Soạn bài: Buổi học cuối cùng (trang 55 Ngữ Văn 6 Tập 2)
- Phần 1: từ đầu... mà vắng mặt con: Quang cảnh trên đường từ nhà đến trường và cảnh ở trường qua sự quan sát của cậu bé Phrăng.
- Phần 2: tiếp theo... buổi học cuối cùng này: Diễn biến trong buổi học cuối cùng.
- Phần 3: còn lại: Cảnh kết thúc của buổi học cuối cùng
Tóm tắtPhrăng là một câu bé vốn có tính ham chơi và chưa chăm học. Một lần, trên đường đến trường quang cảnh khác lạ so với ngày thường đã thu hút cậu và khi đến trường thì không khí lớp học cũng trở nên bình lặng, không ồn ào và hỗn độn như mọi ngày, có cả những người dân làng cùng tham dự, thậm chí thầy Ha-men không hề cáu gắt hay tức giận khi Phrăng đến lớp muộn, những điều này đã khiến cậu cảm thấy rất ngạc nhiên. Hoá ra đây là buổi học cuối cùng mà cậu và tất cả mọi người được học tiếng Pháp và cũng chính là buổi cuối cùng thầy Ha-men được dạy học cho lớp bởi vì có lệnh của Béc-lin là tất cả các trường học từ giờ trở đi chỉ được dạy tiếng Đức. Phrăng đã rất choáng váng, ân hận vì trước đây đã không chăm chỉ học tiếng Pháp. Trong buổi học tiếng Pháp cuối cùng đó, thầy Ha-men đã nói với tất cả mọi người thamm dự lớp học về tiếng Pháp, khuyên mọi người hãy giữ lấy nó bởi vì "Một dân tộc khi rơi vào vòng nô lệ, chừng nào mà họ vẫn giữ được tiếng nói của mình thì không khác nào đã nắm được chìa khoá chốn lao tù". Thầy đã cho học sinh và dân làng tập viết tên quê hương An-dát, Lo-ren. Trong tâm trạng tiếc nuối, ân hận, Phrăng và các bạn đã tập trung hết sức vào bài học cuối cùng. Khi đồng hồ nhà thờ điểm 12 tiếng, tiếng kèn của bọn lính Phổ cũng vang lên. Thầy Ha-men dùng hết tâm trạng viết lên bảng bốn chữ "Nước Pháp muôn năm" và kết thúc buổi học trong niềm xúc động tận cùng.
I. Đọc hiểu văn bảnCâu 1 (trang 54 Ngữ Văn 6 Tập 2):
- Câu chuyện diễn ra trong bối cảnh là sau cuộc chiến tranh Pháp- Phổ, nước Pháp bị thua trận nên hai vùng Lo-ren và An-dát bị nhập vào nước Phổ, cho nên hai vùng này bắt buộc phải học tiếng Đức. Truyện diễn ra trong buổi học tiếng Pháp cuối cùng tại một trường làng ở vùng An- dát
- Tên truyện:
+ nói về một buổi học tiếng Pháp cuối cùng
+ sau buổi học này sẽ là những buổi học tiếng Đức của một dân tộc khác như thế sẽ không còn là buổi học nữa
Câu 2 (trang 55 Ngữ Văn 6 Tập 2):
- Truyện được kể theo ngôi thứ nhất, là lời kể của nhân vật cậu bé Phrăng- một cậu học trò cũng có mặt trong buổi học cuối cùng này.
- Truyện còn có nhiều nhân vật khác như cụ già Hô-de, bác phó rèn Oát- sto, xã trưởng cũ, bác đưa thư, người dân sống trong vùng An-dát, những người lính Đức nhưng người gây ấn tượng đặc biệt sâu sắc nhất là thầy giáo Ha-men
Câu 3 (trang 55 Ngữ Văn 6 Tập 2):
- Những sự khác lạ mà cậu bé Phrăng đã thấy trong buổi học tiếng Pháp cuối cùng:
| Buổi học bình thường | Buổi học cuối | |
|---|---|---|
| Trên đường đến trường | Lời của bác phó rèn là đến trường lúc nào cũng là sớm | |
| Quang cảnh ở trường | - Tiếng ồn ào như chợ vỡ - Tiếng mọi người cùng đồng thanh đọc lại bài học - Tiếng thước kẻ to tướng | Mọi người đều bình lặng y như buổi sáng chủ nhật |
| Không khí trong lớp học | - Thầy giáo quở trách vì cậu đến muộn | - Thái độ ân cần dịu dàng của thầy - Thành phần tham dự lớp học đầy đủ tầng lớp dân làng - Ai cũng lặng lẽ và buồn rầu - Cụ xã trưởng Hô-de người đọc thông viết thạo vẫn cần quyển tập đánh vần cũ |
Câu 4 (trang 55 Ngữ Văn 6 Tập 2):
Diễn biến tâm trạng và ý nghĩ của cậu bé Phrăng trong buổi học tiếng Pháp cuối cùng:
- Hoàn hồn, ngạc nhiên,
- Choáng váng và tự giận bản thân mình
- Chăm chú lắng ghe giảng
→ Sự thay đổi về thái độ và tình cảm, ý nghĩ của cậu bé Phrăng từ ham chơi lười học đã trở nên biết yêu quý và ham thích học tiếng Pháp
Câu 5 (trang 55 Ngữ Văn 6 Tập 2):
- Nhân vật thầy giáo Ha-men trong suốt buổi học cuối cùng được miêu tả:
+ trang phục: mặc chiếc áo rơ-đanh-gốt màu xanh lục có điểm lá sen gấp nếp mịn, đội chiếc mũ toàn bằng lụa đen thêu
+ thái độ đối với học sinh: giọng trang trọng, dịu dàng
+ những lời nói của thầy về việc học tiếng Pháp:
● Nói với chúng tôi bằng tiếng Pháp, trên tay cầm một cuốn sách ngữ pháp đọc bài, kiên nhẫn giảng bài, chuẩn bị các tờ mẫu mới tinh, viết chữ trên bảng trông rất đẹp
● Đứng lặng im trên bục giảng và đăm đăm nhìn..... đủ cam đảm để dạy hết buổi
+ hành động và cử chỉ cuối buổi học
● Đứng trên bục giảng mà người tái nhợt nghẹn ngào cầm phấn rồi viết mạnh hết sức, cố viết thật to
● Đứng đó dựa đầu vào tường giơ tay ra hiệu
- Qua đó đã cho em thấy thầy giáo Ha-men là một con người có lòng yêu nước sâu đậm, yêu tiếng nói mẹ đẻ và vô cùng đau xót khi tiếng Pháp bị cấm dạy
Câu 6 (trang 55 Ngữ Văn 6 Tập 2):
- Các phép so sánh trong tác phẩm
+ tất cả những thứ đó (nghe sáo hót, nhìn lính Phổ tập) cám dỗ tôi hơn là những quy tắc về phân từ
+ tiếng ồn ào như tiếng vỡ chợ
+ mọi sự bình lặng y như một buổi sáng chủ nhật
+ dân làng cũng ngồi lặng lẽ giống như chúng tôi
- Tác dụng
+ gợi hình ảnh của buổi học tiếng Pháp cuối cùng
+ thể hiện sự thiêng liêng, trang nghiêm của buổi học cuối cùng trong lòng mỗi nhân vật
Câu 7 (trang 55 Ngữ Văn 6 Tập 2):
- Câu nói của thầy giáo Ha-men có ý nghĩa: dùng tiếng nói của dân tộc là một đặc điểm chủ yếu của dân tộc, giữ vững được tiếng nói của dân tộc thì sẽ chẳng bao giờ quên tổ quốc, sẽ luôn ấp ủ và nhiệt tình yêu nước từ đó sẽ làm dấy lên những cuộc tranh gìanh lãnh thổ đã mất và bảo vệ và giữ gìn được truyền thống văn hóa thiêng liêng của dân tộc
- Đó là một chân lí sáng ngời mà mỗi từng thế hệ cần phải ghi nhớ
Luyện tậpCâu 1 (trang 56 Ngữ Văn 6 Tập 2):
Tóm tắt truyện (như trên)
Câu 2 (trang 56 Ngữ Văn 6 Tập 2):
Đoạn văn tham khảo
Hình ảnh thầy giáo Ha-men ở buổi học cuối cùng trong văn bản được tác giả làm hiện lên thật khác với mọi ngày. Hôm nay thầy mặc một chiếc áo rơ-đanh-gốt màu xanh lục có diềm lá sen gấp nếp mịn và đội một chiếc mũ toàn bằng lụa đen thêu. Đó là bộ trang phục mà thầy thường mặc vào những hôm có thanh tra hay buổi phát phần thưởng. Mái tóc của thầy đã lốm đốm hoa dâm nhưng được chải gọn gàng. Thầy đi một đôi giày màu đen trang trọng và nhã nhặn. Thầy còn chuẩn bị bài giảng một cách chu đáo và giảng giải bằng một giọng nói nhẹ nhàng. Trong suốt buổi học thầy không quát mắng một học sinh nào, ngay cả cậu bé Phrăng. Trong bài giảng của mình thầy luôn tìm cách nhấn mạnh và giảng giải cho các học sinh biết về tiếng Pháp và ca ngợi thứ tiếng của dân tộc. Không chỉ vậy thầy Ha-men còn tự phê bình chính bản thân mình cũng như mọi người về việc đã sao nhãng trong việc học tập và giảng dạy. Thầy cố gắng hết sức, lấy hết cam đảm để giảng dạy hết buổi học. Rồi cuối cùng tiếng chuông đồng hồ điểm 12 giờ, mặt thầy bỗng tái nhợt, người đi nghẹn ngào nói không thành lời, quay về phía bảng cầm phấn và cố viết thật to dòng chữ bằng tiếng Pháp: Nước Pháp muôn năm!
Bài trước: Soạn bài: Viết bài làm văn số 5: Văn tả cảnh (trang 49 Ngữ Văn 6 Tập 2) Bài tiếp: Soạn bài: Nhân hóa (trang 57 Ngữ Văn 6 Tập 2)