Vợ chồng A Phủ (Tô Hoài) (trang 14 sgk ngữ văn 12 tập 2)

Bố cục của tác phẩm gồm 3 phần:

- Phần 1 (từ đầu... "bao giờ chết thì thôi"): Tâm trạng và hoàn cảnh sống của Mị

- Phần 2 (tiếp... "đánh nhau ở Hồng Ngài"): Hoàn cảnh của A Phủ

- Phần 3 (còn lại): Cuộc tự giải thoát của Mị và A Phủ

Câu 1 (trang 14 sgk ngữ văn 12 tập 2)

* Cảnh ngộ của nhân vật Mị:

+ Là con dâu gạt nợ của nhà thống Lí (do cha mẹ Mị không trả được nợ cho thống Lí)

+ Mị làm đi làm lại những công việc thường ngày, không ngừng nghỉ, lùi lũi như con rùa trong xó cửa.

+ Sống trong một căn phòng chỉ có ô vuông bằng bàn tay, không biết được trời mưa hay nắng

* Tính cách và thân phận của Mị:

+ Trước khi về nhà thống Lí Pá Tra: Mị là một cô gái trẻ đẹp, hiền dịu, có hiếu với cha mẹ, chăm chỉ và có nhiều chàng trai để mắt tới (Mị là "bông hoa ban giữa núi rừng Tây Bắc")

+ Khi về nhà thống Lí: Mị sống vật vờ, héo mòn

- Đêm tình mùa xuân:

+ Mị nhớ lại tất cả kỉ niệm trước kia của mình: cô gái có tài thổi sáo rất hay, tiếng sáo đưa Mị thoát khỏi thực tại.

+ Mị sắm sửa đi chơi thì A Sử về, hắn trói Mị vào cột nhà, khiến cô chịu đau đớn cả vể thể xác và tinh thần.

- Khi nhìn thấy A Phủ bị trói: Mị dửng dưng nhưng rồi khi nhìn thấy hai giọt nước mắt của A Phủ lăn dài trên gò má, Mị tỉnh thức, nàng cởi trói cho A Phủ rồi cả hai người chạy trốn.

→ Tâm trạng của Mị từ tuyệt vọng tới hi vọng, Mị dám đứng lên đấu tranh để thoát khỏi kìm hãm.

Câu 2 (trang 15)

* Ấn tượng về tính cách nhân vật A Phủ:

- A Phủ là một chàng trai khỏe mạnh, có tài khiến nhiều cô gái trong bản mê

- Anh dám đánh trước thái độ hống hách, cậy quyền, cậy thế của A Sử

+ Các động từ mạnh diễn tả hành động của A Phủ: chạy vụt ra, ném con quay, xộc tới, kéo, xé, đánh tới tấp

+ Hành động quyết liệt thể hiện lòng căm thù trước kẻ thù

+ Yêu công lí, có tính cách can trường

- A Phủ bị bắt, phải vay nhà thống lí một trăm đồng bạc nộp vạ cho làng, nên chàng trở thành người ở đợ nhà thống lí.

- A Phủ làm mất bò, bị thống lí trói vào cột giữa trời

- A Phủ được Mị cứu thoát khỏi nhà thống lí, nước mắt A Phủ thức tỉnh Mị

- A Phủ luôn mang trong mình niềm khao khát cuộc sống tự do, chính điều đó đã giúp chàng chiến thắng nỗi đau thể xác và số phận nghiệt ngã để giành lấy tự do.

* Cách miêu tả nhân vật Mị và A Phủ có sự khác nhau đó là:

- Nhân vật Mị: được miêu tả bằng nghệ thuật so sánh, thủ pháp vật hóa, cực tả nỗi cơ cực đời Mị

+ Sử dụng hình ảnh ẩn dụ độc đáo, nói lên số phận bất hạnh của Mị

- Nhân vật A Phủ: được khắc họa thông qua hành động, làm nổi bật tính cách táo bạo, gan góc, sự phản kháng mạnh mẽ của chàng trai yêu tự do.

Câu 3 (trang 15)

* Những nét độc đáo về việc quan sát và miêu tả nếp sinh hoạt, phong tục tập quán của người dân miền núi.

- Chi tiết, hình ảnh miêu tả núi rừng đậm chất thơ

- Cách kể chuyện tự nhiên, sinh động. Truyện có kết cấu, có bố cục chặt chẽ, cách dẫn dắt lôi cuốn, các chi tiết được đan cài một cách khéo léo.

- Nghệ thuật xây dựng nhân vật bằng nhiều bút pháp khác nhau khắc họa được tính cách, số phận nhân vật: tả tâm lí, ngoại hình gắn với suy nghĩ thầm lặng.

- Ngôn ngữ mang âm hưởng núi rừng, giọng điệu trần thuật có sự hòa kết giọng người kể với nhân vật tạo chất trữ tình

Luyện tập

Qua số phận nhân vật của Mị và A Phủ, cho thấy giá trị nhân đạo của tác phẩm được thể hiện qua các các khía cạnh:

- Cảm thông với cảnh ngộ, nỗi khổ của người dân miền núi Tây Bắc

- Phát hiện ra sức sống tiềm tàng, khát vọng tự do, hạnh phúc của con người.

- Ngợi ca tình cảm, lòng trắc ẩn, sự đồng cảm của những người bị áp bức

- Mở ra con đường sống tự do