Ra-ma buộc tội - Sách giáo khoa Ngữ Văn 10

I. Đôi nét về tác phẩm Ra-ma buộc tội

1. Hoàn cảnh ra đời

a) Sử thi Ra-ma-ya-na

- Hình thành: Khoảng thế kỷ IV-III TCN được viết bằng văn vần, tiếng Phạn, được bổ sung, trau chuốt qua nhiều thế hệ đạo sĩ và đạt đến hình thức hoàn thiện cuối cùng nhờ đạo sĩ Van-mi-ki (Van-mi-ki sống ở thế kỉ III TCN, được nhân dân Ấn Độ xem là thi sĩ đầu tiên của dân tộc mình. Thuộc đẳng cấp Bàlamôn, bị cha mẹ ruồng bỏ phải trốn vào rừng sâu làm thảo khấu. Sau được Na -ra-đa dạy dỗ mà trở thành đạo sĩ)

- Ra-ma-ya-na là một trong hai bộ sử thi lừng danh của Ấn Độ, nó có ảnh hưởng lâu bền, sâu rộng trong văn học, văn hóa không chỉ với những của dân tộc Ấn mà còn của nhiều nước Đông Nam Á.

- Sử thi Ra-ma-ya-na bao gồm 24. 000 câu thơ đôi, chia thành 24 khúc ca lớn kể về những kì tích của Ra-ma, hoàng tử trưởng của nhà vua Đa-xa-ra-tha.

b) Đoạn trích

Đoạn trích thuộc chương thứ 79, khúc ca thứ 6 của sử thi Ra-ma-ya-na

2. Bố cục (gồm hai phần)

- Phần 1 (từ đầu đến “ra-va-na đâu có chịu đựng được lâu”): Cuộc gặp gỡ giữa Ra-ma và Xi-ta, diễn biến tâm trạng của Ra-ma

- Phần 2 (còn lại): Diễn biến tâm trạng của Xi-ta

3. Tóm tắt

Vua Đa-xa-ra-tha có bốn vị hoàng tử do ba bà vợ sinh ra. Ra-ma là con cả, hơn hẳn các em về tài đức. Nhà vua có ý định nhường ngôi cho chàng nhưng vì lời hứa với người vợ thứ Ka-kê-i xinh đẹp nên đã đày Ra-ma vào rừng và truyền ngôi lại cho Bha-ra-ta, con của Ka-kê-i. Ra-ma cùng vợ là Xi-ta và em trai Lắc-ma-na vào rừng sống ẩn dật. Quỷ vương Ra-va-na lập mưu cướp Xi-ta về làm vợ. Mặc cho quỷ vương dụ dỗ và cưỡng ép, Xi-ta vẫn kịch liệt kháng cự. Được tướng khỉ Ha-nu-man trợ giúp, Ra-ma đã cứu được Xi-ta. Nhưng sau đó, Ra-ma lại nghi ngờ tiết hạnh của vợ và không muốn nhận lại nàng. Để chứng minh lòng chung thuỷ của mình, Xi-ta đã nhảy vào lửa. Thần lửa biết Xi-ta trong sạch nên đã cứu nàng. Ra-ma và Xi-ta trở về kinh thành.

4. Giá trị nội dung

Đoạn trích cho chúng ta hiểu được quan điểm của người ấn Độ cổ đại về người anh hùng, về đấng quân vương mẫu mực và về người phụ nữ lí tưởng trong xã hội.

5. Giá trị nghệ thuật

- Ngôn ngữ: trang trọng, phong phú, giàu sức biểu cảm.

- Xây dựng nhân vật lí tưởng với tâm lí, tính cách, hành động, cử chỉ, ngôn ngữ

- Xây dựng tình huống đầy mâu thuẫn, kịch tính

- Giàu yếu tố sử thi

II. Dàn ý phân tích Ra-ma buộc tội

I. Mở bài

- Giới thiệu chung về sử thi Ra-ma-ya-na: Sử thi Ra-ma-ya-na là một trong hai bộ sử thi lừng danh của Ấn Độ. Sử thi Ra-ma-ya-na bao gồm 24. 000 câu thơ đôi, chia thành 24 khúc ca lớn kể về những kì tích của Ra-ma, hoàng tử trưởng của đức vua Đa-xa-ra-tha.

- Giới thiệu về vị trí đoạn trích và khái quát về giá trị nội dung và nghệ thuật của đoạn trích: Đoạn trích nằm ở chương 79, khúc ca thứ 6 của sử thi Ra-ma-ya-na. Đoạn trích tập trung miêu tả diễn biến tâm trạng của Ra-ma và Xi-ta sau khi Ra-ma giải cứu Xi-ta.

II. Thân bài

1. Cảnh ngộ tái hợp của Ra-ma và Xi-ta

- Nơi gặp gỡ: trong không gian cộng đồng, trước sự chứng kiến của rất nhiều người.

- Ra-ma trong tư cách kép với những ràng buộc kép: Ra-ma vừa là một vị vua, một người anh hùng trọng danh dự đồng thời cũng là một người chồng hết mực yêu thương và xót xa cho vợ của mình.

- Vị trí của Xi-ta: vừa là một người vợ xót xa, hổ thẹn vừa là một con người đớn đau vì đánh mất danh dự của mình.

⇒ Cảnh ngộ tái hợp rất đặc biệt, đặt các nhân vật vào tình huống đầy thử thách để diễn tả vai trò của mình trước mọi người.

2. Lời cáo buộc của Ra-ma

- Trước khi Xi-ta bước lên dàn hỏa thiêu:

+ Rama đã gọi Xita là"phu nhân cao quý", đây ko phải là cách gọi hạ thấp nhưng lại thể hiện thái độ xa lạ, lạnh nhạt, kiểu cách và đầy trịnh trọng, dường như không có một chút thân mật

+ Thái độ ghen tuông, nghi ngờ Xi-ta (ngôn từ lạnh nhạt, giọng điệu đay nghiến, ghen tuông, xua đuổi Xi-ta, buông những lời xúc phạm tầm thường.. )

- Khi Xi-ta lên dàn hỏa thiêu: Không nói lời nào, mắt dán xuống đất và khổ đau vô cùng khi Xita ta bước lên giàn hỏa thiêu, nhưng cương quyết hi sinh tình yêu để bảo vệ danh dự của một người anh hùng, một đức vua mẫu mực

⇒ Đứng trên tư cách kép (con người xã hội và con người cá nhân), đứng giữa tình yêu và danh dự, Ra-ma đã chọn lựa danh dự để làm tròn nghĩa vụ, bổn phận, trách nhiệm của một vị vua. Qua đó, ngợi ca phẩm chất anh hùng lí tưởng của Ra-ma.

3. Lời đáp và hành động của Xi-ta

- Trước những lời cáo buộc của Ra-ma:

+ Nàng kinh ngạc đến bàng hoàng: “mở tròn đôi mắt đẫm lệ”

+ Nỗi đau tăng dần: “đớn đau đến nghẹt thở như một dây leo bị vòi voi quật nát”, “nàng muốn chôn vùi hình hài, thể xác của mình…”, “mỗi lời nói của Ra-ma như xuyên vào trái tim nàng một mũi tên”, “nước mắt nàng đổ xuống như suối”, “giọng nói nghẹn ngào, nức nở”…

- Lời đối đáp của Xi-ta:

+ Nàng đổ lỗi cho số mệnh, bênh vực mình

+ Xi-ta khẳng định: “Nhưng cái gì nằm trong sự kiểm soát của thiếp tức trái tim thiếp đây là thuộc về chàng”

→ Nàng khẳng định trái tim và tình yêu của nàng vẫn một lòng thủy chung, dành trọn cho Ra-ma

+ Nàng trách móc Ra-ma:

• “Chàng chẳng cần mạo hiểm để có thể nguy hại đến thân mình và những người bằng hữu của chàng đã không phải chịu những muộn phiền, khổ đau”

• “Như một người thấp hèn bị cơn dày vò, người đang nghĩ về thiếp như một đàn bà tầm thường”

• “Vì chẳng thể suy xét cho đúng đắn, chàng đã không hiểu được bản chất của thiếp. Chàng không nghĩ đến tại sao hồi còn thanh niên chàng đã cướp thiếp. ”

→ Nàng không chỉ trách móc mà còn lên tiếng phê phán Ra-ma. Qua đó cho thấy, Xi-ta không phải là một người dễ dàng chấp nhận những phũ phàng, trái ngang. Xi-ta là người mạnh mẽ, kiên quyết và chung thủy trong tình yêu.

- Hành động nhảy vào chảo lửa của Xi-ta:

+ Xi-ta nói với Lắc-ma-na chuẩn bị một dàn hỏa thiêu

+ Xi-ta đi quanh Ra-ma, bái lạy chư thần, đấng Bra-ma, cầu mong sự chứng giám của thần Lửa A-nhi

+ Xi-ta đi quanh dàn thiêu rồi gan dạ bước vào chảo lửa.

+ Thái độ của mọi người: ai nấy, già cũng như trẻ, vô cùng đau lòng.

+ Xi-ta không chết vì nàng nhận được sự chở che của thần lửa và đó cũng chính là minh chứng cho đức hạnh và tấm lòng thủy chung của Xi-ta.

⇒ Xi-ta là hình tượng người phụ nữ Ấn Độ cổ đại lí tưởng, đáng được ái mộ - trong sáng, thủy chung, trung thực.

4. Nghệ thuật

- Ngôn ngữ: trang trọng, phong phú, giàu sức biểu cảm.

- Xây dựng hình tượng nhân vật lí tưởng với tâm lí, tính cách, hành động, cử chỉ, ngôn ngữ

- Xây dựng tình huống đầy mâu thuẫn, hấp dẫn, kịch tính

- Giàu yếu tố sử thi

III. Kết bài

Khái quát lại giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật của đoạn trích: Qua hai nhân vật ra-ma và Xi-ta giúp chúng ta hiểu được quan điểm của người Ấn Độ cổ đại về mẫu người anh hùng, đức vua mẫu mực và người đàn bà lí tưởng. Nghệ thuật khắc họa nhân vật độc đáo của sử thi Ra-ma-ya-na.