Luyện từ và câu: Nối các vế câu ghép bằng quan hệ từ (trang 32 sgk Tiếng Việt 5)
I. Nhận xét:
Câu 1 (trang 32 sgk Tiếng Việt 5): Cách nối và cách sắp xếp các vế câu trong hai câu ghép sau đây có gì khác nhau?
a. Vì con khỉ này rất nghịch nên các anh bảo vệ thường phải cột dây.
Đoàn Giỏi
b. Thầy phải kinh ngạc vì chú học đến đâu hiểu ngay đến đó và có trí nhớ lạ thường.
Trinh Đường
Giải đáp:
* Cấu tạo của hai câu ghép có sự khác nhau như sau:
- Câu ghép (a) thể hiện quan hệ nguyên nhân - kết quả giữa hai vế câu ghép. Và được nối với nhau bằng cặp quan hệ từ vì... nên...
- Câu ghép (b) thể hiện mối quan hệ từ nguyên nhân - kết quả giữa hai vế câu ghép. Được nối với nhau bằng một quan hệ từ vì.
- Cách sắp xếp các vế câu:
+ Câu a: Vế 1 chỉ nguyên nhân - vế 2 chỉ kết quả.
+ Câu b: Vế 1 chỉ kết quả - Vế 2 chỉ nguyên nhân.
Câu 2 (trang 33): Em hãy tìm thêm những quan hệ từ và cặp quan hệ từ dùng để nối các vế câu có quan hệ nguyên nhân - kết quả.
Giải đáp:
- Quan hệ từ dùng để nối các vế câu có quan hệ nguyên nhân - kết quả. như: Bởi vì, cho nên, nên,...
- Cặp quan hệ từ dùng để nối các vế câu có quan hệ nguyên nhân - kết quả là: Bởi vì... cho nên... , do... mà... , nhờ... mà...
II. Luyện tập
Câu 1 (trang 33): Tìm các vế câu chỉ nguyên nhân, chỉ kết quả và quan hệ từ, cặp quan hệ từ nối các vế câu trong những ví dụ sau:
a)
Bởi chưng bác mẹ tôi nghèo
Cho nên tôi phải băm bèo, thái khoai.
CA DAO
b) Vì nhà nghèo quá, chú phải bỏ học.
TRINH ĐƯỜNG
c) Lúa gạo quý vì ta phải đổ bao mồ hôi mới làm ra được. Vàng cũng quý vì nó rất đắt và hiếm.
TRINH MẠNH
Giải đáp:
a)
- Vế 1: Bởi chưng bác mẹ tôi nghèo
- Vế 2: Cho nên tôi phải băm bào, thái khoai.
- Vế 1 chỉ nguyên nhân; vế 2 chỉ kết quả.
- Quan hệ từ: Bởi chưng… cho nên…
b)
- Vế 1: Sau vì nhà nghèo quá
- Vế 2: chú phải nghỉ học.
- Vế 1 chỉ nguyên nhân; vế 2 chỉ kết quả.
- Quan hệ từ vì.
c)
- Vế 1: Lúa gạo quý vì
- Vế 2: phải đổ mồ hôi mới làm ra được
- Vế 1: Vàng cũng quý vì
- Vế 2: nó đắt và hiếm.
- Vế 1 chỉ nguyên nhân; vế 2 chỉ kết quả.
- Sử dụng quan hệ từ vì để nối hai vế câu ghép.
Câu 2 (trang 33): Từ một câu ghép đã dẫn ở bài tập 1, em hãy tạo ra câu ghép mới bằng cách thay đổi vị trí của các vế câu (có thể thay bớt từ nếu thấy cần thiết).
Giải đáp:
Câu 3 (trang 33): Chọn quan hệ từ trong ngoặc đơn thích hợp với mỗi chỗ trống. Giải thích tại sao em chọn quan hệ từ ấy.
a) … thời tiết thuận nên lúa tốt.
b) … thời tiết không thuận nên lúa xấu. (tại, nhờ)
Giải đáp:
a. Nhờ/ thời tiết thuận/ nên/ lúa tốt.
Giải thích: Sử dụng quan hệ từ nhờ là vì từ này biểu thị điều sắp nói ra là nguyên nhân dẫn tới một kết quả khả quan được nói tới. Thời tiết là một nguyên nhân dẫn tới một kết quả tốt đó là lúa tốt.
b. Do/ thời tiết không thuận/ nên/ lúa xấu.
Giải thích: Ta sử dụng từ tại là vì từ này biểu thị điều sắp nói ra là nguyên nhân dẫn tới một kết quả không hay được nói tới. Đó là thời tiết lại là một nguyên nhân dẫn tới một kết quả không hay là lúa xấu.
Câu 4 (trang 34): Thêm vào chỗ trống một vế câu thích hợp để tạo thành câu ghép chỉ nguyên nhân- kết quả.
a) Vì bạn Dũng không thuộc bài...
b) Do nó chủ quan...
c)... nên Bích Vân đã có nhiều tiến bộ trong học tập.
Giải đáp:
a. Vì bạn Dũng không thuộc bài nên bạn đã bị điểm kém.
b. Do nó chủ quan nên bài thi của tôi không đạt được điểm tuyệt đối
c. Nhờ sự chăm chỉ và giúp đỡ của bạn bè nên Bích Vân đã có nhiều tiến bộ trong học tập.
Bài trước: Tập làm văn: Lập chương trình hoạt động (trang 32 sgk Tiếng Việt 5 tập 2) Bài tiếp: Tập làm văn: Trả bài văn tả người (trang 34 sgk Tiếng Việt 5 tập 2)