy nhà nước được trọng dụng như Trương Hán Siêu, Chu Văn An... | 1. Đời sống văn hoá. - Tín ngưỡng: + Thờ tổ tiên. + Thờ anh hùng. + Thờ người có công. - Đạo phật, nho giáo phát triển mạnh. - Tập quán: Nhân dân đi chân đất, quần đen, áo tứ thân, cạo trọc đầu. - Hình thức sinh hoạt: + Nhân dân thích ca hát, nhảy múa. + Tập võ nghệ. + Đấu vật... |
2. Hoạt động 2. Văn học
- Mục tiêu: nội dung cơ bản và một số tác phẩm tiêu biểu của nền văn học thời Trần.
- Phương pháp: Thảo luận nhóm, nêu và giải quyết vấn đề, thuyết trình, trực quan.
- Phương tiện
+ tivi.
+ máy tính.
- Thời gian: 9 phút
- Tổ chức hoạt động
| Hoạt động của giáo viên & học sinh | Nội dung |
|---|
Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập học sinh thảo luận nhóm. Hỏi: Văn học thời Trần có đặc điểm gì? Hỏi: Các tác phẩm văn học thời kì này nội dung như thế nào? Hỏi: Em hãy kể tên 1 số tác phẩm mà em biết. Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập Học sinh đọc sách giáo khoa và thực hiện yêu cầu. Giáo viên khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập, giáo viên đến các nhóm theo dõi, hỗ trợ học sinh làm việc bằng những hệ thống câu hỏi gợi mở Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận - Đại diện các nhóm trình bày. Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập Học sinh phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả của nhóm trình bày. Giáo viên bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh. - Phong phú mang đậm bản sắc văn hoá dân tộc - Tinh thần yêu nước và niềm tự hào dân tộc - Hịch tướng sĩ, Phò giá về kinh, Phú sông Bạch Đằng “Ta thường tới bữa quên ăn nửa đêm vỗ gối... ”. | 2. Văn học - Văn học bao gồm văn học chữ Hán và văn học chữ Nôm. - Chứa đựng nhiều nội dung phong phú làm rạng rỡ văn hoá Đại Việt - Hịch tướng sĩ, Phò giá về kinh... |
3. Hoạt động 3. Giáo dục và khoa học, kĩ thuật.
- Mục tiêu: Nắm được tình hình giáo dục nước ta thời Trần. Thành tựu về khoa học – thuật thời Trần.
- Phương pháp: Cá nhân, phát vấn, giải thích.
- Phương tiện
+ Tivi.
+ Máy tính.
- Thời gian: 9 phút
- Tổ chức hoạt động
| Hoạt động của giáo viên & học sinh | Nội dung |
|---|
Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập Hỏi: Giáo dục thời Trần có đặc điểm gì? Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập Học sinh đọc sách giáo khoa và thực hiện yêu cầu. Giáo viên khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập, giáo viên đến các nhóm theo dõi, hỗ trợ học sinh làm việc bằng những hệ thống câu hỏi gợi mở - linh hoạt). Hỏi: Quốc sử viện có nhiệm vụ gì? Do ai đứng đầu? Hỏi: Em có nhận xét gì về tình hình phát triển giáo dục, khoa học, kĩ thuật, kinh tế thời Trần? Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận - Đại diện các nhóm trình bày. Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập Học sinh phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả của nhóm trình bày. Giáo viên bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh. - Cơ quan viết sử của nước ta - Lê Văn Hưu đứng đầu - Phát triển mạnh trên mọi lĩnh vực và có nhiều đóng góp cho nền văn hoá dân tộc. Tạo bước phát triển cao cho nền văn minh Đại Việt. | 3. Giáo dục và khoa học, kĩ thuật. - Giáo dục: + Mở trường học ở nhiều nơi. + Tổ chức thi thường xuyên. + Lập cơ quan “Quốc sử viện”. + Năm 1272 “Đại Việt sử kí” 30 quyển của Lê Văn Hưu. - Các lĩnh vực quân sự, y học, khoa học, kĩ thuật đạt nhiều thành tựu. |
4. Hoạt động 4 Nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc.
- Mục tiêu: Nắm được nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc cũng như đặc điểm kiến trúc và biết các công trình kiến trúc.
- Phương pháp: cá nhân, nêu và giải quyết vấn đề, thuyết trình.
- Phương tiện: tranh ảnh về các công trình kiến trúc thời Trần.
- Thời gian: 9 phút
- Tổ chức hoạt động
| Hoạt động của giáo viên & học sinh | Nội dung |
|---|
Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ học tập Hãy kể tên các công trình kiến trúc, điêu khắc thời Trần? Hỏi: Quan sát hình rồng thời thời Trần và hãy so sánh với hình rồng thời Lý. Bước 2. Thực hiện nhiệm vụ học tập Học sinh đọc sách giáo khoa và thực hiện yêu cầu. Giáo viên khuyến khích học sinh hợp tác với nhau khi thực khi thực hiện nhiệm vụ học tập, giáo viên đến các nhóm theo dõi, hỗ trợ học sinh làm việc bằng những hệ thống câu hỏi gợi mở - linh hoạt). Bước 3. Báo cáo kết quả hoạt động và thảo luận - Đại diện các nhóm trình bày. Bước 4. Đánh giá kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập Học sinh phân tích, nhận xét, đánh giá kết quả của nhóm trình bày. Giáo viên bổ sung phần phân tích nhận xét, đánh giá, kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập của học sinh. Chính xác hóa các kiến thức đã hình thành cho học sinh. - Rồng thời Trần tinh xảo, rõ nét hơn có sừng vảy bệ bệ, uy nghi hơn Lý. | 4. Nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc. - Tháp phổ Minh, chùa thành Tây Đô. - Nghệ thuật chạm khắc rồng... |
3.3. Hoạt động luyện tập:
- Mục tiêu: Nhằm củng cố, hệ thống hóa, hoàn thiện kiến thức mới mà học sinh đã được lĩnh hội ở hoạt động hình thành kiến thức về đời sống văn hóa, giáo dục, khoa học kĩ thuật và nghệ thuật kiến trúc và điêu khắc thời Trần..
- Thời gian: 3 phút
- Phương thức tiến hành: Giáo viên giao nhiệm vụ cho học sinh và chủ yếu cho làm việc cá nhân, trả lời các câu hỏi trắc nghiệm. Trong quá trình làm việc học sinh có thể trao đổi với bạn hoặc thầy, cô giáo.
Giáo viên sử dụng hệ thống câu hỏi trắc nghiệm khách quan, tự luận và yêu cầu học sinh chọn đáp án đúng trả lời trên bảng con (trắc nghiệm).
+ Phần trắc nghiệm khách quan
Câu 1: Tín ngưỡng cổ truyền phổ biến trong nhân dân
A. Phật giáo
B. Nho giáo
C. Thiên Chúa giáo
D. Thờ cúng tổ tiên và các anh hùng dân tộc
Câu 2: Bộ Đại Việt sử kí gồm
A. 50 quyển
B. 40 quyển
C. 20 quyển
D. 30 quyển
Câu 3: Tại sao địa vị của nhà nho ngày càng được nâng cao?
A. Nho giáo ngày càng phát triển
B. Nhà nho giữ những chức vụ quan trọng
C. Nhu cầu xây dựng bộ máy nhà nước
D. Nhà nho được trọng dụng
Câu 4: Câu nhận xét của của nhà nho Lê Văn Hưu: Nhân dân quá nữa làm sư vào thế kỉ thứ mấy?
A. Thế kỉ XIV
B. Thế tỉ XV
C. Thế kỉ XVI
D. Thế kỉ XVII.
3.4.Hoạt động tìm tòi mở rộng:
- Mục tiêu: Vận dụng kiến thức mới mà học sinh đã được lĩnh hội để giải quyết những vấn đề mới trong học tập và thực tiễn về nền giáo dục thời trần so với nền giáo dục của nước ta hiện nay. Học sinh biết nhận xét, đánh giá, rút ra bài học kinh nghiệm về việc tuyển chọn quan lại thời Trần.
- Phương thức tiến hành: Các câu hỏi sau khi hình thành kiến thức mới.
Em có nhận xét gì về tình hình phát triển giáo dục, khoa học, kĩ thuật, kinh tế thời Trần?
- Thời gian: 2 phút.
- Dự kiến sản phẩm
Phát triển mạnh trên mọi lĩnh vực và có nhiều đóng góp cho nền văn hoá dân tộc. Tạo bước phát triển cao cho nền văn minh Đại Việt.
Giáo viên: giới thiệu tranh, ảnh. ?
- Giáo viên giao nhiệm vụ cho học sinh: Xem trước bài 16 Sự suy sụp của nhà Trần cuối thế kỉ XIV