Mây và sóng - trang 88 SGK Ngữ văn 9 tập 2
Câu 1: Bố cục bài thơ theo hai phần của lời em bé nói với mẹ. Phân tích sự chặt chẽ hợp lí trong bố cục bài thơ và ở từng phần. Chỉ ra những điểm giống và khác nhau giữa hai phần, phân tích ý nghĩa của điều đó
Hướng dẫn giải:
Bố cục bài thơ theo hai phần của lời em bé nói với mẹ. Sự chặt chẽ hợp lí trong bố cục bài thơ và ở từng phần cụ thể như sau:
+ Phần thứ hai không phải chỉ là sự lặp lại phần 1, nó khiến tư tưởng tình cảm của bài thơ trọn vẹn hơn, tác động trùng điệp, hô ứng, khẳng định những tình cảm đã được thể hiện trong thử thách thứ nhất.
+ Sự thổ lộ tình cảm của em bé với mẹ không phải là sự thổ lộ tình cảm trong tình huống thông thường mà là sự thổ lộ tình cảm trong tình huống có thử thách, không chỉ xảy ra một lần
+ Chính vì vậy, đến phần thứ hai thì ý thơ mới được trọn vẹn, có như vậy, tình thương yêu mẹ của em bé mới được thể hiện đầy đủ.
- Điểm giống nhau và khác nhau giữa hai phần đó là:
+ Giống nhau: Kết cấu, số dòng thơ, cách xây dựng hình ảnh đều theo trình tự thuật lại lời rủ rê, lời từ chối và sự tưởng tượng sáng tạo trò chơi.
+ Khác nhau: Khác về ý và lời giữa phần 1 – phần 2:
• Đối tượng: mây – sóng.
• Trò chơi: con là mây và mẹ là trăng – con là sóng và mẹ là bến bờ kì lạ.
• Không gian: trên trời – dưới biển.
=> Ý nghĩa: Tạo sự trùng điệp, nâng cao, làm nổi bật chủ đề: Tình cảm mẹ con.
Câu 2, trang 88 SGK Ngữ văn 9
Hướng dẫn giải:
- Trong hai lần khi người bạn đến rủ rê, chú bé đều hỏi lại:
+ Con hỏi: Nhưng làm thế nào mình lên đó được?
+ Con hỏi: Nhưng làm thế nào mình ra ngoài đó được?
- Hỏi và được nghe trả lời, hướng dẫn chu đáo, chi tiết này chứng tỏ tính xác thực và hấp dẫn của bài thơ
- Khi nghe những lời mời gọi lần nào chú bé cũng băn khoăn nhưng tình yêu mẹ luôn chiến thắng, chú bé đã khước từ những lời mời gọi đi chơi đầy hấp dẫn ấy.
Câu 3, trang 88 SGK Ngữ văn 9
Hướng dẫn giải:
* So sánh cuộc vui chơi của những người "trên mây" và "trong sóng" ta thấy điểm giống nhau đó là:
Đây đều là những cuộc vui từ sáng sớm đến chiều muộn, chơi với thiên nhiên, thế giới diệu kì, rực rỡ sắc màu và những trò chơi vô cùng thú vị.
* Sự khác nhau giữa cuộc vui chơi này là:
+ So với những cuộc vui chơi của những người trên mây và trong sóng giữa thế giới tự nhiên, những trò chơi của mây và sóng của chú bé hay và thú vị hơn nhiều.
+ Chú bé không chỉ có mây (chính chú biến thành mây mà còn có mặt trăng, hiện thân của mẹ để cùng sống dưới một mái nhà cho chú được ôm ấp, tiếp nhận ánh sáng dịu dàng)
- Chú không chỉ có sóng (chính chú biến thành sóng) mà còn có bến bờ kì lạ hiện thân của mẹ, luôn bao dung rộng mở luôn sẵn lòng tiếp đón em lăn, lăn mãi vào lòng
Chính điều đó cho thấy tình cảm mẹ con nồng ấm, thân thiết, đồng thời khẳng định sức mạnh của tình mẫu tử, tình cảm ấy đã lên kích cỡ vũ trụ, thiêng liêng, bất diệt.
Câu 4: Câu 5, trang 88 SGK Ngữ văn 9
Hướng dẫn giải:
- Yêu mẹ chú bé đã bày ra trò chơi mà người chơi tham gia chỉ có hai mẹ con
- Đây là tình yêu vô cùng sâu sắc, đằm thắm của chú bé với mẹ
- Tình yêu ấy vượt lên trên những thú vui hằng ngày, mãnh liệt đến mức lấn át các mối quan hệ khác → tình mẫu tử được nâng lên kích thước rộng lớn, vô tận, vĩnh hằng của thiên nhiên vũ trụ
Câu 5: Phân tích giá trị biểu cảm và ý nghĩa tương trưng của các hình ảnh thiên nhiên trong bài thơ
Hướng dẫn giải:
* Những hình ảnh thiên nhiên trong bài thơ:
- Mây, trăng, sóng, bờ, bầu trời... vốn đã là những hình ảnh thiên nhiên thơ mộng, chúng đều do trí tưởng tượng của em bé tạo ra nên càng lung linh kì ảo. Chúng cũng là những hình ảnh ẩn dụ cho cuộc sống rộn rã, cuốn hút xung quanh
- Những người sống trên mây, sống trong sóng, là những nhân vật thần kì của cổ tích... rất gần gũi thân thuộc với tuổi thơ, tượng trưng cho những thú vui của cuộc đời
- Bến bờ kì lạ tượng trưng cho tấm lòng rộng lớn, bao dung của mẹ.
- Những hình ảnh đó tuy lung linh kì ảo nhưng cũng rất sinh động và chân thực, tất cả được nhà thơ miêu tả với những hình dáng, hoạt động, âm thanh mà màu sắc đều rất phù hợp.
Câu 6: Câu 6, trang 88 SGK Ngữ văn 9
Hướng dẫn giải:
- Ngoài ý nghĩa ca ngợi tình mẹ con, bài thơ còn gợi cho ta nhiều suy ngẫm khác, Cụ thể:
+ Con người trong cuộc sống thường gặp nhiều cám dỗ, muốn khước từ chúng cần có những điểm tựa vững chắc chẳng hạn như tình mẫu tử.
+ Hạnh phúc không phải là điều bí ẩn, nó ở ngay quanh ta, do chính ta tạo nên
Bài trước: Cách làm bài văn nghị luận về một đoạn thơ, bài thơ - trang 84 SGK Ngữ văn 9 tập 2 Bài tiếp: Ôn tập về thơ - trang 89 SGK Ngữ văn 9 tập 2