Soạn văn lớp 11: Lẽ ghét thương - Nguyễn Đình Chiểu

Bố cục

- Đoạn 1 bao gồm 6 câu đầu: Màn đối thoại của ông Quán và Vân Tiên

- Đoạn 2 là 10 câu tiếp: Lời ông Quán về lẽ ghét

- Đoạn 3 bao gồm 14 câu tiếp: lời ông Quán bàn về lẽ thương

- Đoạn 4 gồm 2 câu cuối: tư tưởng và tấm lòng của nhà thơ

Câu 1 Trang 48 Sác giáo khoa Ngữ văn 11 tập I:

- Những điều ông Quán ghét (10 câu):

Ghét chuyện phiếm, ghét vua Trụ làm gian dâm, U Vương, Lệ Vương, Ngũ Bá...

- Những ông vua bà chúa được nhắc đến chung là: ăn chơi trác táng, dâm dục vô độ, lòng tham, tranh giành quyền lợi

- Nguyên nhân của lòng căm thù là vì thương dân, thương dân, căm thù kẻ hại dân, làm cho nhân dân khốn khổ, lầm than

- Lẽ thương của ông Quán (14 câu):

+ Nói đến các bậc hiền tài phải trải qua thử thách và không được ước nguyện giúp đời: Khổng Tử, Nhan Uyên, Gia Cát Lượng, Đổng Trọng Thư, Hàn Dũ...

+ Những trí thức Nho học có tài, có đức và ngay thẳng nhưng không gặp thời

+ Tác giả tìm thấy bóng mình trong giấc mơ lập thân giúp đời

Câu 2 Trang 48 Sác giáo khoa Ngữ văn 11 tập I:

- Đoạn trích thành công dùng hai từ ghét - thương

- Cặp từ này được lặp lại 12 lần, được sắp xếp theo từng cặp, có sự đối lập linh hoạt

- Phép lặp cũng được vận dụng linh hoạt từ cả ghét và thương, giúp nổi bật rõ nét tình cảm của tác giả

- Yêu ghét rõ ràng, không mập mờ, không mơ hồ, chung chung

- Việc lặp lại 2 từ này càng làm tăng cường độ của cảm xúc: yêu, ghét đạt đến tột cùng

Câu 3 Trang 48 Sác giáo khoa Ngữ văn 11 tập I:

- Yêu và ghét là hai thứ tình cảm có mối quan hệ mật thiết trong tâm hồn nhà thơ

- Tác giả ngậm ngùi trước nỗi thống khổ và nỗi đau khổ của nhân dân và những con người tài hoa bị vùi dập

- Căm thù kẻ hại người, hại thiên hạ, dồn con người vào tình thế khốn khó

- Yêu ghét đan xen, nối tiếp nhau mà hòa vào đời, với người: tầm cao của tư tưởng, tình cảm của tác giả

⇒ Đoạn thơ mang đậm chất triết lí, đạo lí nhưng không hề khô khan, cứng nhắc mà ngược lại rất trữ tình, dạt dào cảm xúc. Cảm xúc ấy xuất phát từ tình cảm sâu sắc, thiết tha từ trái tim trong sáng và cao thượng của nhà thơ, từ tấm lòng nặng tình với cuộc đời, tình người chân thành

Luyện tập

Câu thơ tóm tắt ý thức tư tưởng và tình cảm của cả đoạn văn:

- Vì chưng hay ghét cũng là hay thương

- Yêu và ghét gắn bó mật thiết như hai mặt của cùng một vấn đề.

- Càng xót thương cho những người khốn khổ, những kẻ hiền tài bị đánh đập, tác giả càng căm thù những kẻ hại dân, bán nước.

- Tác giả thấy mình trong mộng lập thân giúp đời như Khổng Tử, Nhan Uyên, Gia Cát Lượng, Đổng Trọng Thư, Hàn Dũ...

- Yêu ghét rõ ràng trong lòng tác giả.

- Đằng sau sự thù hận này ẩn chứa tình yêu thương con người, một tình yêu sâu sắc và bao la đối với cuộc sống