Luyện tập vận dụng kết hợp các thao tác lập luận (Trang 174 sgk ngữ văn 12 tập 1)

I. Luyện tập trên lớp

Câu 1 (Trang 174 sgk ngữ văn 12 tập 1):

Những thao tác lập luận đã học và đặc trưng cơ bản của các thao tác đó như sau:

- Chứng minh: dùng lí lẽ, dẫn chứng để người đọc, người nghe tin một vấn đề nào đó trong đời sống, trong văn học

- Giải thích: dùng lí lẽ, dẫn chứng giúp người đọc (người nghe) hiểu một vấn đề nào đó trong đời sống và văn học

- Phân tích: chia nhỏ đối tượng thành các yếu tố, bộ phận để xem xét và khái quát bản chất vấn đề. Chia vấn đề giúp tìm hiểu cặn kẽ, thấu đáo

- So sánh nhằm đối chiếu hai hay nhiều sự vật hoặc các mặt trong cùng một sự vật để tìm ra điểm giống và khác, từ đó nhận định rõ ràng đặc điểm, giá trị của sự vật, hiện tượng.

- Bác bỏ: dùng lí lẽ, dẫn chứng để gạt bỏ quan điểm, ý kiến

Câu 2 (trang 174):

Những thao tác mà tác giả Hồ Chí Minh đã sử dụng trong đoạn trích Tuyên ngôn độc lập là:

+ Phân tích

+ Chứng minh

+ Bác bỏ

+ Bình luận

Câu 3 (trang 175):

* Viết bài văn nghị luận trong đó vận dụng tổng hợp ít nhất ba thao tác lập luận khác nhau.

Hướng dẫn xây dựng đề cương vấn đề văn hóa- tinh thần của con người

Bước 1: Chọn vấn đề cần nghị luận, xác định yêu cầu của đề về nội dung, vấn đề cần nghị luận, thao tác lập luận, phạm vi tư liệu sử dụng…

Bước 2: Suy nghĩ, trình bày luận điểm trong phần thân bài của phần dàn ý

+ Lựa chọn các luận điểm chính, đặc sắc

+ Kết hợp nhuần nhuyễn các thao tác lập luận để được sáng tỏ, sức thuyết phục, hấp dẫn người đọc

+ Trong thao tác lập luận, thao tác đóng vai trò chủ đạo là phân tích, bởi phân tích sẽ mang lại cái nhìn cặn kẽ về các vấn đề.

Bước 3: Diễn đạt các ý chuẩn bị thành chuỗi các câu văn đúng ngữ pháp, liên kết với nhau, thể hiện được phong cách ngôn ngữ chính luận

II. Luyện tập ở nhà

Bài 1 (trang 176):

Những tác phẩm nghị luận có sử dụng nhiều thao tác lập luận khác nhau NHƯ:

- Một thời đại trong thi ca của Hoài Thanh

- Nguyễn Đình Chiểu - ngôi sao sáng trong văn nghệ dân tộc của Phạm Văn Đồng

Những luận điểm chính:

Luận điểm 1: Nguyễn Đình Chiểu là một nhà thơ yêu nước

Luận điểm 2: Thơ văn của Nguyễn Đình Chiểu phản ánh phong trào kháng Pháp bền bỉ

Luận điểm 3: Lục Vân Tiên, một tác phẩm lớn nhất của Nguyễn Đình Chiểu, phổ biến trong dân gian

Luận điểm 4: Khẳng định tầm vóc, sự vĩ đại trong nhân cách và sự nghiệp của Nguyễn Đình Chiểu

- Tác giả đã vận dụng thuần thục các thao tác lập luận từ phân tích, so sánh, chứng minh thuần thục, khiến bài viết xúc động, thuyết phục

Bài 2 (trang 176):

* Viết bài văn trong đó vận dụng tổng hợp ít nhất ba thao tác lập luận, theo chủ đề: một tác phẩm văn học mới ra đời và đáng được nhiều người quan tâm bàn luận.

Gợi ý:

- Giới thiệu được tác phẩm mới đang được công chúng quan tâm

- Tóm tắt được nội dung tác phẩm đó (nội dung, chủ đề, đặc sắc nghệ thuật)

- Người đọc quan tâm tới vấn đề nào trong tác phẩm

- Nêu quan điểm cá nhân: đồng tình hoặc phản đối

Kết luận: Khẳng định tính đúng đắn của vấn đề, phủ định sai lầm cần bác bỏ