Trang chủ > Lớp 12 > Soạn Văn 12 (ngắn nhất) > Người lái đò sông đà (trang 192 sgk Ngữ Văn 12 Tập 1)

Người lái đò sông đà (trang 192 sgk Ngữ Văn 12 Tập 1)

I. Hoàn cảnh ra đời của tác phẩm

- Người lái đò sông Đà là bài tùy bút được in trong tập sông Đà (1960) của Nguyễn Tuân.

- Tác phẩm tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân: Uyên bác, tài hoa, không quản nhọc nhằn để cố gắng khai thác kho cảm giác và liên tưởng phong phú, bộn bề, nhằm tìm cho ra chữ nghĩa xác đáng nhất, có khả năng làm lay động người đọc nhiều nhất.

II. Hướng dẫn soạn bài

Câu 1 (trang 192 sgk Ngữ Văn 12 Tập 1):

Sông Đà là tập bút kí đặc sắc trong đó "Người lái đò sông Đà" là thành quả của nghệ thuật có được từ chuyến đi gian khổ và hào hứng của nhà văn Nguyễn Tuân đến miền Tây Bắc.

- Tác phẩm được nhà văn miêu tả từ chất liệu thực tế đầy sinh động, chân thực, cụ thể.

- Miêu tả rất chi tiết, cụ thể từ nhiều góc độ khác nhau.

→ Với những yếu tố trên cho thấy tác giả Nguyễn Tuân đã quan sát rất công phu và tìm hiểu kĩ càng khi viết về sông Đà và người lái đò sông Đà.

Câu 2 (trang 192):

Nhà văn đã sử dụng những biện pháp nghệ thuật để khắc họa hình ảnh của một con sông Đà hung bạo đó là:

- Biện pháp nghệ thuật so sánh độc đáo: nó rống lên như tiếng một ngàn con trâu mộng đang lồng lộn giữa rừng vầu, rừng tre,..

- Sử dụng các cấu trúc câu trùng điệp: nước xô đá, đá xô sóng, cuồn cuộn luồng gió gùn ghè suốt năm.

- Biệp pháp nghệ thuật nhân hóa: mặt nước hò la vang dậy.. ùa vào bẻ gãy cán chèo, cái thằng đá tướng đứng chiến ở cửa vào đã tiu nghỉu cái mặt lá xanh lè..

→ Sự kết hợp các thủ pháp nghệ thuật đã tái hiện cảnh tượng của một sông Đà hùng vĩ, dữ dội.

Câu 3 (trang 192):

* Cách viết của nhà văn đã thay đổi khi chuyển sang biểu hiện sông Đà như một dòng chảy trữ tình.

- Vẻ đẹp trữ tình của sông Đà được thể hiện qua những góc nhìn khác nhau: Lúc thì từ trên cao xuống, lúc lại được quan sát từ xa đến gần, khi thì lại quan sát cận cảnh.

- Nhà văn Nguyễn Tuân đã có cách liên tưởng rất bất ngờ khi miêu tả những nét trữ tình của sông Đà: con sông Đà tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng hai..

- Nhà văn còn sử dụng những hình ảnh dịu dàng, trong sáng đầy thi vị: màu nắng tháng ba Đường thi, con hươu, tiếng còi sương, tiếng các đập nước..

- Nhà văn đã viết những câu văn như thơ về mặt ý tưởng và thanh điệu, dùng chen câu thơ của Tản Đà “Hỡi ông khách sông Đà, có phải ông cũng vừa nghe thấy một tiếng còi sương” rất gợi tả dòng sông dịu dàng, thơ mộng, gắn bó thân thiết với con người.

Câu 4 (trang 192):

* Trong tác phẩm, hình tượng người lái đò sông Đà hiện lên như một con người lao động đồng thời cũng như một người nghệ sĩ.

- Ông bình tĩnh, ung dung đối đầu với sự hung bạo và nham hiểm của ghềnh thác sông Đà.

- Người lái đò như một viên tướng già xung trận, rất mực oai phong, tỉnh táo, tìm hiểu, nắm chắc đối phương ứng phó linh hoạt để giành phần thắng lợi.

- Mặc dù cái chết kề bên nhưng khi vượt thác xong, người nghệ sĩ tài hoa ấy vẫn: “ung dung đốt lửa trong hang đá, nướng ống cơm lam, bàn tán về cá anh vũ và dường như quên ngay cuộc chiến đấu với thác ghềnh ban nãy”.

→ Người lái đò hiện lên vừa có tư thế của một vị anh hùng vừa có phong cách của một nghệ sĩ tài hoa.

* Với sức tưởng tượng sáng tạo của mình, nhà văn Nguyễn Tuân đã tả lại cuộc chiến đấu ác liệt giữa người lái đó và thác nước dữ tợn. Cuộc chiến đáo như hiện lên trước mắt người đọc giống như một đoạn phim sôi động, hấp dẫn và đầy kịch tính.

- Thác dữ hiện lên như kẻ thù, như những con vật hung ác được nhà văn thể hiện sinh động bằng các biện pháp nghệ thuật: so sánh, nhân hóa: rống lên như tiếng ngàn trâu mộng, rung tít lên như tuyếc-bin thủy điện; Như thể quân liều mạng, dòng thác hùm beo đang hồng hộc thế mạnh.

- Còn người lái đò hiện lên như thể một viên tướng giả xông vào trận đồ bát quái với muôn vàn hiểm ác.

→ Con người được miêu tả với đầy đủ trí dũng, khí chất tài nghệ tuyệt vời.

=> Qua đó có thể thấy, thiên nhiên Tây Bắc quý như vàng, nhưng con người Tây Bắc mới thật sự xứng đáng là vàng mười của đất nước ta.

Câu 5 (trang 193):

* Một số câu văn thể hiện rõ nhất nét tài hoa về bút pháp trong cách sử dụng ngôn ngữ của Nguyễn Tuân.

Ví dụ: Đoạn văn viết về về vẻ trữ tình sông Đà với những câu văn mềm mại:

“ Con sông Đà tuôn dài tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc, chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng hai và cuồn cuộn mù khói núi Mèo đốt nương xuân... ”

→ Sông Đà hiện lên trong trang văn của nhà văn Nguyễn Tuân đa sắc màu, có hồn, có một không hai trong lịch sử văn học nước nhà. Sông Đà thơ mộng đến độ tuyệt mĩ, tuyệt vời.

Luyện tập

Phân tích, nêu cảm nghĩ về đoạn văn mà em yêu thích!

Gợi ý: Có thể chọn đoạn văn miêu tả về vẻ đẹp trữ tình của sông Đà: Con sông Đà tuôn dài tuôn dài như một áng tóc trữ tình, đầu tóc, chân tóc ẩn hiện trong mây trời Tây Bắc bung nở hoa ban hoa gạo tháng hai và cuồn cuộn mù khói núi Mèo đốt nương xuân... ”

- Nhà văn Nguyễn tuân đã tạo nên một bức tranh sông Đà nên thơ, nên họa trong những câu văn giàu nhạc điệu kết hợp các biện pháp nghệ thuật so sánh, nhân hóa..

→ Sông Đà có thể sánh ngang với công trình tuyệt mĩ của tạo hóa.

- Sông Đà trên trang văn của Nguyễn Tuân đa sắc màu, có hồn, có một không hai trong lịch sử văn học nước nhà. Sông Đà thơ mộng đến độ tuyệt mĩ, tuyệt vời.