Những đứa con trong gia đình (Nguyễn Thi) (trang 63 sgk ngữ văn 12 tập 2)

* Bố cục của đoạn trích gồm 2 phần:

- Phần 1 (từ đầu đến “đang bắt đầu xung phong”): Việt bị thương ở chiến trường, ngất đi tỉnh lại nhiều lần. Lần thứ tư Việt tỉnh dậy, Việt lắng nghe mọi âm thanh, chờ đồng đội đến và sẵn sàng chiến đấu

- Phần 2 (còn lại): Kí ức của Việt về câu chuyện hai chị em tranh nhau đi tòng quân

Câu 1 (trang 63 sgk ngữ văn 12 tập 2)

Đoạn trích "Những đứa con trong gia đình" được trần thuật dưới góc nhìn của nhân vật Việt (khi anh bị thương)

Cách trần thuật này có tác dụng đối với kết cấu truyện và việc khắc họa tính cách nhân vật như sau:

- Câu chuyện vừa được thuật, vừa được kể cùng một lúc, tính cách nhân cũng được khắc họa luôn.

- Câu chuyện trở nên mới mẻ, hấp dẫn khi được kể qua con mắt, tấm lòng, ngôn ngữ riêng của nhân vật

- Nhà văn thâm nhập vào thế giới nội tâm nhân vật để dẫn dắt chuyện, diễn biến chuyện linh hoạt, có thể xáo trộn thời gian, không gian phụ thuộc vào trật tự tuyến tính

- Chi tiết ngẫu nhiên của hiện thực chiến trường, gợi lên kỉ niệm tự nhiên, nhà văn phải am hiểu ngôn ngữ nhân vật

- Người kể có thể bộc lộ được đầy đủ tính cách, cảm xúc, tình cảm của chính mình

Câu 2 (trang 64)

Tác phẩm kể chuyện một gia đình nông dân Nam Bộ. Chính truyền thống đấu tranh, chống giặc ngoại xâm đã gắn bó những con người trong gia đình với nhau:

- Truyền thống yêu nước mãnh liệt, căm thù giặc ngoại xâm xâm lược

+ Chú Năm: đại diện truyền thống, lưu giữ truyền thống (câu hò, cuốn sổ)

+ Má Việt khả năng chịu đựng đau thương, duy trì sự sống, che chở cho đàn con và đấu tranh

- Việt, Chiến những đứa con tình nguyện cầm súng lên đường chiến đấu báo thù cho ba mẹ bị giặc Pháp giết hại.

Câu 3 (Trang 64)

Phân tích tính cách của nhân vật Chiến, Việt nhằm làm rõ sự tiếp nối truyền thống của gia đình của những người con.

- Điểm chung trong tính cách của hai chị em Chiến và Việt đó là:

+ Cả hai sinh ra trong gia đình chịu đau thương khi cả ba và má bị giặc giết.

+ Tuổi còn nhỏ đã nuôi dưỡng chí báo thù cho cha mẹ, và cùng có nguyện vọng cầm súng đánh giặc

+ Tình yêu thương, sự bao bọc nhau là vẻ đẹp tâm hồn hai chị em, tranh nhau ghi tên tòng quân.

+ Hai chị em là những chiến sĩ dũng cảm, gan dạ. Đánh giặc trở thành hạnh phúc của hai chị em.

- Nét riêng

* Chiến (hơn Việt 1 tuổi):

+ Tính cách người lớn, bỏ ăn để đánh vần cuốn sổ gia đình. Chiến không chỉ học cách nói i như má mà Chiến còn học cách nói “trọng trọng” của chú Năm…

+ Tính cách “người lớn” thể hiện ở sự nhường nhịn, có lúc tranh giành với em, tranh công đi bắt ếch, nhưng thường nhường em.

→ Nhân vật Chiến có tính cách phù hợp với lứa tuổi, tâm lí - đây là nhân vật được gợi lên từ hồi tưởng của em Việt

* Em Việt:

+ Mang dáng dấp lộc ngộc, vô tư, hồn nhiên của cậu con trai mới lớn

+ Hay tranh giành với chị

+ Dũng cảm, gan dạ (ngay từ khi còn nhỏ đã xông vào đá thằng giết cha mình, khi chiến đấu dù chỉ có một mình vẫn quyết tâm ăn thua với kẻ thù... )

→ Nhân vật Việt là một nhân vật được miêu tả vô cùng thành công trong nghệ thuật xây dựng tính cách của nhà văn Nguyễn Thi. Ở Việt mang đủ nét hồn nhiên đúng với lứa tuổi của mình nhưng cũng vô cùng chững chạc, dũng cảm trước kẻ thù.

Câu 4 (trang 64)

Phân tích những biểu hiện, khuynh hướng sử thi trong đoạn trích:

- Khuynh hướng đó được thể hiện qua tính chất ca ngợi truyền thống của dân tộc, thể hiện trong truyền thống của một gia đình.

- Cuốn sổ là lịch sử gia đình, qua đó thấy lịch sử của một đất nước, một dân tộc trong cuộc chiến chống Mĩ

- Số phận của những thành viên trong gia đình là số phận của nhân dân Nam Bộ trong kháng chiến chống Mĩ

- Truyện kể về gia đình nhưng có sức gợi về cả Tổ quốc, chiến đấu bằng sức mạnh sinh ra từ đau thương

- Mỗi nhân vật đều có trách nhiệm với gia đình, với Tổ quốc. Nhân vật mang phẩm chất của một người anh hùng.

+ Gan dạ, kiên trung

+ Căm thù giặc bạo tàn

+ Giàu nghĩa tình, thủy chung với quê hương, cách mạng

→ Tác phẩm là bản anh hùng ca về người dân Nam Bộ

Câu 5 (trang 64)

Gợi ý:

Đoạn văn cảm động nhất đối với em đó là: "Cảnh hai chị em Việt và Chiến khiêng bàn thờ ba má chạy qua cánh đồng, gửi sang nhà chú Năm để lên đường chiến đấu"

+ Qua đoạn văn này, người đọc bồi hồi, xúc động trước sự hiếu thảo, trọn vẹn nghĩa tình với cha mẹ

+ Dù khó khăn gian khổ nhưng hai chị em vẫn luôn yêu thương nhau và không quên trách nhiệm, nghĩa vụ trả thù cho ba má.

+ Đi theo cách mạng, theo con đường mà ba mẹ lựa chọn

Luyện tập

Bài 1 (Trang 64)

* Phân tích đoạn đối thoại giữa Việt và Chiến trước ngày nhập ngũ:

Điểm chung: đoạn đối thoại của hai chị em trước ngày nhập ngũ thể hiện rõ tính cách của từng nhân vật

+ Cả hai chị em đều là những người con có hiếu, yêu thương ba mẹ

+ Mang mối thù và có quyết tâm chống giặc

- Điểm riêng biệt:

+ Chiến mang tính cách của người chị lớn, lo lắng cho em, thu xếp ngăn nắp việc nhà

+ Chiến mang tính cách sâu sắc hơn còn Việt thì trẻ con, hồn nhiên

Bài 2 (Trang 64)

Tìm đọc trọn vẹn tác phẩm