Soạn bài: Ôn tập phần làm văn lớp 11 học kì 2 - Soạn Văn 11 (cực ngắn)

Kiến thức cần nhớ:

- Văn nghị luận

+ Khái niệm văn nghị luận.

+ Các đặc trưng cơ bản của văn nghị luận.

+ Các yếu tố cấu thành văn nghị luận.

+ Các phương thức biểu đạt của văn nghị luận.

- Thao tác lập luận

+ Các thao tác lập luận.

+ Vận dụng kết hợp các thao tác lập luận.

- Yêu cầu và cách thức tóm tắt văn bản nghị luận, viết tiểu sử tóm tắt và bản tin.

Hướng dẫn soạn bài

Câu 1 (Trang 124 SGK ngữ văn 11 tập 2)

Câu 2 (trang 124 SGK ngữ văn 11 tập 2)

Câu 3 (trang 124 SGK ngữ văn 11 tập 2)

- Yêu cầu khi tóm tắt văn bản nghị luận:

+ Đọc kĩ văn bản gốc để nắm rõ nội dung chính.

+ Xác định mục đích tóm tắt.

+ Dựa nội dung đã nắm, chọn những ý, những chi tiết phù hợp với mục đích tóm tắt và xác định luận điểm, luận cứ quan trọng.

+ Lựa chọn phương thức diễn đạt phù hợp, ngắn gọn, mạch lạc và có nội dung sát với văn bản gốc.

- Cách tóm tắt văn bản nghị luận:

+ Bước 1: Đọc kỹ văn bản gốc, chọn những ý, những chi tiết phù hợp với mục đích tóm tắt.

+ Bước 2: Xác định luận điểm, luận cứ quan trọng, bỏ những yếu tố diễn giải không quan trọng.

+ Bước 3: Lập một dàn ý.

+ Bước 4: Chọn phương thức diễn đạt phù hợp để nhắc lại nội dung văn bản gốc nhưng lưu ý giữ nguyên bố cục và những câu văn mang ý nghĩa nội dung quan trọng.

Câu 4 (trang 124 SGK ngữ văn 11 tập 2)

- Yêu cầu khi viết tiểu sử tóm tắt:

+ Thông tin chân thực, chính xác, tiêu biểu.

+ Lời văn cô đọng, súc tích, không có các biện pháp tu từ.

- Cách viết tiểu sử tóm tắt:

+ Chọn tài liệu viết tiểu sử tóm tắt phải đầy đủ, chính xác.

+ Bản tiểu sử tóm tắt gồm các phần:

● Họ tên, ngày tháng năm sinh, quê quán, gia đình, học vấn, sự nghiệp,... của người được giới thiệu.

● Hoạt động trong xã hội, các mối quan hệ xã hội của người được giới thiệu.

● Đóng góp, cống hiến tiêu biểu của người được giới thiệu.

● Đánh giá chung

Luyện tập

Câu 1 (trang 124 SGK Ngữ Văn 11 Tập 2)

Trong văn bản Về luân lí xã hội ở nước ta, Phan Châu Trinh đã sử dụng các thao tác lập luận:

- Lập luận bác bỏ: Bác bỏ cách hiểu nông cạn, hời hợt, thiếu đúng đắn về luân lí xã hội"

+ "Một tiếng bè bạn không thể thay cho xã hội luân lí được nên không cần cắt nghĩa".

+ Cách hiểu sai lệch về học thuyết Nho gia.

- Lập luận phân tích: Làm sáng tỏ luận điểm qua việc phân tích luận cứ.

- Lập luận bình luận: Thông qua những đánh giá, nhận xét của tác giả trong văn bản để vấn đề nghị luận được sáng tỏ, rõ ràng.

- Lập luận so sánh: So sánh luân lí xã hội nước ta với quốc gia luân lí ở phương Tây để làm nổi bật sự nông cạn cũng như mức độ quan trọng cần phải có luân lí để duy trì trật tự xã hội.

→ Những thao tác lập luận rất phù hợp, đã làm sáng tỏ được nội dung nghị luận, qua đó thể hiện được tư tưởng, tình cảm của tác giả.

Câu 2 (trang 124 SGK Ngữ Văn 11 Tập 2)

- Tiến hành phân tích câu danh ngôn "Thất bại là mẹ thành công" bắt đầu từ cơ sở khiến câu nói xuất hiện:

+ Sau thất bại mỗi người tự rút ra bài học kinh nghiệm cho bản thân mình.

+ Thất bại không thể khiến con người nản chí, chỉ là cách để mỗi người tự rèn luyện ý chí, bản lĩnh.

+ Từ thất bại có thể dẫn tới thành công bằng việc nảy sinh ra những ý tưởng mới.

- Cơ sở và ví dụ để chứng minh "Thất bại là mẹ thành công":

+ Bác bỏ những quan niệm sai lầm: Vì lo sợ thất bại nên không dám thể hiện năng lực bản thân, thất bại nhưng lại không rút được kinh nghiệm cho mình.

+ Ví dụ đưa ra có thể lấy trong lịch sử, trong cuộc sống thực tế.

Thomas Edison bị nhận định rằng ông "quá chậm để học bất cứ thứ gì" và bị sa thải khỏi hai công việc đầu tiên vì "không đủ năng lực". Nhưng từ thất bại, ông nỗ lực cố gắng từng ngày. Và ngày nay Thomas Edison được biết đến là một trong những nhà sáng tạo vĩ đại nhất của mọi thời đại.

Câu 3 (trang 124 SGK Ngữ Văn 11 Tập 2)

- Tác dụng của việc vận dụng thao tác lập luận bác bỏ:

+ Bác bỏ hạng người không biết sợ cái gì trên đời này. Khẳng định đó là quỷ chứ không phải người.

+ Bác bỏ loại người thứ hai: Sợ quyền thế, sợ thế lực của đồng tiền nhưng lại sẵn sàng đối xử tệ bạc với cái thiên lương.

→ Đề cao giá trị tư tưởng của tác phẩm. Cái đẹp, cái thiên lương chắc chắn sẽ phải khiến con người kính sợ.

- Viết đoạn văn lập luận bác bỏ với chủ đề tự chọn:

Gợi ý:

+ Nên chọn ý kiến, quan niệm liên quan đến vấn đề quen thuộc trong cuộc sống, trong học tập.

Ví dụ: Không nên chơi với bạn học yếu, kém vì sẽ khiến bản thân không thể tiến bộ.

+ Xác định thao tác lập luận được sử dụng là thao tác bác bỏ.

+ Xây dựng dàn ý, xác định luận điểm, luận cứ.

● Khẳng định: Không kết bạn với những người học yếu là quan niệm sai lầm.

● Học yếu không phải là tính cách xấu. Học yếu chỉ là nhược điểm do tố chất của bản thân hoặc do điều kiện khách quan chi phối.

● Kết bạn với những người học yếu là đúng, giúp bạn tiến bộ hơn, tăng tình đoàn kết.

+ Sử dụng lời văn trong sáng, giàu sức gợi, câu văn mạch lạc, gắn ý.