Soạn bài: Thông điệp nhân ngày thế giới phòng chống AIDS 01/12/2003 (trang 82, sgk Ngữ văn 12, tập 1)
* Bố cục của tác phẩm gồm 3 đoạn:
- Phần 1 (từ đầu đến “chống lại dịch bệnh này”): Đặt vấn đề - Tầm quan trọng của việc phòng chống đại dịch HIV/AIDS
- Phần 2 (tiếp đó đến “im lặng đồng nghĩa với cái chết”): Giải quyết vấn đề - Tổng kết thực trạng hành động và nhiệm vụ phòng chống HIV/AIDS
- Phần 3 (còn lại): Kết thúc vấn đề - Lời kêu gọi phòng chống HIV/AIDS
Câu 1 (trang 82, sgk Ngữ văn 12, tập 1)
- Bản thông điệp nêu lên vấn đề: Phòng chống HIV/AIDS
- Tác giả cho rằng đây là một vấn đề cần phải đặt lên “vị trí hàng đầu trong chương trình nghị sự về chính trị và hành động thực tế" của mỗi quốc gia và mỗi cá nhân bởi vì:
+ Việc cam kết của các quốc gia trên thế giới nhất trí để đánh bại HIV/AIDS cần có sự cam kết, nguồn lực và hành động
+ Đại dịch AIDS đang hoành hành với tốc độ lây lan đáng báo động, nó vẫn đang hoành hành, gây tỉ lệ tử vong cao và chưa có dấu hiệu suy giảm
Câu 2 (trang 82)
- Để cho việc tổng kết tình hình thực tế không chỉ trung thực đáng tin cậy mà còn là cơ sở để dẫn tới những kiến nghị phía dưới, vị ổng thư kí Liên hợp quốc đã nêu lên những chứng cứ, những con số cụ thể về những việc đã làm và những vấn đề còn tồn tại khi phòng chống HIV/AIDS như sau:
- Những việc đã làm được:
+ Ngân sách tăng đáng kể
+ Thành lập quỹ toàn cầu về phòng chống AIDS, lao và sốt rét
+ Đa số các nước đã xây dựng chiến lược quốc gia về phòng chống HIV/AIDS
+ Nhiều công ti áp dụng chính sách phòng chống HIV/AIDS
+ Nhiều tổ chức và nhóm từ thiện tham gia tích cực
→ Nhân loại đã tập trung nhân lực, tiền của để chống lại đại dịch và hiểm họa này
- Thực trạng hiện nay:
+ HIV/AIDS đang hoành hành
+ Gây tử vong cao, tuổi thọ giảm
+ Lây lan với tốc độ báo động, đặc biệt ở phụ nữ
+ Độ lan rộng rất nhanh
→ Lập luận chặt chẽ, lí lẽ thuyết phục, dẫn chứng cụ thể, tạo sức thuyết phục đối với người đọc
- Hậu quả:
+ Không hoàn thành được một số mục tiêu đề ra
+ Bị chậm trong việc giảm quy mô và tốc độ của dịch
→ Hậu quả: chúng ta sẽ không đạt được mục tiêu nào trong năm 2005
Câu 3 (trang 83)
- Trong lời kêu gọi mọi người phải nỗi lực phòng chống HIV/AIDS nhiều hơn nữa, tác giả đã nhấn mạnh: Thậm chí chúng ta còn bị chậm hơn nữa, nếu sự kì thị và phân biệt đối xử vẫn tiếp tục diễn ra đối với những người bị HIV/ AIDS.
- Những cảm nhận về con người tác giả, về những nét đặc sắc của bài văn:
+ Tác giả là một con người có trái tim nhân hậu, chan chứa yêu thương - một tấm lòng nhân đạo sâu sắc. Ở ông có tầm nhìn sâu rộng đối với sự vận động không ngừng của sự sống, luôn quan tâm đến vận mệnh của con người hơn bao giờ hết. Là một con người sống vì công việc vì sự ổn định tốt đẹp của toàn nhân loại.
+ Nét đặc sắc: Bài văn có sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa yếu tố chính luận với giọng văn trữ tình thắm đượm tình cảm, cảm xúc của tác giả. Ngoài ra, bài văn còn có cách lập luận chặt chẽ, đáng tin cậy khi tác giả lần lượt điểm lại tình hình đã qua, thực trạng của HIV/AIDS và hướng tới kêu gọi mọi người hãy sát cánh để chống HIV/AIDS bởi "Cuộc chiến chống lại HIV/AIDS bắt đầu từ chính các bạn".
Câu 4 (trang 83)
- Trong bản thông điệp trên những câu văn làm cho em cảm thấy xúc động đó là:
+ Hãy đừng để một ai đó (... ) đồng nghĩa với cái chết.
+ Hãy cùng chúng tôi đánh đổ thành lũy của sự im lặng, kì thị và phân biệt đối xử bao vây quanh bệnh dịch này.
+ Trong cuộc sống chỉ có tình thương chân thành (... ) dè dặt im lặng vô ích
- Bài học cho việc làm văn nghị luận của mình:
+ Bố cục mạch lạc, luận điểm rõ ràng
+ Đưa ra được các dẫn chứng, số liệu cụ thể, khách quan
+ Kết hợp giữa nghị luận với biểu cảm
Luyện tập
Câu 1 (trang 83)
Bản báo cáo cần đảm bảo các vấn đề sau:
- Quốc hiệu, tiêu ngữ
- Thời gian, địa điểm làm báo cáo
- Tên bản báo cáo
- Nơi nhận bản báo cáo
- Nội dung của bản báo cáo: thực trạng người mặc bệnh HIV/AIDS, các biện pháp đã được dùng để phòng chống, đề xuất thêm các biện pháp mới,...
- Kí, ghi rõ họ tên người làm báo cáo
Giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản:
- Giá trị nội dung
Bản thông điệp khẳng định phòng chống HIV/AIDS phải là mối quan tâm hàng đầu của toàn nhân loại, và những cố gắng của con người về mặt này vẫn còn chưa đủ. Tác giả thiết tha kêu gọi các quốc gia và toàn thể nhân dân thế giới hãy coi việc đẩy lùi lại đại dịch đó là công việc của chính mình, hãy sát cánh bên nhau để cùng “đánh đổ các thành lũy của sự im lặng, kì thị và phân biệt đối xử” với những người bị HIV/AIDS
- Giá trị nghệ thuật
+ Sử dụng thành công thể loại nghị luận với luận điểm, luận cứ, luận chững rõ ràng, xác thực
+ Vận dụng sáng tạo các thao tác lập luận so sánh, bác bỏ...
+ Lời văn ngắn gọn, súc tích, giàu sức thuyết phục
Bài trước: Soạn bài: Viết bài làm văn số 2 - Nghị luận xã hội Bài tiếp: Soạn bài: Nghị luận về một bài thơ, đoạn thơ (trang 86, sgk Ngữ văn 12, tập 1)