Thực hành về hàm ý (trang 80 sgk ngữ văn 12 tập 2)

Câu 1:

a) Nếu căn cứ vào nghĩa tường minh trong lời đáp của A Phủ đối với câu hỏi của Pá Tra thì:

- A Phủ nói thiếu thông tin số lượng bò bị mất

- Lời đáp thừa về việc lấy súng đi bắt hổ

- Cách trả lời như ngầm thừa nhận việc bò bị mất, hổ ăn thịt, nhưng A Phủ rất khéo léo khi đặt vào đó ý định lấy công chuộc tội, hé mở hi vọng con hổ giá trị hơn nhiều con bò bị mất

b) Khái niệm hàm ý: Hàm ý là nội dung câu hỏi được thể hiện trong nghĩa tường minh, được suy ra từ hiện thực câu chữ, ngữ cảnh

- Cách trả lời của A Phủ vi phạm phương châm về lượng nhằm tạo ra hàm ý

Câu 2 (trang 80)

a) Câu nói của Bá Kiến “tôi không phải cái kho” nói như vậy có hàm ý:

+ Từ chối lời đề nghị xin tiền của Chí Phèo

+ Cách nói vi phạm phương châm cách thức nhằm tạo ra hàm ý

b) Ở lượt nói thứ 2, Bá Kiến nói Chí Phèo đấy hở? Câu hỏi nhưng hành động chào, với hàm ý: anh lại có chuyện gì nữa đây?

+ Rồi làm ăn chứ cứ báo người ta mãi à? Câu hỏi với hành động sai khiến, ý nói Chí Phèo nên lo làm ăn thay vì tới xin tiền như thường lệ.

c) Chí Phèo trong hai lượt lời đầu cố ý nói không đầy đủ nội dung. Phần hàm ý được thể hiện trong lượt lời thứ ba: Tao muốn làm người lương thiện

- Hai lượt lời vi phạm phương châm về lượng, về cách thức: nói thiếu ý và không rõ ràng, không xin tiền thì xin gì

Câu 3 (trang 80)

a) Lượt lời 1: Hình thức câu hỏi nhưng không dùng để hỏi, thực hiện hành động khuyên thực dụng: khuyên ông đồ viết bằng khổ giấy to

- Lượt lời 2: Lượt lời đầu có thêm hàm ý khác: không tin tưởng vào tài văn chương của ông, ý nói văn chương ông viết kém

b) Bà đồ không nói thẳng ý mình mà chọn cách nói như trong truyện bởi vì Bà vợ muốn giữ thể diện cho chồng, cũng không muốn ông chịu trách nhiệm với hàm ý câu nói.

Câu 4 (trang 81)

Qua những phần trên để nói một câu có hàm ý, người ta thường dùng những cách thức nói chủ ý vi phạm một (hoặc một số) phương châm hội thoại nào đó, sử dụng cách hành động nói gián tiếp; chú ý vi phạm phương châm về lượng (nói thừa hoặc thiếu thông tin) mà đề tài yêu cầu: chủ ý vi phạm phương châm quan hệ, di chệch đề tài cuộc giao tiếp; chủ ý vi phạm phản cách thức: nói mập mờ, vòng vo, không rõ ràng, rành mạch.

Lựa chọn ý D