Địa Lí 12 Bài 28: Vấn đề tổ chức lãnh thổ công nghiệp - Giải BT Đia lí 12
Phần 1: Câu hỏi thảo luận
Câu hỏi Địa Lí 12 Bài 28 trang 125: Dựa vào sơ đồ hình 28.1, em hãy phân tích các nhân tố chủ yếu ảnh hưởng đến việc tổ chức lãnh thổ công nghiệp.Giải đáp:
Các nhân tố chủ yếu ảnh hưởng đến việc tổ chức lãnh thổ công nghiệp, gồm:
- Nhóm nhân tố bên trong:
+ Vị trí địa lí tạo điều kiện cho việc giao lưu về sản xuất công nghiệp (nguyên, nhiên liệu, thị trường,.. ) -> ảnh hưởng đến tổ chức lãnh thổ công nghiệp (TCLTCN).
+ Tài nguyên thiên nhiên có nguồn nước, khoáng sản và tài nguyên khác, đây là cơ sở nguyên, nhiên liệu quan trọng và cần thiết cho sự phát triển công nghiệp, tạo ra sự phân hoá ban đầu của lãnh thổ công nghiệp.
+ Điều kiện kính tế - xã hội: dân cư, lao động, mạng lưới các đô thị và các điều kiện khác có tính quyết định đến TCLTCN.
- Nhóm nhân tố bên ngoài:
+ Thị trường ảnh hưởng đến các hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp.
+ Sự hợp tác quốc tế được thể hiện qua một số lĩnh vực như:
• Vốn đầu tư: các nước phát triển đầu tư phát triển các ngành công nghiệp mới, các khu công nghiệp, khu chế xuất.
• Chuyển giao công nghệ: Kĩ thuật và công nghệ hiện đại có ý nghĩa quyết định đến tốc độ tăng trưởng kinh tế, ảnh hưởng trực tiếp đến quy mô, phương hướng, phân bố sản xuất.
• Tổ chức quản lí: tạo ra sự liên kết bền vững trong một hệ thống sản xuất kinh doanh. Chính sự liên kết đó là tiền đề để hình thành các không gian công nghiệp cũng như hình thức TCLTCN.
Câu hỏi Địa Lí 12 Bài 28 trang 126: Dựa vào kiến thức đã học ở lớp 10, em hãy nêu các hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp.Giải đáp:
Các hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp:
- Điểm công nghiệp
- Khu công nghiệp
- Trung tâm công nghiệp
- Vùng công nghiệp
Câu hỏi Địa Lí 12 Bài 28 trang 126: Dựa vào kiến thức đã học ở lớp 10, em hãy nêu những đặc điểm chính của điểm công nghiệp.
Giải đáp:
Đặc điểm chính của điểm công nghiệp.
- Chỉ bao gồm các xí nghiệp đơn lẻ.
- Các xí nghiệp này thường được phân bố gần nguồn nguyên, nhiên liệu hoặc các trung tâm tiêu thụ.
- Không có mối liên hệ về sản xuất.
Câu hỏi Địa Lí 12 Bài 28 trang 126: Em hãy xác định một số điểm công nghiệp trên hình 26.2 (hoặc Atlat Địa lí Việt Nam).
Giải đáp:
- Các điểm công nghiệp: Lạng Sơn, Hà Tĩnh, Đồng Hới, Đông Hà, Tuy Hòa, Kon Tum, Gia Nghĩa, Bảo Lộc,...
Câu hỏi Địa Lí 12 Bài 28 trang 126: Em hãy kể tên một số khu công nghiệp (KCN) tập trung ở địa phương nếu có.
Giải đáp:
- KCN Nội Bài, KCN Thăng Long (Hà Nội).
Câu hỏi Địa Lí 12 Bài 28 trang 126: Vì sao các KCN tập trung lại phân bố chủ yếu ở Đông Nam Bộ, Đồng bằng sông Hồng và Duyên hải miền Trung.
Giải đáp:
Các KCN tập trung lại phân bố chủ yếu ở Đông Nam Bộ, Đồng bằng sông Hồng và Duyên hải miền Trung vì:
- Có vị trí địa lí thuận lợi xây dựng các KCN, phát triển sản xuất, cho việc xuất và nhập hàng hóa, máy móc thiết bị.
- Điều kiện tự nhiên: có tài nguyên thiên nhiên làm nguyên liệu tại chỗ cho phát triển công nghiệp.
- Điều kiện kinh tế - xã hội:
+ Có cơ sở hạ tầng tốt, đặc biệt là giao thông vận tải, thông tin liên lạc cùng khả năng cung cấp điện, nước.
+ Có nguồn lao động dồi dào, chất lượng cao.
+ Có thị trường tiêu thụ rộng lớn cả trong và ngoài nước.
+ Các ngành kinh tế phát triển ở trình độ cao hơn so với các vùng khác.
+ Có các vùng kinh tế trọng điểm.
- Cơ chế quản lí có nhiều đổi mới, năng động.
Câu hỏi Địa Lí 12 Bài 28 trang 127: Em hãy trình bày những đặc điểm chính của trung tâm công nghiệp.Giải đáp:
Đặc điểm của các trung tâm công nghiệp:
- Thường gắn liền với một đô thị vừa và lớn.
- Tập trung nhiều cơ sở công nghiệp (KCN, điểm công nghiệp và nhiều xí nghiệp công nghiệp) thuộc nhiều ngành công nghiệp có mối liên hệ chặt chẽ về sản xuất, kỹ thuật, công nghệ.
- Trong đó có một số ngành chuyên môn hoá (nòng cốt hay hạt nhân).
- Có các ngành, xí nghiệp bổ trợ và phục vụ.
Câu hỏi Địa Lí 12 Bài 28 trang 127: Quan sát bản đồ công nghiệp chung (hoặc Atlat Địa lí Việt Nam), em hãy xác định các trung tâm công nghiệp lớn và rất lớn. Nêu cơ cấu ngành của mỗi trung tâm.
Giải đáp:
- Có 2 trung tâm công nghiệp chính có quy mô rất lớn và lớn: Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh
- Hà Nội: Luyện kim đen, cơ khí, điện tử sản xuất ô tô; hoá chất, phân bón; sản xuất vật liệu xây dựng; dệt, may; chế biến nông sản; sản xuất giấy, xenlulô.
- Tp. Hồ Chí Minh: Luyện kim đen, luyện kim màu, cơ khí, sản xuất ô tô, điện tử; hoá chất, phân bón; sản xuất vật liệu xây dựng; dệt, may; chế biến nông sản; sản xuất giấy, xenlulô; đóng tàu, nhiệt điện.
Câu hỏi Địa Lí 12 Bài 28 trang 127: Em hãy trình bày những đặc điểm chính của vùng công nghiệp.
Giải đáp:
Những đặc điểm chính của vùng công nghiệp như sau:
- Là hình thức TCLTCN có trình độ cao nhất.
- Có thể bao gồm tất cả các hình thức TCLTCN từ thấp đến cao. Giữa chúng có mối quan hệ chặt chẽ với nhau về sản xuất, công nghệ, kinh tế…
- Có diện tích bao gồm nhiều tỉnh, thành phố (tương đương cấp tỉnh).
- Có một số ngành chuyên môn hóa thể hiện bộ mặt của vùng.
- Sự chỉ đạo được thông qua các Bộ chủ quản và các địa phương.
Phần 2: Câu hỏi và bài tập
Bài 1 trang 127 Địa Lí 12: Thế nào là tổ chức lãnh thổ công nghiệp?Giải đáp:
Tổ chức lãnh thổ công nghiệp là sự sắp xếp, phối hợp giữa các quá trình và cơ sở sản xuất ông nghiệp trên một lãnh thổ nhất định để sử dụng hợp lí các nguồn lực, nhằm đạt hiệu quả cao về Kinh tế- Xã hội và môi trường.
Bài 2 trang 127 Địa Lí 12: So sánh các hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp ở nước ta.Giải đáp:
| Hình thức tổ chức | Khái niệm | Đặc điểm | Quy mô |
| Điểm công nghiệp | Là hình thức tổ chức đơn giản nhất, trên đó gồm 1,2,3 xí nghiệp được phân bố ở nơi gần nguồn nguyên, nhiên liệu. | - Gồm nhiều xí nghiệp phân bố lẻ tẻ, phân tán. - Nằm cùng với một điểm dân cư. - Phân công lao động về mặt địa lý, các xí nghiệp độc lập về kinh tế có công nghệ sản phẩm hoàn chỉnh. | Quy mô nhỏ |
| Khu công nghiệp | Là khu vực có ranh giới nhất định, có kết cấu hạn tầng tương đối tốt và sản phẩm có khả năng cạnh tranh trên thị trường quốc tế. | - Có ranh giới rõ ràng. - Vị trí địa lý thuận lợi, không có dân sinh sống. - Tập trung nhiều các xí nghiệp công nghiệp, hợp tác sản xuất cao. - Chi phí sản xuất thấp, các sản phẩm để tiêu dùng trong nước hoặc xuất khẩu. - Được hưởng các chính sách ưu tiên của Nhà nước. | - Diện tích từ 50 ha đến vài trăm ha. - Gồm nhiều xí nghiệp liên kết với nhau nên có số lượng công nhân nhiều, có tay nghề. |
| Trung tâm công nghiệp | Là hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp ở trình độ cao, là khu vực tập trung công nghiệp gắn với đô thị vừa và lớn. | - Gồm nhiều điểm công nghiệp, KCN có mối quan hệ chặt chẽ về quy trình, công nghệ. - Có các xí nghiệp nòng cốt (hạt nhân), các xí nghiệp bổ trợ, phục vụ. - Là nơi ứng dụng các thành tựu khoa học công nghệ tiên tiến. - Nơi có cư dân sinh sống, cơ sở hạn tầng vật chất tương đối đồng bộ. | - Quy mô lớn. - Có tầm ảnh hưởng khá lớn đối với nền kinh tế của quốc gia đó. |
| Vùng công nghiệp | Đây là hình thức cao nhất của tổ chức lãnh thổ công nghiệp. Có hai loại: - Vùng ngành: là tập hợp về lãnh thổ các xí nghiệp cùng loại => Đơn ngành. - Vùng tổng hợp: gồm các xí nghiệp, cụm công nghiệp, khu công nghiệp, trung tâm công nghiệp có mối quan hệ chặt chẽ với nhau => Đa ngành. | - Bao gồm các hình thức tổ chức lãnh thổ công nghiệp khác nhau, có mối quan hệ mật thiết với nhau. - Có ngành công nghiệp chủ chốt, chuyên môn hóa cao. - Các ngành phục vụ bổ trợ. | - Vùng công nghiệp phân bố trên một quy mô lãnh thổ rộng lớn. - Có tầm ảnh hưởng lớn nền kinh tế trong nước và sức hút với khu vực và thế giới. |
Giải đáp:
Tp. HCM và Hà Nội là 2 trung tâm công nghiệp lớn nhất nước ta vì:
- Nơi đây có vị trí địa lí thuận lợi cho xây dựng và phát triển các trung tậm công nghiệp, giao lưu với các nước trong khu vực (xuất khẩu hàng hóa và nhập khẩu máy móc), nằm trong vùng kinh tế trọng điểm phía Bắc và phía Nam.
- Tài nguyên thiên nhiên đa dạng, nguyên liệu cho phát triển công nghiệp.
- Nguồn lao động đông và có tay nghề.
- Thị trường trong và ngoài nước rộng lớn và ngày càng có nhu cầu cao.
- Kết cấu hạ tầng khá đồng bộ, đảm bảo cho các trung tâm công nghiệp phát triển.