Dạng 1: Xác định tên nguyên tố khi biết thành phần nguyên tố trong hợp chất - Chuyên đề Hóa 10
A. Phương pháp & Ví dụ
Lý thuyết và Phương pháp giải
Học sinh cần ghi nhớ một số điểm sau:
- Hóa trị cao nhất với oxi của nguyên tố = STT nhóm A.
- Hóa trị với H (nếu có) = 8 - hóa trị cao nhất với oxi.
- % khối lượng của A trong hợp chất AxBy là: %A= MA*100/M.
- Muốn xác định nguyên tố đó là nguyên tố nào cần tìm được M =?.
Ví dụ minh họa
Ví dụ 1. Nguyên tố R có hóa trị cao nhất trong oxit gấp 3 lần hóa trị trong hợp chất với hiđro. Hãy cho biết hóa trị cao nhất của R trong oxit.
Bài giải:
Gọi hóa trị cao nhất của R trong oxit là m, hóa trị trong hợp chất với hiđro là n.
Ta có: m + n = 8 (1)
Theo đề bài có: m = 3n (2)
Từ (1) và 2) => m = 6; n = 2.
Ví dụ 2. Một nguyên tố tạo hợp chất khí với hidro có công thức RH3. Nguyên tố này chiếm 25,93% về khối lượng trong oxit bậc cao nhất. Tìm tên nguyên tố đó.
Bài giải:
Hợp chất với Hiđro là RH3
⇒ Chất cao nhất với oxi có công thức là: R2O5
Ta có: (2. R) / (16.5) = 25,93/74,07
⇒ R = 14
Vậy R là nguyên tố Nitơ.
Ví dụ 3. Oxit cao nhất của một nguyên tố chứa 72,73% oxi, còn trong hợp chất khí với hidro chứa 75% nguyên tố đó. Xác định công thức oxit cao nhất và hợp chất khi với hidro.
Bài giải:
Gọi hợp chất với hidro có công thức là: RHx
⇒ Hợp chất với oxi có công thức là R2Ox-8
Ta có:
(2. R) / 16 (8-x)= 27,27/72,73 (1)
R/x = 75/ 25 = 3 (2)
Từ (1) và (2) => x= 4 và R = 12
Vậy R là cacbon
⇒ Công thức oxit cao nhất là CO2 và hợp chất khi với hidro là CH4
Ví dụ 4. Oxit cao nhất của nguyên tố R thuộc nhóm VIA có 60% oxi về khối lượng. Tìm nguyên tố R và viết công thức oxit cao nhất của nguyên tố đó.
Bài giải:
Nguyên tố R thuộc nhóm VIA nên hợp chất oxit bậc cao là RO3
Ta có: R/ 48 = 40/60 => R= 32. Vậy R là lưu huỳnh.
⇒ Công thức Oxit cao nhất của lưu huỳnh là: SO3
Ví dụ 5. Oxit cao nhất của nguyên tố R có dạng R2O5. Trong hợp chất của R với hiđro ở thể khí có chứa 8,82 % hiđro về khối lượng. Công thức phân tử của hợp chất khí với hiđro là (C = 12, N = 14, P = 31, S = 32).
A. NH3. B. H2S. C. PH3. D. CH4.
Bài giải:
Oxit cao nhất của R là R2O5 nên R thuộc nhóm VA.
⇒ Hợp chất với H là RH3
Ta có: 3/R = 8,82 / 91,18
⇒ R = 31. Vậy R là photpho
=> Đáp án đúng là: C
B. Bài tập trắc nghiệm
Câu 1. Oxit cao nhất của một nguyên tố ứng với công thức R2O5. Hợp chất của nó với hidro là một chất có thành phần không đổi với R chiếm 82,35% và H chiếm 17,65% về khối lượng. Xác định nguyên tố R.
Nguyên tố có oxit cao nhất là R2O5 → R thuộc nhóm VA.
→ Hợp chất với hidro: RH3
Câu 2. Oxit cao nhất của một nguyên tố ứng với công thức RO3. Hợp chất của nó với hidro có 5,88% H về khối lượng. Tìm nguyên tố R.
Oxit cao nhất là RO3 → R thuộc nhóm VIA.
Hợp chất với hidro có dạng RH2.
Đó là nguyên tố lưu huỳnh (S).
Câu 3. Một nguyên tố Q tạo hợp chất khí với hiđro có công thức QH3. Nguyên tố này chiếm 25,93% theo khối lượng trong oxit bậc cao nhất. Tìm nguyên tố Q.
Từ hợp chất QH3 ⇒ Q có hóa trị III
⇒ Hợp chất oxit cao nhất lầ: Q2O5.
Theo đề bài, ta có: %Q = 2Q/ (2Q + 80) × 100 = 25,93
⇔ Q + 40 = 3,875Q ⇒ Q = 14: Nitơ
Câu 4. Oxit cao nhất của nguyên tố R có dạng R2O7. Sản phầm khí của R với hidro chứa 2,74% hidro về khối lượng. Xác định nguyên tử khối của nguyên tố R.
Oxit cao nhất của nguyên tố R có công thức R2O7.
→ Công thức hợp chất khí với hidro có dạng RH theo đề:
%H = 1/ (R+1). 100% = 2,74%
Giải ra ta có: R = 35,5 (clo). Cl
→ Công thức phân tử của oxit là Cl2O7
Công thức hợp chất khí với hidro là HCl.
Câu 5. Tỉ số phần trăm của nguyên tố R trong oxit bậc cao nhất với phần trăm của R trong hợp chất khí với hiđro là 0,6994. R là nguyên tố phi kim ở nhóm lẻ. Tìm R?
Đặt oxit cao nhất có dạng R2On (X)
Hợp chất khí với hiđro có dạng RH8-n (Y)
Vì R là nguyên tố phi kim ở nhóm lẻ nên n = 5 hoặc n = 7
| n | 5 | 7 |
| R | 83,07 (loại) | 127 (nhận) |
R là iot (I) ⇒ Công thức oxit cao nhất: I2O7; hợp chất khí: HI
Câu 6. Nguyên tử Y có hóa trị cao nhất với oxi gấp 3 lần hóa trị trong hợp chất khí với hidro. Gọi X là công thức hợp chất oxit cao nhất, Z là công thức hợp chất khí với hidro của Y. Tỉ khối hơi của X đối với Z là 2,353. Tìm nguyên tố Y.
Gọi hóa trị cao nhất với H là nH và với oxi là nO.
Câu 7. Hợp chất khí với hiđro của một nguyên tố ứng với công thức RH4. Oxit cao nhất của nó chứa 53,3% oxi theo khối lượng. Tìm tên của nguyên tố R.
Từ công thức RH4 ⇒ R có hóa trị IV
⇒ Công thức oxit cao nhất của R là: RO2
Vậy nguyên tố R là silic (Si).
Câu 8. Nguyên tử của nguyên tố C có cấu hình electron lớp ngoài cùng là ns2np4. Trong hợp chất khí của X với hidro, X chiếm 94,12% khối lượng. Cho biết phần trăm khối lượng của nguyên tố X trong oxit cao nhất là bao nhiêu?
A. 50,00% B. 27,27% C. 60,00% D. 40,00%
X: ns2np4 → X thuộc nhóm IVA → hợp chất khí với H là XH2
→ oxit cao nhất là XO3.
