Soạn bài: Đàn ghi ta của Lor-ca (Thanh Thảo) (trang 166, sgk Ngữ văn 12, tập 1)
Bố cục của bài thơ gồm 3 phần:
- Phần 1 (6 dòng thơ đầu): Lor-ca một nghệ sĩ tự do và cô đơn, một nghệ sĩ cách tân trong khung cảnh chính trị và nghệ thuật Tây Ban Nha
- Phần 2 (12 câu tiếp theo): Một cái chết đầy oan khuất gây ra bởi thế lực tàn ác
- Phần 3 (còn lại): Niềm xót thương Lor-ca những suy tư về cuộc giải thoát và giã từ của Lor-ca.
Câu 1 (trang 166, sgk Ngữ văn 12, tập 1)
Giải thích các hình ảnh: tiếng đàn bọt nước, áo choàng đỏ gắt vầng trăng chếch choáng, yên ngựa mỏi mòn,...
- “Tiếng đàn bọt nước”: đây là hình ảnh tượng trưng, từ thính giác chuyển sang thị giác, tạo sự lạ hóa. Qua đó, gợi sự sáng tạo mong manh, ngắn ngủi, tan vỡ đột ngột nhưng sinh sôi bất tận
- “Áo choàng đỏ gắt”: là hình ảnh thực, tượng trưng thể hiện đấu trường quyết liệt, nơi người nghệ sĩ đang đương đầu với những thế lực tàn bạo, hà khắc.
- Trên con đường đấu tranh cho tự do và cái mới, người nghệ sĩ luôn phải hành trình cô đơn, đơn độc: lang thang, miền đơn độc, yên ngựa mỏi mòn, vầng trăng chếnh choáng...
- Áo choàng bê bết đỏ, tiếng ghi ta nâu, tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy,... : thể hiện cái chết đầy bi thảm của Lor – ca
- Ném lá bùa vào xoáy nước, ném trái tim vào cõi lặng im: Sự giã từ và giải thoát, một sự lựa chọn
Câu 2 (trang 166)
Phân tích đoạn thơ:
"Không ai chôn cất tiếng đàn
Tiếng đàn như cỏ mọc hoang
Giọt nước mắt vầng trăng
Long lanh trong đáy giếng. "
- “Tiếng đàn”: ẩn dụ cho nghệ thuật của Lor – ca, tình yêu con người, tình yêu tự do mà ông suốt đời theo đuổi.
- “Không ai chôn chất tiếng đàn”: sức sống mãnh liệt của tiếng đàn
- So sánh “tiếng đàn như cỏ mọc hoang”:
+ Xót thương cho cái chết của một thiên tài, cho con đường cách tân nghệ thuật còn dang dở
+ Cái đẹp không thể bị hủy diệt
- Hình ảnh so sánh, tượng trưng:
+ Giọt nước mắt: cảm thông, uất hận
+ Vầng trăng: tượng trưng cho cái đẹp, cho nghệ thuật của Lor-ca
→ Đoạn thơ mang một vẻ đượm buồn. Trong đoạn thơ, nhà thơ đã khắc họa hình tượng Lor-ca với tư cách là một người chiến sĩ dũng cảm và là một người nghệ sĩ luôn nỗ lực cách tân nghệ thuật, luôn đặt lợi ích của nghệ thuật dân tộc lên trên hết.
Câu 3 (trang 166)
Hình tượng tiếng đàn trong bài thơ có ý nghĩa ẩn dụ, biểu tượng cho:
- Tiếng đàn thể hiện tâm trạng và số phận người nghệ sĩ Lor-ca
+ Tiếng đàn lặp lại day dứt, ám ảnh về số phận mỏng manh của người nghệ sĩ Lor-ca
+ Tiếng đàn gắn liền với số phận bi thảm của Lor-ca
+ Hình tượng tiếng đàn gắn liền với tên tuổi của Lor-ca và sẽ mãi trở nên bất tử với thời gian
- Hình tượng tiếng đàn thể hiện tâm hồn phong phú của một con người tài hoa nhưng bạc mệnh
Luyện tập
Câu 1 (trang 166)
Cảm nhận về hình ảnh Lor-ca thể hiện qua bài thơ:
- Lor-ca là người chiến sĩ đấu tranh cho công lí, khát vọng tự do và cách tân nghệ thuật thơ ca
+ Hình tượng Lor-ca hiện lên qua các hình ảnh: những tiếng đàn bọt nước, áo choàng đỏ gắt,...
+ Lor-ca mang trong mình khát vọng tự do.
- Lor-ca là người nghệ sĩ có tâm hồn phong phú, đẹp đẽ
+ Tình yêu quê hương xứ sở
+ Khát vọng công lí tự do
+ Sẵn sàng hi sinh cuộc đời mình cho khát vọng đẹp đẽ, cho nền nghệ thuật nước nhà
- Lor-ca là người nghệ sĩ có số phận bi thảm
Nội dung chính của văn bản
- Nội dung: Qua tác phẩm, nhà thơ đã thể hiện nỗi đau và sự xúc động sâu sắc trước cái chết bi thảm của nghệ sĩ Lorca – một nghệ sĩ khao khát tự do, dân chủ, luôn mong muốn sự cách tân nghệ thuật và nghệ thuật đi tới không ngừng.
- Nghệ thuật: thể thơ tự do, sử dụng hình ảnh tượng trưng siêu thực, giàu ý nghĩa biểu tượng, Hỉnh ảnh Lor-ca thể hiện qua bài thơ:
- Lor-ca là người chiến sĩ đấu tranh cho công lí, khát vọng tự do và cách tân nghệ thuật thơ ca
+ Hình tượng Lor-ca hiện lên qua các hình ảnh: những tiếng đàn bọt nước, áo choàng đỏ gắt,...
+ Lor-ca mang trong mình khát vọng tự do.
- Lor-ca là người nghệ sĩ có tâm hồn phong phú, đẹp đẽ
+ Tình yêu quê hương xứ sở
+ Khát vọng công lí tự do
+ Sẵn sàng hi sinh cuộc đời mình cho khát vọng đẹp đẽ, cho nền nghệ thuật nước nhà
- Lor-ca là người nghệ sĩ có số phận bi thảm
Bài trước: Soạn bài: Luyện tập vận dụng kết hợp các phương thức biểu đạt trong bài văn nghị luận (trang 158, sgk Ngữ văn 12, tập 1) Bài tiếp: Soạn bài: Bác ơi! (Tố Hữu) (trang 169, sgk Ngữ văn 12, tập 1)