Soạn văn lớp 11: Hai đứa trẻ (Thạch Lam)

Bố cục

- Đoạn 1 từ đầu tới "cho chúng": khung cảnh chiều tàn và tâm trạng của Liên.

- Đoạn 2 tiếp theo tới "cảm giác mơ hồ không hiểu nổi"): khung cảnh phố huyện khi về đêm

- Đoạn 3 là phần còn lại: cảnh chờ tàu của 2 chị em Liên

Câu 1 Trang 101 Sách giáo khoa Ngữ văn 11 tập I:

Không gian và thời gian được miêu tả trong truyện:

- Cuối chiều (phương Tây đỏ rực như lửa cháy và những đám mây hồng như hòn than sắp tàn)

- Nền tự nhiên ngày tàn, cuộc sống phố nghèo thu hẹp dần không gian

- Quang cảnh phố nghèo bé nhỏ, chợ tàn, góc chợ hiu quạnh

Câu 2 Trang 101 Sách giáo khoa Ngữ văn 11 tập I:

Các kiếp người tàn nơi phố huyện được diễn tả chân thực:

- Chị Tí ban ngày mò cua bắt ốc, ban đêm dọn nước, thắp đèn dầu eo lét (cũng chả kiếm được bao nhiêu)

- Gia đình bác Xẩm ngồi trên chiếu, thau để trước mặt, góp tiếng tiếng đàn bầu trong im lặng

- Bà cụ điên Thị nghiện rượu, cười lớn, quắc thước, xoắn xuýt như một bóng ma

* Chị em Liên được miêu tả chi tiết:

- Thầy Liên mất việc, gia đình phải trở về về quê hương của họ, mẹ Liên dọn tiệm tạp hóa để hai chị em bán thêm

- Liên cảm thương với trẻ em nghèo và nghĩ gánh phở của bác Siêu như một món quà xa xỉ

- Cuộc sống khó khăn, chật hẹp của gia đình Liên

⇒ Tất cả đều như nhau buồn chán, mệt mỏi, cuộc sống tẻ nhạt, sự buồn chán lặp đi lặp lại đơn điệu và quanh co một cách bi thảm

- Dù họ vẫn hy vọng, dù mơ hồ rằng cuộc sống của họ sẽ thay đổi, lòng trắc ẩn của tác giả lớn dần lên một cách kín đáo

Câu 3 Trang 101 Sách giáo khoa Ngữ văn 11 tập I:

Tâm trạng của 2 đứa trẻ trước cảnh vật thiên nhiên và hình ảnh phố huyện được miêu tả một cách tài tình và tinh tế:

+ Chị em Liên cảm thấy chiều với cảm xúc riêng vừa buồn vừa lưu luyến

+ Hòa vào thiên nhiên, 2 đứa trẻ khám phá ra nhiều biến thể tinh vi của nó (ngước mắt tìm dòng sông Ngân Hà)

+ 2 đứa trẻ có sự đồng cảm, hòa hợp với cỏ cây quê hương (qua kẽ lá bàng…giấc mơ không hiểu)

⇒ 2 chị em lặng lẽ quan sát những gì đang diễn ra ở làng phố huyện với tâm trạng vô cùng xót xa cho kiếp người bé nhỏ, lay lắt trong tối tăm và bạc mệnh

Câu 4 Trang 101 Sách giáo khoa Ngữ văn 11 tập I:

Hình ảnh chuyến tàu đêm hiện ra trong sự chờ đợi nôn nao của chị em Link:

- Liên đã “buồn ngủ ríu cả mắt” vẫn cố đợi chuyến tàu đêm, An bảo chị gọi dậy khi có đoàn tàu chạy qua

- Hai chị em cố thức không phải để bán hàng mà “muốn được nhìn chuyến tàu”

- Con tàu với chị em Liên kết là một thế giới khác

- Tác giả tập trung miêu tả chi tiết và kỹ lưỡng trong trình tự thời gian, tâm trạng mong chờ của nhân vật Liên và An

- Ý nghĩa của chuyến tàu đêm đối với người nghèo thành phố:

- Biểu tượng của sự sống mạnh mẽ, giàu sang, tỏa sáng

- Chuyến tàu gợi cho ta những kỉ niệm đẹp đẽ, đong đầy về cuộc đời Chị em Liên trước thầy mất việc

- Mọi người trong xóm chấm dứt hoạt động khi chuyến tàu đêm đi qua

- Bằng tâm trạng chờ tàu của Liên, tác giả muốn thức tỉnh những con người đang sống tẻ nhạt, quẩn quanh.

Câu 5 Trang 101 Sách giáo khoa Ngữ văn 11 tập I:

Nghệ thuật miêu tả và giọng văn của Thạch Lam:

- Truyện ngắn miêu tả tinh tế sự biến hoá của cảnh vật, diễn biến tâm trạng của nhân vật ⇒ Tạo không khí cho tác phẩm

- Giọng kể nhẹ nhàng, điềm đạm và thân thiện. Trong đó, có nỗi xót thương cho kiếp người nghèo khổ

- Truyện ngắn giàu sắc thái trữ tình và chất thơ

Câu 6 Trang 101 Sách giáo khoa Ngữ văn 11 tập I:

- Thạch Lam muốn thể hiện một cử chỉ dịu dàng, đầy cảm thương cho cuộc sống của những người dân sống quanh phố huyện trước Cách mạng

- Tác giả thể hiện sự trân trọng mong muốn vươn tới cuộc sống tốt đẹp

- Truyện thể hiện tư tưởng nhân văn sâu sắc, đáng trân trọng

Luyện tập

Câu 1 Trang 101 Sách giáo khoa Ngữ văn 11 tập I:

Nhân vật ấn tượng nhất là Liên

- Cô gái nhỏ có tuổi thơ chìm trong khô héo, tàn tích của cuộc đời đầy tăm tối

- Liên là một cô gái đầy lòng trắc ẩn với cuộc đời của các nghèo ở phố huyện

- Liên có tâm hồn hòa hợp với thiên nhiên

- Khát vọng sống tốt đẹp, muốn thoát khỏi những ràng buộc, chật hẹp của cuộc đời

Câu 2 Trang 101 Sách giáo khoa Ngữ văn 11 tập I:

Hai đứa trẻ là một trong những truyện tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật của Thạch Lam:

- Những trang được viết vừa mang yếu tố hiện thực vừa phảng phất chất thơ lãng mạn

- Truyện tiêu biểu cho thể loại truyện ngôn tình Thạch Lam

+ Tình người chân thật, nhẹ nhàng thấm đẫm trong truyện

+ Lời kể thì thầm với người đọc