Đò lèn (Nguyễn Duy) (Trang 149 sgk ngữ văn 12 tập 1)

Bố cục của tác phẩm được chia làm 2 phần:

Phần 1 (5 khổ đầu): Người cháu nhớ lại hình ảnh tảo tần lam lũ của người bà.

Phần 2 (còn lại): sự thức tỉnh muộn màng của người cháu

Câu 1 (Trang 149 sgk ngữ văn 12 tập 1):

Trong bài thơ, kí ức tuổi thơ của tác giả từ thuở nhỏ đã sống dậy trong tâm tưởng nhà thơ, vừa sinh động, vừa hồn nhiên nhưng cũng đầy suy tư và day dứt.

+ Kí ức hiện lên trong sự tương phản, ngầm thể hiện sự ân hận, day dứt của nhân vật trong quá trình nhận thức

- Hình ảnh thuở nhỏ của tác giả:

+ Tuổi thơ của tác giả phải nếm trả những nghèo đói, cơ cực do chiến tranh

+ Sự hồn nhiên, vô tư, nghịch ngợm: ra cống Na câu cá, bắt chim sẻ, ăn trộm nhãn chùa Trần

+ Niềm say mê thế giới hư ảo của thánh thần: hơi đền Cây Thị, xem lễ đền Sòng, ngây ngất trước mùi hương trầm, hoa huệ, điệu hát văn…

- Nét quen thuộc: kỉ niệm tuổi thơ chân thực, cảm động

- Nét mới: những kỉ niệm không đẹp cũng được bày tỏ → tác giả dám nhìn nhận thẳng, thật nói ra sự thật từ góc nhìn nhiều chiều

Câu 2 (trang 149):

Tình cảm sâu nặng của tác giả với người bà được biểu hiện cụ thể:

- Hình ảnh người bà luôn tảo tần: mò cua xúc tép, gánh chè xanh những đêm lạnh, bán trứng gà ga Lèn ngày bom Mỹ dội, năm đói củ dong riềng luộc sượng

- Cảm xúc của tác giả khi nghĩ về bà ngoại

+ Thấu hiểu những nỗi cơ cực và tình yêu thương của bà: thể hiện lòng yêu thương, tôn kính với bà ngoại

+ Sự ân hận, xót xa khi muộn màng:

"Khi tôi biết thương bà thì đã muộn

Bà chỉ còn một nấm cỏ thôi"

Câu 3 (trang 149):

- Tình cảm thiêng liêng của Bằng Việt được thể hiện thông qua tình cảm dành cho bà:

+ Thông qua việc tái hiện tiếng tu hú tha thiết, hình ảnh bếp lửa thiêng liêng, cảm động

- Với Nguyễn Duy, tình bà cháu được thể hiện trực tiếp, với những kí ức dạt dào, chân thành, thẳng thắn không che đậy dưới bất kì hình ảnh, biểu tượng nào

- Nhà thơ bày tỏ tình cảm đối với bà bằng những lời thơ tự trách mình, như ăn năn hối lối khi nhớ tới thời trẻ dại đã qua