Các phương châm hội thoại - trang 10 SGK Ngữ văn 9
1. Bài tập 2 (tr. 10- 11, SGK)
Giải đáp:
| a. Nói có căn cứ chắc chắn là | nói có sách mách có chứng |
| b. Nói sai sự thực một cách cố ý, nhằm che giấu điều gì đó là | nói dối |
| c. Nói một cách hú dọa, không có căn cứ là | nói mò |
| d. Nói nhảm nhí vu vơ là | nói nhăng nói cuội |
| e. Nói khoác lác, làm ra vẻ tài giỏi hoặc nói những chuyện bông đùa, khoác lác cho vui là | nói trạng |
2. Bài tập (4, tr. 11, SGK)
Giải đáp:
a. Những cách diễn đạt này liên quan đến phương châm hội thoại về chất.
Giải thích: Vì người nói phải dùng những cách nói trên nhằm đảm bảo cho người nghe biết tính xác thực của nhận định hay thông tin mà mình đưa ra chưa được kiểm chứng.
b. Những cách diễn đạt này liên quan đến phương châm hội thoại về lượng.
Giải thích: Vì mục đích của cách dùng này có thể để nhấn mạnh ý, hay chuyển ý, dẫn ý, người nói cần nhắc lại một nội dung nào đó đã nói hay giả định là mọi người đã biết.
3. Câu trả lời trong đoạn hội thoại sau có cung cấp đủ lượng thông tin cần thiết mà câu hỏi yêu cầu không? Cách trả lời như thế có ngụ ý gì?
A: - Cậu có mang sách và bút cho tớ không?
B: - Tớ có mang bút cho cậu đây.
Giải đáp:
- So với yêu cầu của câu hỏi thì câu trả lời chưa cung cấp đầy đủ thông tin mà câu hỏi yêu cầu khi chỉ đề cập đến việc mang bút mà không đề cập đến việc có mang sách hay không
- Cách trả lời như thế có ngụ ý để người hỏi tự hiểu là không mang sách mà chỉ mang bút mà thôi
4. Trong bài thơ Mời trầu - tác giả Hồ Xuân Hương mở đầu bằng câu:
Quả cau nho nhỏ, miếng trầu hôi
Này của Xuân Hương mới quệt rồi.
Hãy cho biết:
a. Khi nói "trầu hôi", tác giả có nói đúng sự thật không?
b. Nói như vậy nhằm mục đích gì?
Giải đáp:
a. Khi nói "trầu hôi", tác giả đã không nói đúng sự thật→ vi phạm phương châm về chất: miếng trầu vừa mới quệt đáng lẽ phải còn tươi xanh, ngọt bùi.
b. Tác giả Hồ Xuân Hương nói như thế có ngụ ý bộc lộ một cách kín đáo tấm lòng khao khát hạnh phúc lứa đôi của mình
Bài trước: Phong cách Hồ Chí Minh - trang 8 SGK Ngữ Văn 9 Bài tiếp: Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh - trang 12 SGK Ngữ Văn 9