Soạn văn lớp 11: Từ ngôn ngữ chung đến lời nói cá nhân

I. Ngôn ngữ - tài sản chung của xã hội

1. Các yếu tố chung trong ngôn ngữ của cộng đồng:

- Những âm thanh và những thanh (nguyên âm, phụ âm, thanh điệu... )

- Những tiếng (âm tiết) là sự kết hợp của những âm và thanh.

- Những từ (từ đơn, từ ghép)

- Những ngữ cố định (thành ngữ, quán ngữ... )

2. Những quy tắc và cách thức chung:

- Quy tắc chung: Quy tắc kết cấu từ, ngữ (cụm từ, câu, đoạn... )

- Cách thức chuyển nghĩa từ (nghĩa gốc sang nghĩa phát sinh)

II. Lời nói – sản phẩm riêng của cá nhân

- Cái riêng trong lời nói cá nhân biểu hiện qua:

+ Giọng nói cá nhân

+ Vốn ngôn từ cá nhân

+ Sử dụng những ngôn ngữ quen thuộc 1 cách sáng tạo

+ Việc cấu trúc ra từ mới

+ Việc sử dụng linh hoạt, sáng tạo quy tắc và cách thức chung.

- Bộc lộ rõ nhất của điểm riêng trong lời nói cá nhân là phong cách ngôn ngữ cá nhân.

III. Luyện tập Trang 13 Sách giáo khoa Ngữ văn 11 Tập I:

Câu 1 Trang 13 Sách giáo khoa Ngữ văn 11 Tập I:

+ Từ “thôi” vốn có nghĩa là kết thúc 1 hoạt động nào đó

+ Từ in đậm “thôi” được Nguyễn Khuyến dùng để chỉ sự kết thúc, cuối đời

=> Đó là sáng tạo nên 1 ý nghĩa mới cho chữ của từ “thôi” Nguyễn Khuyến để xoa dịu nỗi đau, tiếc thương trước sự ra đi của người bạn thân là Dương Khuê.

Câu 2 Trang 13 Sách giáo khoa Ngữ văn 11 Tập I:

- Trong những câu thơ trên, Hồ Xuân Hương đã sử dụng nghệ thuật đảo ngữ

Ở những tổ hợp cụm danh từ đều đảo danh từ trung tâm lên trước: danh từ + phụ ngữ trước: rêu + từng đám, đá + mấy hòn

Đảo vị ngữ đứng trước chủ ngữ: “Xiên ngang mặt đắt, rêu từng đám” (Từng đám rêu, xiên ngang mặt đất)

Đặt các cụm động từ mạnh “Xiên ngang mặt đất”, “đâm toạc chân mây” làm vị ngữ lên trước

⇒ Tạo sự mạnh mẽ cho âm hưởng câu thơ, sự dữ dội của tự nhiên cũng như trái tim con người.

Câu 3 Trang 13 Sách giáo khoa Ngữ văn 11 Tập I:

Ví dụ: ở một loài cá, chúng đều có những đặc điểm giống nhau như sống ở nước, thở bằng mang. Nhưng mỗi loài cá đều có những đặc điểm riêng khác nhau về kích thước, màu sắc và trọng lượng. Như các loài cá đều đẻ trứng chỉ có cá heo, cá ngựa... đẻ con